W Izraelu wydarzyło się coś, co jeszcze niedawno wydawało się niemożliwe. Krzewy winorośli, wyhodowane na pustyni Negew z nasion sprzed 1,5 tys. lat, dały pierwszy zbiór. Pestki pochodzą z wykopalisk archeologicznych bizantyjskiej osady w Awdat.
Pierwszy zbiór, choć skromny, wystarczył na wyprodukowanie zaledwie 12 butelek wina. Jednak dla badaczy to nie ilość, lecz jakość i historyczne znaczenie są najważniejsze. Dzięki temu przedsięwzięciu naukowcy mają szansę odkryć, jak smakowało wino, które przed wiekami było eksportowane z portu w Gazie do odległych zakątków Europy.
Cała historia zaczęła się w Awdat - bizantyjskiej osadzie położonej na pustyni Negew. To właśnie tam izraelscy archeolodzy z uniwersytetu w Hajfie natrafili na niezwykłe znaleziska. W trakcie badań pozostałości chrześcijańskiej osady, funkcjonującej między IV a VII wiekiem naszej ery, odkryli nie tylko imponujące prasy do wina i resztki tłoczonych winogron, ale także pestki należące do nieistniejącej dziś odmiany winorośli.
Znaleziska obejmowały również pozostałości gołębników, które służyły do pozyskiwania nawozu dla upraw winorośli, oraz ślady zaawansowanych systemów nawadniających. To wszystko świadczy o wysokim poziomie wiedzy i umiejętności dawnych mieszkańców regionu, którzy potrafili przekształcić suchą pustynię w kwitnący ośrodek produkcji wina.
Osada Awdat była ważnym punktem na szlaku handlowym prowadzącym do Gazy. Stamtąd, zaledwie dwa dni drogi od portu, wino eksportowano na wielbłądach w charakterystycznych, wysokich i wąskich amforach. Takie naczynia umożliwiały łatwe układanie i transport drogą morską. Co ciekawe, wino przeznaczone do lokalnej konsumpcji przechowywano w mniejszych, odmiennie ukształtowanych naczyniach.
Ślady tych amfor odnaleziono w wielu miejscach Europy Zachodniej i na Wyspach Brytyjskich, co potwierdza, jak daleko sięgał zasięg handlu winem z pustyni Negew. Najmłodsze z nich pochodzą jednak z VI wieku naszej ery, co wskazuje, że produkcja trunku zakończyła się wraz z upadkiem bizantyjskiej osady.
Naukowcy wciąż nie znają odpowiedzi na pytanie, dlaczego produkcja wina na pustyni ustała. Być może przyczyniły się do tego zmiany klimatyczne, polityczne lub gospodarcze. Teraz jednak, dzięki odnalezionym pestkom i odtworzeniu starożytnej odmiany winorośli, pojawiła się szansa, by odtworzyć smak tego luksusowego trunku.
