Kawa to jeden z najpopularniejszych napojów na świecie, bez którego wielu z nas nie wyobraża sobie poranka. Jej pobudzające właściwości są powszechnie znane, jednak naukowcy od lat zastanawiają się, jak dokładnie kofeina wpływa na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne. Najnowsze badania przeprowadzone przez zespoły z Uniwersytetu w Bielefeld oraz Uniwersytetu w Warwick rzucają nowe światło na tę kwestię i dostarczają zaskakujących wniosków.
Dotychczas większość eksperymentów dotyczących kofeiny prowadzono w warunkach laboratoryjnych, co nie zawsze odzwierciedlało realne zachowania i odczucia ludzi. Teraz naukowcy postanowili przyjrzeć się wpływowi kawy i innych napojów kofeinowych w codziennym życiu. W badaniu wzięli udział młodzi dorośli z Niemiec, którzy przez kilka tygodni regularnie raportowali swoje samopoczucie i spożycie kofeiny.
Projekt badawczy podzielono na dwie części. W pierwszej, trwającej dwa tygodnie, uczestniczyło 115 osób w wieku od 18 do 25 lat. Druga część objęła 121 osób w wieku od 18 do 29 lat i trwała cztery tygodnie.
Każdego dnia uczestnicy wypełniali siedem krótkich ankiet na telefonie, odpowiadając na pytania dotyczące aktualnego nastroju oraz spożycia napojów zawierających kofeinę w ciągu ostatnich 90 minut. Łącznie zebrano ponad 28 tys. odpowiedzi, co pozwoliło na bardzo szczegółową analizę.
Wyniki okazały się niezwykle interesujące. Jak zaznaczają autorzy badania, spożycie kawy lub innych napojów z kofeiną wiąże się z wyraźnym wzrostem pozytywnych emocji. Uczestnicy odczuwali lepszy nastrój w porównaniu do tych samych pór dnia, kiedy nie sięgali po kofeinę. Najsilniejszy efekt zaobserwowano w ciągu pierwszych 2,5 godzin po przebudzeniu - to właśnie wtedy filiżanka kawy najbardziej poprawiała samopoczucie.
Co ciekawe, pozytywny wpływ kofeiny na nastrój był niezależny od indywidualnych cech uczestników. Nie miało znaczenia, czy dana osoba na co dzień pije dużo kawy, czy raczej unika kofeiny. Również poziom objawów depresyjnych, lęku czy problemów ze snem nie wpływał na rezultaty. Oznacza to, że efekt poprawy nastroju po kawie jest powszechny i nie ogranicza się tylko do wybranych grup.
Badacze zauważyli również, że kofeina może łagodzić negatywne emocje, takie jak smutek czy rozdrażnienie. Ten efekt był jednak mniej wyraźny i nie był związany z konkretną porą dnia, w przeciwieństwie do wzrostu pozytywnego nastroju.
Mechanizm działania kofeiny na nastrój związany jest z jej wpływem na neuroprzekaźniki w mózgu. Kofeina blokuje receptory adenozyny - substancji, która odpowiada za uczucie zmęczenia i senności. Dzięki temu zwiększa się aktywność dopaminy, neuroprzekaźnika związanego z poczuciem przyjemności, motywacją i czujnością. To właśnie ten efekt, według naukowców, odpowiada za poprawę nastroju po wypiciu kawy, zwłaszcza rano, gdy organizm najbardziej potrzebuje pobudzenia.
Adenozyna odgrywa również rolę w regulacji pracy serca i cyklu snu, dlatego nadmierne spożycie kofeiny może prowadzić do problemów ze snem czy przyspieszonego tętna.
Choć wyniki badań są optymistyczne dla miłośników kawy, eksperci podkreślają, że kofeina nie jest pozbawiona skutków ubocznych. Nadmierne spożycie może prowadzić do uzależnienia, problemów ze snem, pogłębienia odczuwania lęku, przyspieszonego bicia serca czy dolegliwości trawiennych. Dlatego zaleca się umiarkowanie i obserwowanie własnego organizmu.
