Laureatka literackiego Nobla Olga Tokarczuk, zanim 10 grudnia odbierze z rąk króla Szwecji Karola XVI Gustawa złoty medal oraz dyplom, od piątku będzie brała udział w wydarzeniach Tygodnia Noblowskiego w Sztokholmie. Już dziś pojawi się na konferencji prasowej laureatów Literackiej Nagrody Nobla. Nagrody Nobla są wręczane laureatom zawsze w rocznicę śmierci jej fundatora Alfreda Nobla 10 grudnia. W Szwecji ten dzień nazywany jest Dniem Nobla. Uroczystość ta odbywa się w Sztokholmie, w przypadku Pokojowej Nagrody Nobla w Oslo. Laureaci przyjeżdżają do stolicy Szwecji już kilka dni wcześniej, wraz z rodzinami, i biorą udział w wydarzeniach poprzedzających zwanych tygodniem noblowskim. Jego zwieńczeniem jest bankiet, który budzi międzynarodowe zainteresowanie.


Zanim laureaci Nagrody Nobla otrzymają 10 grudnia medale oraz dyplomy, zwiedzą między innymi muzeum Alfreda Nobla. Tam dowiedzą się, jak mają zachować się podczas głównych uroczystości, np. jak ukłonić się przy odbieraniu nagrody. Potem będą wygłaszać odczyty, wysłuchają koncertu, będą podejmowani przez ambasadorów państw, z których pochodzą.

Noblowskie odczyty

Przed uroczystością wręczenia nagrody laureaci wygłaszają zwyczajowo odczyty. Laureaci są zobowiązani do wygłoszenia takiego wykładu w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania nagrody. Czasami trwa to dłużej. Na przykład prezydent Stanów Zjednoczonych Theodore Roosevelt, który w 1906 roku dostał Pokojową Nagrodę Nobla, swój wykład dał dopiero w 1910 roku.

Ceremonia wręczenia nagrody Nobla

Ceremonia wręczenia nagrody Nobla odbywa się w sztokholmskiej filharmonii. Pokojowa Nagroda Nobla jest wręczana w ratuszu w Oslo.

W trakcie ceremonii wywołany laureat występuje i odbiera nagrodę z rąk króla Karola XVI Gustawa. Tak jest od 1902 roku. Na początku król Oskar II nie zgadzał się, by nagradzać cudzoziemców, ale pod naciskiem opinii publicznej zmienił zdanie i zgodził się wziąć udział w ceremonii.

Bankiet noblowski

Po ceremonii wręczenia nagród laureatom punktualnie o 19:00 rozpoczyna się w niebieskiej sali sztokholmskiego ratusza bankiet. Gośćmi honorowymi są członkowie rodziny królewskiej. Laureaci są zapraszani na bankiet z rodzinami. W imprezie bierze udział około 1300 gości, w tym 200 studentów szwedzkich uczelni. Obowiązuje stój wieczorowy, dopuszczalny jest tradycyjny strój narodowy. W trakcie bankietu podawane jest trzydaniowy wykwintny posiłek, są przemowy laureatów, a na koniec tańce.

Świętowanie w Oslo

W Oslo po ceremonii wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla bankiet wydawany jest w Grand Hotelu. Obecni są przedstawiciele parlamentu, rząd oraz rodzina królewska - w sumie udział w nim bierze około 250 osób. Dzień, najpóźniej dwa dni później od 1994 roku w Oslo odbywa się koncert, na który zapraszani są artyści z całego świata.

Tylko raz zdarzyło się, że bankiet został odwołany. W 1979 roku laureatka Pokojowej Nagrody Nobla matka Teresa odmówiła wzięcia w nim udziału i zaapelowała, by pieniądze przeznaczone na bankiet przekazać na rzecz biednych.

Medale

Laureaci nagrody Nobla dostają złote medale z wygrawerowanym wizerunkiem fundatora Alfreda Nobla oraz inskrypcją "Inventas vitam iuvat excoluisse per artes", co po łacinie oznacza "Pozwól nam ulepszyć życie poprzez sztukę". Medale wykonane ręcznie z 18-karatowego złota ważą 175 gramów i są pokusą nie tylko dla złodziei. W trakcie II wojny światowej medale niemieckich laureatów Maxa von Laue i Jamesa Francka zostały wysłane na przechowanie do Kopenhagi. Kiedy Niemcy wkroczyli do Danii, chemik George de Hevesy rozpuścił je w wodzie królewskiej (mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego - red.), by uniknąć konfiskaty przez nazistów.

Dyplomy

Dyplomy to istne dzieła sztuki. Są wykonane ręcznie przez szwedzkich artystów, wręcza laureatom w Szwecji król, w Norwegii przewodniczący Komitetu Noblowskiego. Na dyplomie jest zdjęcie, imię i nazwisko laureata oraz cytat z uzasadnienia przyznania nagrody Nobla.

Nagrody pieniężne

Laureaci nagrody Nobla dostają także pieniądze. Suma co roku jest różna i zależy od tego, jaką kwotę w dany roku na nagrody pieniężne przeznaczy Fundacja Nobla. Jeśli w danej dziedzinie jest dwóch lub więcej laureatów, dzielą się oni kwotą. W 2019 roku jest to 9 milionów koron szwedzkich. 

Nagroda im. Alfreda Nobla z ekonomii

W tym czasie, kiedy przydzielane są nagrody zapisane w testamencie Alfreda Nobla, szwedzki bank centralny przekazuje nagrodę w dziedzinie ekonomii ufundowaną na cześć Nobla. Pierwszą taką nagrodę przydzielono w 1968 roku z okazji 300. jubileuszu Riksbanku. Nagroda jest wręczana przez króla w trakcie głównej ceremonii.