Kard. Ratzinger - Amico fidato Jana Pawła II

Po raz pierwszy spotkali się podobno na Soborze Watykańskim II. Na początku lat 60. Ratzinger doradzał wówczas kardynałowi z Kolonii, Wojtyła był już biskupem i pracował nad konstytucją duszpasterską o Kościele we współczesnym świecie. Niektórzy papiescy biografowie, a wśród nich jeden z bardziej znanych, Georg Weigel, twierdzi, że osobiście zetknęli się dopiero na konklawe tuż po śmierci papieża Pawła VI, w 1978 roku. Ale od czterech lat wymieniali się książkami. Obaj nosili już wówczas kardynalskie birety i mieli podobne spojrzenie na otaczającą ich rzeczywistość. Między 51-letnim Ratzingerem i starszym o siedem lat Wojtyłą nawiązała się nić sympatii. Późniejszy polski papież „odkrył w Ratzingerze tę samą głęboką ortodoksję, która i jego cechowała, połączona z pierwszorzędnym wykształceniem teologicznym” - pisał w wydanej rok temu książce o Benedykcie XVI, watykanista John L. Allen Jr.

Kardynał Ratzinger odegrał znaczącą rolę przy wyborze Wojtyły na Stolicę Piotrową. Po śmierci Jana Pawła I, który rządził Kościołem zaledwie 33 dni, kardynałowie, a wśród nich także Ratzinger szukali godnego następcy, ale trudno im było osiągnąć kompromis. Żaden z dwóch włoskich pretendentów do Piotrowego tronu nie był w stanie zdobyć większości głosów. Zapadła decyzja, by wybrać papieża spoza Włoch. Na liście nazwisk obok Polaka Wojtyły pojawił się też Niemiec Ratzinger, ale - jak pisze Allen – „zbyt mocno obciążała go opinia teologa”. On sam najwyraźniej nie zabiegał o papieski urząd - wolał, by przejął go polski kardynał. Wraz z austriackim hierarchą Franzem Koenigiem, prowadził intensywną kampanię przede wszystkim wśród niemieckich purpuratów, na rzecz wyboru Polaka. Kampanię, jak się później okazało, skuteczną. Od tego czasu losy Jana Pawła II i kardynała Ratizngera splotły się na dobre.

Łączyło ich sporo. Lokalne pochodzenie i działalność naukowa, przede wszystkim zaś dramatyczna przeszłość z czasów młodości - bolesne zetknięcie się z totalitaryzmami: nazizmem i komunizmem. "W młodości obaj ci papieże, choć na przeciwnych frontach i w odmiennych sytuacjach, musieli poznać barbarzyństwo II wojny światowej i bezsensowną przemoc człowieka wobec drugiego człowieka, narodów przeciwko innym narodom” - porównywał losy swoje i swojego poprzednika Benedykt XVI.

Dwa lata po wyborze, polski papież mianuje niemieckiego kardynała prefektem najważniejszej watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary. Joseph Ratzinger staje się jednym z jego najbardziej zaufanych i najbliższych współpracowników. „Trwał przy nim jako strażnik kontrolujący wielką dynamikę Karola Wojtyły, jego odwagę i szczodrość” - wspominał w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” kardynał Zenon Grocholewski, prefekt Kongregacji Wychowania Katolickiego, który wraz z kardynałami Sodano i Ryłko, będzie towarzyszyć Benedyktowi XVI podczas jego pierwszej pielgrzymki, pielgrzymki do Ojczyzny jego poprzednika - do Polski. Jan Paweł II i kardynał Ratzinger spotykali się co tydzień. Razem przygotowywali papieskie dokumenty. Rozmawiali ze sobą po niemiecku, a gdy ten język im się znudził, przechodzili na włoski. W szczerym wywiadzie-rzece zatytułowanym „Sól ziemi”, przeprowadzonym przez niemieckiego dziennikarza Petera Seewalda, dzisiejszy papież opowiada, że razem z Janem Pawłem II wzajemnie korygowali swe poglądy. Unika sformułowania różnicy zdań. „Nigdy jednak nie odmówiłem papieżowi swej zgody” - przyznaje. „Stał przy nim i często wtrącał jakieś „ale”, „a może by”. Lecz kiedy Papież powziął decyzję, starał się zrozumieć jego racje, dojrzewał do nich i stawał się żarliwym wyznawcą” - wspomina kardynał Grocholewski. „Często się różnili, ale z wielkim szacunkiem, w duchu braterstwa” - opowiadał z kolei rzecznik Watykanu Joaquin Navarro-Valls.

Po śmierci Jana Pawła II Benedykt XVI wspominał i wspomina go przy każdej okazji. Wywołuje niepohamowaną burzę oklasków i entuzjazm, ilekroć podczas spotkania z wiernymi wypowiada imię swojego „umiłowanego i nieodżałowanego” poprzednika. "Po wielkim papieżu Janie Pawle kardynałowie wybrali mnie, zwykłego i skromnego pracownika winnicy pańskiej” - mówił tuż po swoim wyborze na Stolicę Piotrową. Wydawało mu się - wyznał podczas mszy na zakończenie konklawe - że trzyma mnie mocno za rękę, że widzę jego uśmiechnięte oczy i słyszę jego słowa skierowane w tej chwili szczególnie do mnie: nie lękaj się”.

Benedykt XVI uczynił jeszcze jeden krok, potwierdzający wielką więź, jaka łączyła go z wielkim poprzednikiem. 13 maja ubiegłego roku zaledwie 41 dni po śmierci polskiego papieża, w 24. rocznicę zamachu na jego życie, ogłosił rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II. Jego decyzja była olbrzymim, ale i bardzo oczekiwanym zarówno przez duchownych, jak i wiernych, zaskoczeniem. Zgodnie z prawem kanonicznym wszelkie procedury związane z wyniesieniem kandydata na ołtarze można rozpocząć dopiero po 5 latach od jego śmierci. W przypadku Jana Pawła II jego następca postanowił skrócić ten okres do minimum. I to - jak sądzę - nie tylko z powodu wezwań wiernych, którzy krzyczeli w Watykanie Santo Subito!

Agnieszka Milczarz, RMF FM Rzym