W obliczu rosnących wyzwań związanych z bezpieczeństwem państwa, polskie służby intensyfikują działania na rzecz ochrony ludności. Do 12 września 2025 roku organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo zleciły niemal 4 tysiące kontroli istniejących obiektów budowlanych pod kątem ich przydatności jako schronów i miejsc doraźnego schronienia.
Państwowa Straż Pożarna (PSP) oraz powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego (PINB) prowadzą szczegółowe przeglądy budynków, które mogą pełnić funkcje ochronne. Przeprowadzono już ponad 2 tysiące wizytacji, w ramach których wydano opinie techniczne dla organów ochrony ludności. Z dotychczasowych ustaleń wynika, że ponad tysiąc budowli spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji i może zostać wykorzystanych jako schrony lub miejsca ukrycia się w sytuacji zagrożenia.
Obiekty zbiorowej ochrony dzielą się na dwa główne typy: miejsca doraźnego schronienia oraz budowle ochronne, do których zaliczają się schrony i ukrycia. Każda z tych kategorii odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa mieszkańców zarówno w miastach, jak i na terenach wiejskich.
W ramach Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej (OLiOC) na lata 2025-2026 przewidziano blisko 5 miliardów złotych dla samorządów na realizację zadań związanych z ochroną ludności i rozwojem obrony cywilnej. Środki te mają zostać przeznaczone na modernizację i remonty istniejących schronów, budowę nowych obiektów ochronnych, a także na rozwój systemów alarmowania i łączności.
Ministerstwo podkreśla, że priorytetem są inwestycje w regionach objętych Narodowym Programem Odstraszania i Obrony "Tarcza Wschód", ale wsparcie trafi również do miast i miejsc szczególnie narażonych na zagrożenia, wskazanych przez wojewodów.
Zgodnie z nową ustawą o ochronie ludności i obronie cywilnej, samorządy mają obowiązek wyznaczania obiektów, które mogą zostać przekształcone w budowle ochronne. Dotyczy to zarówno kondygnacji podziemnych w istniejących budynkach, jak i nowych inwestycji. Właściciele i zarządcy obiektów mogą ubiegać się o dotacje celowe na organizowanie miejsc doraźnego schronienia, a także na dostosowanie budynków do wymogów ochronnych. Co istotne, dotacja może pokryć nawet 100 procent kosztów inwestycji.
W ramach programu przewidziano remonty i modernizacje schronów oraz ukryć znajdujących się m.in. pod szkołami, w tym popularnymi "tysiąclatkami". Dzięki temu placówki oświatowe mają stać się miejscami, gdzie w razie zagrożenia będzie można zapewnić bezpieczeństwo uczniom i pracownikom.
Nowe przepisy zakładają, że miejsca w obiektach zbiorowej ochrony mają być dostępne dla co najmniej połowy przewidywanej liczby ludności w miastach (w tym 25 procent w budowlach ochronnych) oraz dla 25 procent mieszkańców terenów wiejskich (w tym 15 procent w budowlach ochronnych).
Za organizację miejsc doraźnego schronienia odpowiadają wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast, starostowie, wojewodowie, marszałkowie województw oraz minister właściwy do spraw wewnętrznych. To właśnie na ich barkach spoczywa odpowiedzialność za przygotowanie i utrzymanie infrastruktury ochronnej, która w sytuacji kryzysowej może uratować życie tysięcy obywateli.
Ministerstwo informuje, że wydano już wszystkie niezbędne akty prawne umożliwiające wyznaczanie i modernizację obiektów zbiorowej ochrony.
