Dyktando Krakowskie. Z tym tekstem mierzyli się juniorzy
Dyktando Krakowskie. Z tym tekstem mierzyli się juniorzy
Sobota, 3 marca 2018 (11:27)
Ortograficzne wyzwanie dla dzieci - to nowość podczas tegorocznego Dyktanda Krakowskiego. W sumie kilkaset osób napisało dziś w Auditorium Maximum UJ organizowane już po raz czwarty dyktando. Poniżej publikujemy tekst językowego sprawdzianu dla najmłodszych.
Uczestnicy dyktanda dla najmłodszych/Jacek Skóra /RMF FM
W 1842 roku, gdy u wybrzeży Haiti szalało śmiercionośne tsunami, w Królestwie Galicji i Lodomerii przyszedł na świat Henryk Jordan. Któż by o nim pamiętał, gdyby wiódł próżniaczy żywot i od rana do nocy zbijał bąki? Na szczęście dla krakowian było zgoła inaczej. Chlubne życie tego wybitnego lekarza, mimo że wczas został półsierotą, wypełnione było twórczą pracą. Z Austro-Węgier odbył podróże do Ameryki i Anglii, skąd przywiózł w bród doświadczeń. Przybył w końcu na powrót do Krakowa. Tu w 1889 roku założył pierwszy w Europie publiczny ogród zabaw i gier ruchowych. Nie szczędził własnych sił i środków, by w młodzieży rozwijać i tężyznę fizyczną, i patriotyzm. Nie dożył wolnej Polski, lecz jego dzieło, znane jako park Jordana, trwa do dziś, przynosząc wytchnienie pożeranym przez smog mieszkańcom grodu Kraka. Dziś doktor Jordan, który niegdyś wprowadził gimnastykę do szkół, w grobie się przewraca, obserwując z zaświatów szerzącą się "smartwicę" (smartficę) i zdarzający się nierzadko zespół lemurzych oczu oraz przerostu kciuka u młodych Polaków. By dać odpór tym plagom i zachęcić dziatwę szkolną do ruchu, pewien zażywny wuefista z Krowodrzy stworzył nowe dyscypliny sportu: bieg w podskokach przez kretówki po krakowskich Błoniach, minimaraton z przeszkodami i bez hamowania do podkrakowskiej Mogiły, sprint na wieżę mariacką w porze hejnału, trucht wkoło Smoka Wawelskiego, freestylowy megaskok wzwyż na trampolinie, siad skulny bez podpórki u stóp pomnika Dietla, przemierzanie Wisły wpław pod mostem Dębnickim, pompki pod "Adasiem", skok w dal nad rozżarzonymi węglami, trójskok nowohucki z lądowaniem w alei Róż; ponadto dla leniwych bystrzaków: rzut okiem na Wawel z kopca Kościuszki, a w Dniu Babci - rzut moherowym beretem do Smoczej Jamy. Wśród sztuk walki znalazły się: wielobój z użyciem łokci o świeżaki w Biedronce i czwórbój międzyosiedlowy w Podgórzu. Dla miłośników psów husky przewidziano wyścigi psich zaprzęgów na Azorach, a dla cyklistów - zjazd "góralem" na zabój ze Wzgórza św. Bronisławy (Wzgórza Świętej Bronisławy) lub kolarzówką ze wzgórza Kaim. Nagrodą za wyniki ma być selfie z lajkonikiem na żądanie. A Ty, Młody Przyjacielu, nie maż się i nie każ zmuszać do ruchu. Pokażżeż, co potrafisz! Wygraj w konkursie przepiękny żółty rower, wskocz nań i popędź wzdłuż wałów Wisły do Tyńca, poczuj wiatr w nażelowanych włosach i zachłyśnij się smakiem wolności, o której nasi przodkowie mogli jedynie pomarzyć.
W dyktandzie nie zabrakło krakowskich klimatów
Dyktando Krakowskie jest częścią Miesiąca Języka Ojczystego, organizowanego przez Wydział Polonistyki UJ, Koło Naukowe Językoznawców Studentów UJ im. Mieczysława Karasia oraz Stowarzyszenie Polonistów.
Tekst IV Krakowskiego Dyktanda przygotowała dr hab. Mirosława Mycawka z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Starałam się, żeby w dyktandzie nie było powalających słów i żeby nie zniechęcać amatorów polskiej ortografii. Żeby nie byli sponiewierani na przykład przez dużą liczbę zapożyczeń w tekście dyktanda - przyznaje w rozmowie z RMF FM doktor Mycawka.
A z tym tekstem mierzyli się dorośli:
Barbarzyńcy w ogrodzie, czyli komu bije dzwon
Oj, nie wyleci już ptaszek z Łobzowa! Ani chichotliwy dzięcioł, ani rdzawolica raszka, ani nawet pokrzewka piegża. Nie, nie najadłam się lulka i szczwół plamisty też mi nie zaszkodził. Klnę się na róg nachura, że to prawda. Ale do rzeczy. Otóż nazajutrz po walentynkach czatowałam z przyjaciółmi: Dolnołużyczaninem z Chociebuża, eks-Afganką i jej abchaskim narzeczonym, mieszkającymi w Bochum, oraz chałturzącym w Holandii niby-hażaninem, będącym tak naprawdę Mazurem z Grzegrzółek. Ustaliliśmy trasę wspólnego wojażu: od Trzycierza na Pogórzu Rożnowskim, przez Borzęta, Międzybórz i Lubrzę, aż do Chodzieży, gdzie zamierzamy wziąć udział w Międzynarodowych Chodzieskich Warsztatach Jazzowych "Cho-jazz". Stamtąd wyskoczymy też na pewno do Łobżenicy, której uroki dopiero co zachwalano w RMF-ie. W końcu, pożyczywszy koleżeństwu ekstrahumoru, znużona rzuciłam się w objęcia Morfeusza, gdy znienacka z zewnątrz wdarło się do mych uszu zgrzytliwe rzężenie, które musiało się nieść aż po Podgórki Tynieckie. Wpółprzytomna rozchyliłam zasłony z żorżety, lycry i stretchu w kolorze écru. Do szyb zdążyło przylec coś à la stężały kożuch na zwarzonym mleku. Mój wzrok wyłowił jednak cienie, wymachujących jakimiś boschami albo husqvarnami, hożych pilarzy, przerzynających wpół pień około stuipółletniej brzozy, nomen omen, płaczącej. Można by wziąć ich za chyżych chojraków ćwiczących hopaka na Chopoku, gdyby nie konająca u ich stóp, użyczmyż sobie słów wieszcza, "poczciwa brzezina". Toż to himalaje barbarii. Rzewność wszechpotężna wżarła się w moje serce, żałość w nim zawrzała i niezamierzenie przybrała kształt quasi-elegii. Coś ty Krakowowi zrobiła, tu cytat: "brzozo-płaczko"? Po cóżeś matki Polki strój przywdziała? Trzebaż ci było rzęsistymi łzami rosić ofiary najeźdźczych ciemięzców? Byłaś przyczółkiem nadziei dla serc żądnych Polski, to święcących triumfy, to unurzanych w hańbie. Nie wyszedł ci na dobre ten układ współczulny, każący ci nie swojej poddawać się karze. I nie zabije ci na odchodne dzwon Zygmunt, a jedynie siostrzyce twe z parku Jordana zakwilą żałośnie. Nie mogliż to ci zhardziali zasadźcy żywcem wyjętej z Schulza "ulicy Krokodyli" darować ci życia? Nie mogli u twego podnóża rozpostrzeć tafli stawu, w której jak w megalustrze pstrzyłyby się odbicia hojnie wyposażonych przez arcykolorystkę naturę uhli, oharów, krakw, grzywienek gżących się w trzcinach i cudokaczek? Brzozo srebrzystobiała, królowo nadwiślańskich pejzaży, ty hartowałaś dusze poetów-żołnierzy, próbujących uśmierzyć trójgłową gadzinę. Hołdy ci się należą w stulecie wiktorii (victorii). Dziś topór barbarzyńcy twą koronę strąca, skrzydlatym niebożętom rujnując gniazda. Dość lamentów! Pora na pogróżki. Strzeżcież się chytrzy inwestorzy, językowi szalbierze i łże-architekci. Wasza belle époque dobiega końca. Jeśli marszałek Piłsudski, dosiadłszy Kasztanki, w Święto Niepodległości opuści swój "niebiański Sulejówek" i obejrzy te wasze pseudoparki - rzędy żelbetowych klocków spod znaku Minecrafta, budowane na trupach polskich brzóz i wierzb, to jako ten wódz Mściwój, zrobi wam z waszych interesów taką jesień średniowiecza, że dantejskie piekło wyda się wam arkadią.
Dyktando Krakowskie po raz pierwszy było przeprowadzone w dwóch wersjach: w tradycyjnej, otwartej dla wszystkich oraz w kategorii junior - dla osób urodzonych po 2003 roku.
Dyktando dla juniorów odbywa się jednocześnie, w innej auli Auditorium Maximum UJ. Czytała je nasza dziennikarka Ewa Kwaśny, prezenterka Faktów RMF FM!
Autorką tekstu dla juniorów również jest dr hab. Mirosława Mycawka z Wydziału Polonistyki UJ.
Dyktando dla juniorów będzie łatwiejsze i mniej skomplikowane merytorycznie. Myślę, że będzie bardzo przyjazne i zachęci młodych ludzi do tego, żeby sięgać do słowników ortograficznych i dużo czytać, zwłaszcza pięknej polskiej literatury. Pisząc tekst dyktanda zahaczałam o wiele różnych źródeł z polskiej literatury, aczkolwiek w dyktandzie będą delikatne muśnięcia z tychże źródeł, dlatego że dyktando ma ograniczoną liczbę znaków i staram się trzymać w ryzach tej objętości - mówiła przed testem prof. Mycawka.
Atrakcyjne nagrody dla najlepszych
Dla najlepszych przygotowano atrakcyjne nagrody.
W kategorii otwartej zostaną przyznane:
- Nagrody Rektora UJ: Za I miejsce bon pieniężny o wartości 2000 zł netto, za II miejsce - bon pieniężny o wartości 1500 zł netto, a za III - bon pieniężny o wartości 1000 zł netto;
- Nagrody od Prezydenta Miasta Krakowa: Osoby, które zajmą trzy pierwsze miejsca otrzymają czytniki e-book;
- Nagrody od p. Dziekan Wydziału Polonistyki: Zdobywca I miejsca otrzyma bon do Empiku (500 zł) i Saturna (500 zł), II miejsca - bon do Empiku (500 zł) i Saturna (450 zł), III miejsca: bon do Empiku (500 zł) i Saturna (350 zł). Upominki w postaci książek od Wydziału Polonistyki przewidziano także dla osób, które zajmą IV - X miejsce;
Uwaga! Dla jednego z uczestników tej kategorii niespodziankę przygotowało też radio RMF FM. Jaką? Na razie to tajemnica. Dowiecie się wkrótce.
Nagrody zostaną przyznane także w kategorii VIP. Zdobywcy trzech pierwszych miejsc dostaną bony do Empiku, odpowiednio o wartości 400, 300 i 200 złotych.
Ponadto w kategorii otwartej Dziekan wręczy dyplomy dla najmłodszego, najstarszego uczestnika oraz tego, który pokonał najdłuższy dystans, by dojechać do Krakowa.
Nagrody przewidziano także w kategorii juniorów.
Osoby, które w tej kategorii zajmą trzy pierwsze miejsca dostaną bony do Empiku (odpowiednio o wartości 500 zł, 400 zł, 300 złotych) i książkę nominowaną w konkursie Mądra Książka Roku 2017.
Nagrody w dyktandzie dla juniorów ufundowało też radio RMF FM. Trzy osoby, które najlepiej poradzą sobie z językowymi pułapkami, otrzymają żółty rower oraz radiowe gadżety. W sumie wyróżnimy dziesięciu najlepszych młodych pogromców ortografii. Przygotowaliśmy dla nich niespodzianki!
W ubiegłym roku z arcytrudnym tekstem zmagała się grupa RMF FM złożona z dziennikarzy stacji i naszych słuchaczy. Poszło nam całkiem nieźle. A przyznać trzeba, że pułapek językowych było naprawdę sporo.
Patroni honorowi przedsięwzięcia to: minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin, Marszałek Województwa Małopolskiego Jacek Krupa, Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski, JM Rektor UJ prof. dr hab. med. Wojciech Nowak, Dziekan Wydziału Polonistyki UJ prof. dr hab. Renata Przybylska, Narodowe Centrum Kultury.
Patronami są także: Biblioteka Kraków, Kraków Miasto Literatury UNESCO.
Sponsorami dyktanda są: Urząd Miasta Kraków i Fundacja "Bratniak".
