W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje mszy św. W świątyniach celebrowana jest liturgia Męki Pańskiej, trwa adoracja krzyża, któremu oddaje się cześć przez uklęknięcie – jak Chrystusowi Eucharystycznemu. Jakie zwyczaje towarzyszą temu dniu i jak wygląda jego przebieg w Polsce?
Wielki Piątek to dzień, kiedy to wierni wspominają mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Tego dnia, w centrum liturgii stoi krzyż - symbol cierpienia i ofiary.
W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje Eucharystii. Liturgia Męki Pańskiej rozpoczyna się liturgią słowa, podczas której odczytywana jest opis Męki Pańskiej według św. Jana. Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie powszechnej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat.
Po zakończeniu liturgii Najświętszy Sakrament przenoszony jest do Grobu Pańskiego, gdzie wierni adorują Chrystusa aż do Wigilii Paschalnej.
Istotnym elementem jest adoracja Krzyża - adoracja Syna Bożego, który oddał życie za zbawienie wszystkich ludzi. Liturgia podkreśla bardziej chwałę odkupienia przez krzyż niż poniżenia przez mękę.
W Wielki Piątek odprawiane są także nabożeństwa Drogi Krzyżowej. Widać je nie tylko w świątyniach, ale także na ulicach polskich miast. W wielu kościołach nabożeństwo rozpoczyna się o godzinie 15.00, gdyż właśnie około tej godziny wedle przekazu Ewangelii Jezus zmarł na Krzyżu.
Wielki Piątek to dzień, kiedy katolicy są zobowiązani do przestrzegania postu ścisłego, czyli do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych (osoby od 14 lat) i spożycia dwóch lekkich posiłków i jednego do syta (osoby od 18 do 60 lat). Nie dotyczy to chorych.
Post ten ma głęboki wymiar duchowy - jest okazją do refleksji nad cierpieniem Chrystusa oraz do ofiarowania własnych wyrzeczeń w intencji potrzebujących.
W Polsce Wielki Piątek jest dniem, w którym w kościołach powstają Groby Pańskie. Ta wyjątkowa tradycja, związana z obchodami Wielkanocy, polega na symbolicznym przedstawieniu miejsca pochówku Chrystusa.
W naszym kraju począwszy od XVI wieku w centrum umieszcza się figurę zmarłego Jezusa oraz monstrancję z Najświętszym Sakramentem okrytą przezroczystym welonem, na pamiątkę całunu, w który owinięto Jezusa w grobie.
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w mszale rzymskim, w kaplicy adoracji, zwanej grobem Pańskim "powinien być ołtarz, choćby przenośny, i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem". Monstrancję wystawia się na ołtarzu lub na tronie, który powinien być umieszczony blisko ołtarza.
W historii Polski Wielki Piątek był dniem pełnym żałoby i refleksji. Dawne zwyczaje, takie jak gaszenie świateł, zasłanianie luster czy kąpiele w rzekach o uzdrawiającej mocy, podkreślały wyjątkowy charakter tego dnia.
Dziś bchody Wielkiego Piątku nadal są czasem, kiedy wspólnota wierzących jednoczy się w modlitwie i zadumie.
Wielki Piątek to również czas misteriów pasyjnych - przedstawień ukazujących ostatnie dni życia Jezusa Chrystusa.
Najbardziej znane misteria, takie jak te w Kalwarii Zebrzydowskiej, co roku przyciągają tłumy wiernych, którzy pragną głębiej przeżyć tajemnicę paschalną.
Wielki Piątek stanowi serce Triduum Paschalnego - najważniejszego okresu liturgicznego w Kościele katolickim, prowadzącego do radosnego świętowania Wielkanocy. Wierni w tym dniu szczególnie łączą się z Chrystusem w jego cierpieniu, śmierci i oczekiwaniu na zmartwychwstanie.
1. Czy Wielki Piątek jest dniem wolnym od pracy?
Nie, Wielki Piątek nie jest ustawowo dniem wolnym od pracy w Polsce. Jednak wiele osób decyduje się na urlop, aby uczestniczyć w nabożeństwach i obrzędach religijnych.
2. Co można jeść w Wielki Piątek?
W Wielki Piątek obowiązuje post ścisły. Katolicy powstrzymują się od spożywania mięsa oraz ograniczają ilość posiłków do jednego pełnego i dwóch mniejszych.
3. Czy w Wielki Piątek odprawiana jest msza święta?
Nie, w Wielki Piątek nie odprawia się mszy świętej. Zamiast niej odbywa się Liturgia Męki Pańskiej, której centralnym punktem jest adoracja krzyża.
4. Jak długo trwa adoracja przy Grobie Pańskim?
Adoracja przy Grobie Pańskim rozpoczyna się po zakończeniu Liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek i trwa aż do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej w Wielką Sobotę.
5. Czy w Wielki Piątek można uczestniczyć w misteriach pasyjnych?
Tak, w wielu miejscach w Polsce organizowane są misteria pasyjne, które są otwarte dla wiernych. Najbardziej znane odbywają się m.in. w Kalwarii Zebrzydowskiej.
