Ten przysmak Sławosz Uznański-Wiśniewski zabiera ze sobą w Kosmos

• W skład załogi Ax-4 wchodzą: Polak, była astronautka NASA Peggy Whitson (dowódczyni), pilot Shubhanshu Shukla z Indii i specjalista naukowiec Tibor Kapu z Węgier.
• Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski jest drugim Polakiem w Kosmosie i pierwszym na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).
• Co Polak zabrał ze sobą w Kosmos? I co będzie się działo podczas 14 dni misji? Przeczytasz w tym artykule.

Do siedmiu razy sztuka - tak można powiedzieć w przypadku misji kosmicznej Ax-4. Wcześniej start misji był bowiem przekładany sześć razy.

Ostatecznie start zaplanowano na 25 czerwca z Kennedy Space Center na przylądku Canaveral na Florydzie, na 08:31 polskiego czasu. Rakieta Falcon 9 firmy SpaceX wyniósł na orbitę kapsułę Dragon z czteroosobową załogą.

W ramach misji Ax-4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) - poza Polakiem - lecą: doświadczona była astronautka NASA, Amerykanka Peggy Whitson (dowódczyni), pilot Shubhanshu Shukla z Indii oraz specjalista naukowiec Tibor Kapu z Węgier.

Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski będzie drugim Polakiem w Kosmosie, a pierwszym na ISS. Pierwszym naszym rodakiem w przestrzeni kosmicznej był Mirosław Hermaszewski. Jego misja trwała 8 dni - od 27 czerwca - 5 lipca 1978 r.

Oficjalna nazwa polskiej misji to "Ignis", czyli po łacinie "ogień", który symbolizuje energię, pasję i ambicję. Zadaniem misji jest bowiem rozpalenie polskiego sektora kosmicznego.

Sławosz Uznański-Wiśniewski zabrał ze sobą na orbitę m.in. polskie flagi, w tym naszywkę ze skafandra Mirosława Hermaszewskiego, pamiątki po Marii Skłodowskiej-Curie, mapę z dzieła Mikołaja Kopernika "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich"), bryłkę soli z Wieliczki i kawałek polskiego bursztynu. Na orbitę polecą też manuskrypt mazurka Fryderyka Chopina, trzy wiersze Wisławy Szymborskiej, krajka z regionalnego stroju ziemi łódzkiej z Muzeum Etnograficznego w Warszawie, polskie litery (ą, ć, ę, ł, ń, ó) wydrukowane w 3D oraz emblematy i plakat misji.

Nie zabraknie też symbolu polskiej kuchni - pierogów, choć w liofilizowanej postaci.

Integralną częścią każdej misji jest emblemat, czyli patch, który astronauci noszą podczas lotu na orbitę i pobytu w Kosmosie. W przypadku Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego centralnym motywem jest biało-czerwony orzeł - to nawiązanie do polskiego godła i barw narodowych. Ogon orła układa się w kształt płomienia, nawiązując do nazwy misji. Rozpostarte skrzydła orła tworzą kontury Orlej Perci, uznawaną za najtrudniejszy polski szlak górski. Druga litera "i" w nazwie misji przyjęła formę paneli Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Z kolei gwiazdy nad literami układają się w konstelację Tarczy Sobieskiego - to hołd dla polskiej tradycji i dla gdańskiego astronoma Jana Heweliusza. Srebrna linia w górnej części emblematu symbolizuje - zdaniem twórców grafiki - horyzont, czyli świt nowej ery w eksploracji Kosmosu.

To czwarta komercyjna załogowa wyprawa realizowana przez amerykańską firmę Axiom Space. Udział Polaka to rezultat umowy podpisanej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a Europejską Agencją Kosmiczną na przygotowanie i przeprowadzenie polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS na ISS. W przygotowaniach bierze udział także Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jako agencja wykonawcza MRiT.

Na ISS załoga Ax-4 będzie prowadzić badania w warunkach mikrograwitacji oraz zaangażuje się w działania edukacyjne. W ramach misji IGNIS dr Sławosz Uznański-Wiśniewski przeprowadzi 13 eksperymentów, zaprojektowanych przez polskie firmy i umożliwiających przetestowanie nowych technologii i koncepcji w warunkach mikrograwitacji. Zrealizuje też 30 pokazów edukacyjnych i popularnonaukowych. Będzie również wykonywał połączenia z rodzimymi krótkofalowcami.

Jak informuje Axiom Space, eksperymenty naukowe skoncentrują się m.in. na:

• badaniu, jak wspierać astronautów z cukrzycą insulinoniezależną podczas krótkoterminowych misji kosmicznych,
• badaniu wpływu mikrograwitacji na mózg i zdolności poznawcze,
• zbieraniu danych fizjologicznych i psychologicznych astronautów, by zrozumieć, jak adaptują się do warunków lotu kosmicznego,
• badaniu wpływu krótkich lotów kosmicznych na stawy i przepływ krwi,
• rozwoju infrastruktury do przetwarzania danych pomiarowych z urządzeń noszonych przez astronautów podczas misji Ax-4,
• badaniu rozwoju komórek nowotworowych w przestrzeni kosmicznej, na przykładzie potrójnie-negatywnego raka piersi,
• zrozumieniu skutków lotów kosmicznych dla komórek macierzystych krwi.

W przypadku Indyjskiej Agencji Badań Kosmicznych (ISRO) będą to m.in.:

• badania fizycznego i poznawczego wpływu ekranów komputerowych w warunkach mikrograwitacji,
• badania wzrostu, metabolizmu i genetyki trzech szczepów mikroalg,
• porównywanie wzrostu, reakcji komórkowych i biochemii dwóch szczepów cyjanobakterii,
• identyfikacja mechanizmów dysfunkcji mięśni szkieletowych w warunkach mikrograwitacji i potencjalnych metod terapii,
• badania wpływu lotów kosmicznych na kiełkowanie i wzrost nasion,
• identyfikacja molekularnych mechanizmów odporności w ekstremalnych warunkach.

W przypadku Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA) i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) będą to m.in.:

• badania zdrowia psychicznego i zachowań astronautów na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej,
• monitorowanie procesu utraty kości po powrocie na Ziemię po misjach kosmicznych,
• badania markerów kostnych w celu przewidywania ich regeneracji,
• ocena mechanizmu neurofeedbacku w celu redukcji stresu i poprawy wydajności pracy na orbicie,
• badania zmian w mikrobiomie jelitowym podczas krótkoterminowych pobytów w przestrzeni kosmicznej,
• badania adaptacji komórek odpornościowych do mikrograwitacji,
• monitorowanie zdrowia tkanek miękkich astronautów podczas misji,
• badanie elektrycznej stymulacji mięśni w celu ochrony masy mięśniowej w warunkach mikrograwitacji,
• wykorzystanie technologii obrazowania mózgu do opracowania interfejsu człowiek-komputer,
• testowanie metod wydłużania trwałości farmaceutyków w przestrzeni,
• testowanie akustycznego monitora na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej,
• rozwój przetwarzania danych na pokładzie ISS dla zastosowań kosmicznych i ziemskich,
• pomiar poziomów promieniowania kosmicznego za pomocą monitora w module Columbus,
• ocena sześciu noszonych urządzeń monitorujących stan astronauty pod kątem funkcji i stabilności,
• badanie czerwonych mikroalg do długoterminowych misji kosmicznych,
• badanie skuteczności procedury wbudowania genów niesporczaka w drożdże w celu ich ochrony przed warunkami kosmicznymi.

W ramach węgierskiego programu "Hungarian to Orbit" (HUNOR) będą prowadzone m.in.:

• badania, jak warunki kosmiczne wpływają na ludzkie mikrobiomy bakteryjne, wirusowe i grzybowe,
• badania wpływu mikrograwitacji na funkcje poznawcze i umiejętności motoryczne,
• demonstracja zastosowania nanowłóknistych wkładek do oczu w mikrograwitacji,
• badanie zachowania metali o niskiej temperaturze topnienia dla systemów napędu jonowego nowej generacji,
• monitorowanie poziomu narażenia załogi na promieniowanie i warunki środowiskowe za pomocą osobistego urządzenia do pomiaru dawki,
• naśladowanie dynamiki atmosferycznej na skalę planetarną za pomocą wirującej kuli wodnej,
• badania, jak muszki owocowe walczą z uszkodzeniami DNA wywołanymi promieniowaniem dzięki wzmocnionym procesom biochemicznym,
• badania kiełkowania roślin, produkcji mikrozieleni i rozwoju liści,
• badania mikrofluidycznych układów testowania leków,
• badania metod uczenia asocjacyjnego i przetwarzania wzrokowego,
• badania zmian w układzie sercowo-naczyniowym i równowagi,
• zrozumienie adaptacji przepływu krwi w mózgu do lotów kosmicznych,
• symulacje transferu ciepła odzieży w różnych warunkach grawitacyjnych w celu poprawy komfortu termicznego astronautów,
• testowanie precyzyjnego śledzenia pozycji za pomocą standardowych czujników inercyjnych w przestrzeni,
• badanie skutków lotów kosmicznych na materiały drukowane w 3D,
• badanie burz elektrycznych w górnej atmosferze,
• demonstracja ciekawostek grawitacyjnych podczas wspólnej lekcji fizyki z uczniami z całych Węgier.