Profesorowie: Tomasz Giaro, Jan Potempa, Maciej Lewenstein i Elżbieta Frąckowiak zostali tegorocznymi laureatami nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Wyróżniono ich prace z zakresu doktryn prawa, paradontozy, optyki kwantowej, magazynowania energii.

Nagroda za analizę kategorii prawdy

Tegorocznym laureatem w obszarze nauk humanistycznych i społecznych został prof. dr hab. Tomasz Giaro z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego - za interdyscyplinarną analizę kategorii prawdy w doktrynach prawa od antyku do współczesności, otwierającą nowe perspektywy rozumienia prawa jako jednego z fundamentów cywilizacji europejskiej - poinformowała Fundacja.

Nagrodę przyniosła profesorowi Giaro praca pt. "Roemische Rechtswahrheiten. Ein Gedankenexperiment", dotycząca kryterium prawdy jako narzędzia kształtowania normy prawnej. "Laureat wykazuje, że we współczesnej dogmatyce prawa niecelowe jest poszukiwanie prawdy w jej rozumieniu przyjętym przez nauki empiryczne. Z drugiej strony zauważa, że prawoznawstwo - jako nauka o odmiennym statusie poznawczym - bez postulatu poszukiwania prawdy straciłaby sens" - uznała Rada Fundacji.

Krok do opracowania skuteczniejszych leków na paradontozę

W obszarze nauk o życiu i o Ziemi wyróżniono prof. dr hab. Jana Potempę z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Departamentu Zdrowia i Rehabilitacji Jamy Ustnej Szkoły Stomatologii Uniwersytetu w Louisville w USA "za scharakteryzowanie nowej rodziny proteinaz bakteryjnych oraz wykazanie ich roli w rozwoju chorób przyzębia".

Zapalenie tkanek przyzębia, czyli paradontoza to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych. "Odkrycia profesora Potempy zmieniły podstawy myślenia o genezie zapalenia tkanek przyzębia. Wysoko oceniany jest również ich potencjał terapeutyczny - wyniki jego badań mogą prowadzić do opracowania bardziej skutecznych leków zwalczających paradontozę, a przez to - do obniżenia ryzyka rozwoju chorób serca i stawów" - informuje fundacja.

Wybitny wkład w rozwój fizyki kwantowej

Z kolei prof. dr hab. Macieja Lewensteina z Institut de Ciencies Fotoniques (ICFO) w Castelldefels i Institucio Catalana de Recerca i Estudis Avancats w Barcelonie doceniono w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za dokonania w obszarze optyki kwantowej i fizyki ultrazimnych gazów.

W opinii Rady Fundacji, prof. Lewenstein "wniósł wybitny wkład w rozwój tych dziedzin - jego teoretyczne prace nierzadko dotyczą przełomowych doświadczeń, takich jak pierwsza obserwacja ciemnych solitonów w kondensatach Bosego-Einsteina". W ostatniej dekadzie profesor skupił się na badaniach silnie skorelowanych ultrazimnych gazów kwantowych. Jego prace doprowadziły do doświadczalnej realizacji tzw. symulatorów kwantowych - pierwszych komputerów kwantowych do zastosowań specjalnych. Pozwalają one zrozumieć skomplikowaną kwantową fizykę układów wielu ciał i takie zjawiska, jak nadciekłość czy nadprzewodnictwo. Badania profesora Lewensteina dotyczą też interferometrii fal materii i jej możliwych zastosowań do precyzyjnego pomiaru czasu i częstości.

Nagrodzona za metody konwersji energii

W dziedzinie nauk chemicznych i o materiałach Rada FNP wskazała prof. dr hab. Elżbietę Frąckowiak z Wydziału Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Doceniono jej badania nad nowymi materiałami oraz kompozytami węglowymi i ich wykorzystanie do elektrochemicznego magazynowania i konwersji energii.

Prof. Frąckowiak pracuje z materiałami węglowymi (np. nanorurkami węglowymi i ich nanokompozytami), stosowanych w technologii wykorzystywanej m.in. w przemyśle motoryzacyjnym (samochody hybrydowe i elektryczne), energetycznym (układy zasilania rezerwowego stabilizujące pracę sieci) i w branżach produkujących urządzenia przenośne. Dzięki swoim właściwościom mogą one stanowić częściową alternatywę dla paliw odpowiedzialnych za wysoką emisję dwutlenku węgla. Umożliwiają także magazynowanie i transfer energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych - wiatru, słońca, źródeł geotermalnych. Są więc istotnym elementem procesu poszukiwania rozwiązań dla problemów niedoboru energii i zanieczyszczania środowiska.

Najważniejsze wyróżnienia naukowe w Polsce

Nagrody FNP - określane też "Polskimi Noblami" - uważa się za najpoważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce. Otrzymują je wybitni uczeni za osiągnięcia, "które przesuwając granice poznania, otwierają nowe perspektywy badawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają mu znaczące miejsce w nauce światowej".

Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przyznawane są od 1992 r. Grono laureatów (łącznie z tegorocznymi) liczy już 72 osoby. Są wśród nich tak wybitni uczeni, jak Tomasz Dietl, Wiesław W. Jędrzejczak, Zofia Kielan-Jaworowska, Aleksander Koj, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Andrzej Paczkowski, Bohdan Paczyński, Mariusz Z. Ratajczak, Jadwiga Staniszkis, Jan Strelau, Jerzy Szacki, Andrzej Szczeklik czy Aleksander Wolszczan.

Wysokość nagrody, przyznanej w roku jubileuszu 20-lecia Fundacji po raz dwudziesty, wynosi 200 tys. zł. Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 7 grudnia 2011 r. na Zamku Królewskim w Warszawie.