Papież Benedykt XVI jest już w Castel Gandolfo, gdzie spędzi najbliższe dwa miesiące. Tuż po przyjeździe do letniej rezydencji z balkonu pobłogosławił wiernych, zgromadzonych przed pałacem. "Dziękuję wam za przyjaźń i serdeczność" - powiedział.

20:00 Oficjalnie zakończył się pontyfikat Benedykta XVI.

Wraz z abdykacją papieża rozpoczął się wakat w Stolicy Apostolskiej. Od tego momentu Kościołem i Watykanem zarządza Kolegium Kardynałów wraz z kardynałem kamerlingiem Tarcisio Bertone.

Następca Benedykta XVI zostanie wybrany podczas marcowego konklawe.

"Ustąpienie papieża to znak pokory i wielkości" - podkreśla w rozmowie z Konradem Piaseckim historyk Kościoła, ojciec Arkadiusz Smagacz.

19:03 Historyk Kościoła, ojciec Arkadiusz Smagacz w RMF FM: "Tytuł 'emerytowany papież' wskazuje, że Benedykt XVI nie wróci do godności kardynalskiej. Po powrocie do Watykanu będzie żył jak zakonnik, jak pustelnik".

18:52 "Jeden z wielkich papieży, wielki człowiek naszych czasów" - tak o Benedykcie XVI pisze watykański dziennik "L'Osservatore Romano", którego najnowszy numer ukazał się po południu w czwartek, w dniu abdykacji papieża.

18:09 Tak wyglądało pożegnanie Benedykta XVI z Watykanem:

18:03 Publicysta Marek Zając w rozmowie z Agnieszką Burzyńską: "Całkowitego zrozumienia dla decyzji Benedykta XVI pewnie nigdy nie będzie. Ale w ostatnich dniach papież dał nam wiele sygnałów, jak interpretować jego odejście. To nie jest tak, że stan jego zdrowia jest fatalny. Benedykt XVI wie, że przy słabnących z roku na rok siłach może żyć jeszcze długo. Tymczasem Kościół potrzebuje nowej energii, jest mnóstwo spraw do załatwienia, mnóstwo bolączek do wyleczenia. Papież mówi: Ja już na to nie mam siły, potrzebny jest następca".

17:46 Przed papieską rezydencją w Castel Gandolfo zgromadziły się tłumy wiernych:

17:40 "Drodzy przyjaciele, jestem szczęśliwy, że jestem z wami. Bardzo dziękuję wam za wsparcie, za przyjaźń. Wiecie, że mój dzień dzisiejszy różni się od poprzednich. Niedługo nie będę już papieżem. Będę po prostu pielgrzymem, który zaczyna ostatni etap swojej pielgrzymki na tej Ziemi. Dziękuję za sympatię, za serdeczność" - powiedział Benedykt XVI do wiernych zgromadzonych przed Pałacem w Castel Gandolfo. Następnie pobłogosławił tłum.

17:37 Papież pojawił się na balkonie Pałacu w Castel Gandolfo, by pozdrowić wiernych. Powitała go głośna owacja.

17:31 Benedykt XVI dotarł do letniej rezydencji papieskiej w Castel Gandolfo.

17:24 Benedykt XVI jest już w Castel Gandolfo.

17:11 Tuż przed opuszczeniem Pałacu Apostolskiego papież zamieścił prawdopodobnie ostatni w swoim pontyfikacie wpis na Twitterze. "Dziękuję za waszą miłość i wsparcie. Obyście mogli zawsze doświadczać radości, którą daje umieszczenie Chrystusa w centrum waszego życia!" - napisał.

17:10 Historyk Kościoła, ojciec Arkadiusz Smagacz w RMF FM: "Najważniejszym atrybutem rezygnacji Benedykta XVI będzie zniszczenie Pierścienia Rybaka i pieczęci, której używał".

17:09 Helikopter Benedykta XVI krąży nad Watykanem.

17:07 Helikopter z Benedyktem XVI na pokładzie wzbija się w powietrze. Niedługo papież będzie już w letniej rezydencji w Castel Gandolfo.

17:02 Papież dotarł na lądowisko dla helikopterów w Ogrodach Watykańskich.

17:01 Ojciec Arkadiusz Smagacz: "Myślę, że już teraz powinno rozpocząć się pieczętowanie papieskich apartamentów. W tym momencie papież nie musi jednak oddawać pierścienia papieskiego. Zresztą nie wiemy do końca, czy w ogóle to zrobi".

16:58 Kolumna limuzyn, wśród których jest samochód Benedykta XVI, opuściła teren Pałacu Apostolskiego.

16:57 Papież wsiadł do limuzyny, która zawiezie go na lądowisko w Ogrodach Watykańskich.

16:55 Benedykt XVI pojawił się na Dziedzińcu św. Damazego. Zebrani powitali go brawami.

16:53 Papież opuszcza prywatne apartamenty Pałacu Apostolskiego i żegna się z najbliższymi współpracownikami.

16:40 Kościelni dostojnicy, siostry zakonne, świeccy mieszkańcy Watykanu oczekują już na dziedzińcu Pałacu Apostolskiego na pojawienie się Benedykta XVI, który o 17 wyruszy do Castel Gandolfo.

16:33 "Dla kochanego Ojca Świętego! Dziękuję za WSZYSTKO. Odwagę, bezinteresowną miłość, za to, że byłeś Ojcze Święty sternikiem łodzi i prowadziłeś ją profesjonalnie. Dziękuję. M." - to jeden z wpisów, jakie pojawiły się w księdze pamiątkowej, wyłożonej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie:

16:03 Historyk Kościoła, ojciec Arkadiusz Smagacz w RMF FM: "Po godzinie 20 zarządzanie Kościołem przejdzie na Kolegium Kardynalskie. Procedury są identyczne jak w przypadku śmierci papieża".

16:01 Robert Kalinowski: Na godzinę przed wyjazdem Benedykta XVI z Watykanu na Placu św. Piotra nie ma tłumów, panuje spokój.

15:30 Mieszkanka Marktl nad Innem w Bawarii, rodzinnego miasta papieża, w rozmowie z Adamem Górczewskim: "To dla nas ważny dzień. Wieczorem będziemy się modlić w kościele, ale wcześniej spotykamy się w domu papieża. Będziemy mu towarzyszyć, gdy będzie się przenosił do Castel Gandolfo".

15:20 Podziękowania za siłę wiary i piękny pontyfikat składają Benedyktowi XVI osoby, które wpisują się do księgi pamiątkowej wyłożonej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Księga, uzupełniona o wpisy internautów, zostanie przekazana emerytowanemu papieżowi.

15:03 Historyk Kościoła, ojciec Arkadiusz Smagacz w RMF FM: "Ostatnie godziny przed abdykacją będą na pewno dla Benedykta XVI czasem do spokojnego odejścia, czasem na modlitwę, medytację, refleksję".

15:01 Robert Kalinowski z Watykanu: Walizka Benedykta XVI nie będzie ciężka. Opuszczając Pałac Apostolski, papież nie zabierze ze sobą wielu rzeczy materialnych. Z pewnością weźmie dwa porcelanowe koty. Za papieżem pojedzie też jego fortepian.

15:00 Ksiądz prałat Paweł Ptasznik, Kierownik Sekcji Polskiej watykańskiego Sekretariatu Stanu wspomina moment, w którym dowiedział się o rezygnacji Benedykta XVI:

14:49 "Decyzja papieża o abdykacji to odpowiedzialny krok" - uważa znający od dawna Benedykta XVI arcybiskup Zygmunt Zimowski:

14:40 "To było wzruszające dla obydwu stron" - tak pożegnalne spotkanie z papieżem Benedyktem XVI relacjonował kardynał Stanisław Dziwisz:

14:33 "To dla nas wyjątkowe chwile, ale też pełne refleksji, żalu, że coś się kończy, że zamyka się pewna znamienna epoka" - tak o kończącym się pontyfikacie Benedykta XVI mówi dziennikarce RMF FM Magdzie Wojtoń Polka mieszkająca w Watykanie, żona gwardzisty, Magdalena Wolińska-Riedi. Cały wywiad możecie przeczytać tutaj.

14:15 Na Placu Świętego Piotra da się już uchwycić atmosferę wyczekiwania na moment aż papież wsiądzie do helikoptera, by odlecieć do Castel Gandolfo. Na placu gromadzi się coraz więcej wiernych. [POSŁUCHAJCIE RELACJI ROBERTA KALINOWSKIEGO]

14:03 Papież opublikuje dziś swój ostatni wpis na Twitterze. Nastąpi to przed godziną 17.00, a więc przed odlotem Benedykta XVI do rezydencji w Castel Gandolfo.

13:40 O godzinie 20 drzwi do apartamentu papieskiego w Watykanie zostaną zamknięte i "zapieczętowane" do momentu wyboru nowego papieża - informuje Catholic News.

12:51 O godzinie 17 papież odleci do Castel Gandolfo. Zobaczcie, jak będzie mieszkał w najbliższych dniach:

12:15 Nasz dziennikarz Adam Górczewski odwiedził dziś Marktl am Inn, rodzinną miejscowość Josepha Ratzingera. Zobaczcie jego fotoreportaż:

12:02 W Sali Klementyńskiej zakończyło się pożegnanie ustępującego papieża z kardynałami.

12:00 Jak informuje nasz specjalny wysłannik do Watykanu, na Placu Świętego Piotra panują już wzmożone środki bezpieczeństwa. [POSŁUCHAJ RELACJI ROBERTA KALINOWSKIEGO]

11:46 Ojca Świętego w Kontrwywiadzie RMF FM wspominał dziś o. Maciej Zięba. Mówił między innymi, że Benedykt XVI jest bardzo skromnym człowiekiem. "Jeździł Fiatem Pandą" - opowiadał dominikanin Konradowi Piaseckiemu.

11:41 Kilka sekund dla każdego, by pożegnać się z ustępującym papieżem. Kardynałowie kolejno podchodzą o Benedykta XVI, by podziękować mu za posługę.

11:34 Przypominamy, że na RMF24.pl możecie czytać specjalny raport "Rezygnacja Benedykta XVI".

11:26 "Obiecuję bezwarunkowy szacunek i posłuszeństwo wobec nowego papieża" - powiedział Benedykt XVI podczas spotkania z kardynałami.

11:25 Spotkanie w Sali Klementyńskiej to ostatni w Watykanie publiczny punkt programu Benedykta XVI w jego pontyfikacie. Po południu papież odleci do Castel Gandolfo.

11:11 Papież osobiście żegna się z każdym kardynałem.

11:01 Jako pierwszy głos zabrał dziekan Kolegium Kardynalskiego, kardynał Angelo Sodano. Z wielkim przejęciem skupiamy się wobec Waszej Świętobliwości - mówił.

11:00 W Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego rozpoczęło się ostatnie spotkanie Benedykta XVI ze wszystkimi kardynałami obecnymi w Rzymie.