W wielu domach na Górnym Śląsku w pierwszy dzień świąt nie gotuje się. Zjada się to, co zostało z Wigilii. Tam, gdzie świąteczny obiad musi być, królują mięsa: kaczka, indyk albo gęś i tradycyjne śląskie dodatki.

Gęś nie wymaga wielu przypraw. Wystarczą podstawowe, żeby nie przedobrzyć - mówi pan Ernest, zawodowy kucharz z tradycyjnej śląskiej rodziny: Wystarczy gęś natrzeć solą, pieprzem, czosnkiem, i majerankiem. Dobrze, żeby tak przygotowane mięso poleżało dwa dni. Później gęś pieczemy w gęsiarce czyli w specjalnej żeliwnej  brytfannie z przykrywą. Wtedy mięso się nie wysusza.

Po trzech godzinach pieczenia trzeba sprawdzić, czy gęś jest już miękka. Do gęsi, czy jakiegokolwiek innego mięsa świątecznego muszą być koniecznie śląskie dodatki.

Kluski białe z dziurką czyli śląskie albo ewentualnie kluski szare (do ich przygotowania używa się nie tylko gotowanych ziemniaków ale też surowych - przyp. red.). Do gęsi dobrze jest podać kapustę zasmażaną albo czerwoną, czyli modrą - mówi kucharz.

Po obiedzie obowiązkowy deser. Musi być śląski kołocz. To jest podstawą. Tak, jak mięso przy obiedzie. A oprócz tego sernik, jabłecznik, makowiec. Ciasta zawsze w święta królowały. Tam gdzie  są dzieci musi być ciasto. Ryby może nie być, ale ciasto musi - śmieje się żona pana Ernesta, Mira.

Kołocz śląski to ciasto drożdżowe. Podobne do placka, bo pieczone nie w okrągłej formie, tylko na blasze. Kołocz może być tylko z posypką (kruszonką) albo z różnymi dodatkami: makiem, serem, jabłkiem. Najczęściej piekło się różne rodzaje kołoczy. Przepisów na kołocze jest wiele. Oto jeden z nich.

Kołocz z serem i kruszonką

Ciasto podstawowe (spód):

30g drożdży (plus łyżeczka cukru plus ok. pół szklanki letniego mleka)

150g masła

200g mąki krupczatki

300g mąki pszennej

130g cukru

2 jaja

2 żółtka

¼ szklanki zimnego mleka

Szczypta soli.

Rozdrobić drożdże z łyżeczką cukru i ciepłym mlekiem. Przykryć ściereczką i odstawić do wyrośnięcia.

W dużej misce wymieszać mąką krupczatkę z pszenną, cukrem i solą. Dodać jajka (2 całe i 2 żółtka). Wymieszać. Wlać do tego wyrośnięty zaczyn drożdżowy i znów wymieszać. 

Stopić masło. Odstawić do schłodzenia i dodać do niego mleko. Wymieszać i dolać do miski. Wyrabiać ciasto dodając ewentualnie jeszcze trochę maki lub mleka. Wyrobione ciasto przykryć ściereczką i odstawić do wyrośnięcia na 2,5 godziny.

Kruszonka:

150 g mąki krupczatki

150g mąki pszennej

150 g cukru

Cukier waniliowy

150 g masła

Wszystkie składniki wyrobić i uformować w kulę.

Masa serowa:

600g sera białego (najlepiej już zmielonego)

2 jaja

¾ szklanki cukru

Oddzielić żółtka od białek. Utrzeć ser z żółtkami i cukrem. Ubić białka na sztywną pianę i dodać je do masy serowej.

Kiedy ciasto już wyrośnie, podzielić je na dwie części i rozwałkować. Posmarować blachę tłuszczem. Wyłożyć spód jedną częścią rozwałkowanego ciasta. Wyłożyć na ciasto masę serową i przykryć ją drugim kawałkiem rozwałkowanego ciasta. Przekłuć ciasto w kilku miejscach widelcem. Nałożyć kulki z kruszonki. Można tez zetrzeć kruszonkę na tarce o grubych oczkach.

Piec około 40 minut w piekarniku nagranym do 180 stopni.