Ośmiornice niezmiennie fascynują naukowców i miłośników przyrody na całym świecie. Te niezwykłe głowonogi, uznawane za jedne z najbardziej inteligentnych bezkręgowców, słyną nie tylko z imponujących zdolności kamuflażu, ale przede wszystkim z wyjątkowej sprawności swoich ośmiu ramion. Najnowsze badania przeprowadzone przez zespół z Florida Atlantic University oraz Marine Biological Laboratory w Woods Hole rzucają nowe światło na to, jak ośmiornice wykorzystują swoje ramiona w dzikiej naturze. Wyniki tych obserwacji opublikowano właśnie w prestiżowym czasopiśmie "Scientific Reports".
Ramiona ośmiornicy to prawdziwy cud natury, umożliwiający zwierzętom niebywałą elastyczność i precyzję ruchów. Każde z ich ośmiu ramion jest wyposażone w setki przyssawek, które pozwalają na wykonywanie najbardziej skomplikowanych zadań - od chwytania zdobyczy, przez badanie otoczenia, aż po komunikację z innymi osobnikami czy budowę schronień. Jednak, jak przyznają naukowcy, dotychczas brakowało kompleksowych badań, które pokazałyby pełen zakres ruchów ramion ośmiornic w ich naturalnym, zróżnicowanym środowisku.
Zespół badaczy pod kierunkiem dr Chelsea O. Bennice z Charles E. Schmidt College of Science postanowił przyjrzeć się temu zagadnieniu z bliska. Przez wiele miesięcy naukowcy analizowali niemal 4 tysiące ruchów ramion, zarejestrowanych na 25 nagraniach wideo przedstawiających trzy gatunki dzikich ośmiornic w sześciu różnych siedliskach - od piaszczystego dna na Karaibach, po złożone struktury raf koralowych oraz wybrzeża Hiszpanii.
W trakcie obserwacji udało się zidentyfikować aż 12 unikatowych typów ruchów ramion, które odpowiadały 15 różnym zachowaniom. Każdy z tych ruchów opierał się na czterech podstawowych deformacjach ramienia: skracaniu, wydłużaniu, zginaniu oraz skręcaniu. Co ciekawe, wszystkie ramiona były zdolne do wykonywania każdego z tych ruchów, jednak badacze zaobserwowali wyraźny podział zadań - przednie ramiona najczęściej służyły do badania otoczenia, podczas gdy tylne głównie wspierały przemieszczanie się.
Ośmiornice zaskoczyły naukowców nie tylko wszechstronnością, ale także niezwykłą koordynacją. Pojedyncze ramię potrafiło wykonywać kilka ruchów jednocześnie, a różne ramiona współpracowały ze sobą w złożonych zadaniach, takich jak polowanie czy budowanie kryjówek. Dr Bennice podkreśla, że podczas obserwacji udało się zobaczyć zarówno sytuacje, gdy ośmiornica używała jednego ramienia do chwytania pożywienia, jak i momenty, gdy kilka ramion współdziałało podczas poruszania się lub podczas spektakularnej techniki łowieckiej, w której ośmiornica otacza zdobycz wszystkimi ramionami niczym spadochronem.
Analiza niemal 7 tysięcy deformacji ramion wykazała, że różne części ramienia specjalizują się w określonych ruchach. Zgięcia najczęściej pojawiały się na końcówkach, podczas gdy wydłużenia dominowały bliżej ciała. To dowód na wysoki poziom funkcjonalnej specjalizacji, który pozwala ośmiornicom na precyzyjne dostosowanie ruchów do aktualnych potrzeb.
Jak podkreślają autorzy badania, niezwykła sprawność i elastyczność ramion ośmiornic to klucz do ich sukcesu ewolucyjnego. Dzięki temu mogą one nie tylko skutecznie polować i unikać drapieżników, ale również budować schronienia, rywalizować z innymi osobnikami podczas godów czy eksplorować najbardziej złożone środowiska morskie. Dr Bennice zwraca uwagę, że ośmiornice potrafią doskonale kamuflować się, wykorzystując ruchy ramion do naśladowania otoczenia – na przykład udając poruszające się fragmenty skał czy dryfujące wodorosty.
Badania prowadzone w naturalnych warunkach, jak podkreśla współautor dr Roger Hanlon, są niezwykle wymagające, ale to właśnie one pozwalają odkryć prawdziwe oblicze tych fascynujących zwierząt. Zrozumienie, jak ośmiornice wykorzystują swoje ramiona, otwiera nowe możliwości nie tylko dla biologii czy neurobiologii, ale także dla inżynierii i robotyki. Inspirując się elastycznością i precyzją ruchów ośmiornic, naukowcy pracują nad nowoczesnymi rozwiązaniami w dziedzinie tzw. miękkiej robotyki.
