Komisja Europejska wprowadza zmiany w przepisach dotyczących zdrowia kierowców. Choć obowiązkowe badania dla 70-latków nie będą narzucone z góry, państwa członkowskie otrzymają narzędzia do ich wprowadzenia. Wszystko w imię poprawy bezpieczeństwa na europejskich drogach.
- Pomysł obowiązkowych badań co 5 lat dla 70-latków został odrzucony przez Parlament Europejski jako potencjalnie dyskryminujący.
- Postawiono na inne rozwiązanie: przed wydaniem prawa jazdy we wszystkich państwach członkowskich UE wymagane będą badania lekarskie lub badania przesiewowe oparte na samoocenie.
- Państwa członkowskie mają jednak same decydować, czy samoocena jest wystarczająca, czy jednak powinno ją zastąpić badanie lekarskie.
Komisja Europejska zaproponowała, by kierowcy po 70. roku życia musieli co pięć lat przechodzić obowiązkowe badania lekarskie. Brak pozytywnej opinii specjalisty skutkowałby automatyczną utratą prawa jazdy. Pomysł ten spotkał się jednak z krytyką - posłowie uznali go za potencjalnie dyskryminujący wobec osób starszych i nieprzystający do idei równego dostępu do mobilności.
Zamiast tego wprowadzono kompromisowe rozwiązanie: we wszystkich państwach członkowskich UE przed wydaniem prawa jazdy wymagane będą badania lekarskie lub - w lżejszej wersji - samoocena zdrowia, w której kierowcy będą samodzielnie deklarować swoją zdolność do prowadzenia pojazdu. To państwa członkowskie zdecydują, czy samoocena będzie wystarczająca, czy konieczne będą regularne badania z minimalnym zakresem kontroli, m.in. wzroku, słuchu i układu krążenia.
Nie istnieje precyzyjny wiek, w którym należałoby zrezygnować z prowadzenia samochodu, jednak - jak wskazują eksperci - z wiekiem naturalnie obniża się sprawność psychofizyczna. Dr Ewa Odachowska-Rogalska z Instytutu Transportu Samochodowego tłumaczy w rozmowie z portalem dziennik.pl, że u osób po 65. roku życia wyraźnie pogarsza się czas reakcji, ocena odległości i zdolność podejmowania szybkich decyzji, szczególnie w sytuacjach drogowych wymagających błyskawicznej oceny pierwszeństwa przejazdu.
Statystyki potwierdzają te obserwacje. Z danych Komendy Głównej Policji za 2024 rok wynika, że kierowcy w wieku 60+ spowodowali 3866 wypadków drogowych. Zginęło w nich 339 osób, a ponad 4300 zostało rannych. Wśród rowerzystów to właśnie seniorzy są grupą najczęściej powodującą wypadki, a także najliczniej reprezentowaną wśród ofiar śmiertelnych.
W Polsce obecnie kierowcy nie przechodzą regularnych badań zdrowotnych. Badania lekarskie lub psychologiczne są wymagane jedynie przy uzyskiwaniu prawa jazdy, po poważnych naruszeniach przepisów (np. przekroczenie punktów karnych, jazda po alkoholu) lub w wyniku orzeczenia sądu.
Eksperci wskazują jednak, że warto rozważyć szersze stosowanie badań - niezależnie od wieku. Dr Odachowska-Rogalska uważa, że testy psychologiczne nie tylko oceniają sprawność kierowcy, ale mogą również zwiększyć jego samoświadomość i skłonić do bezpieczniejszych zachowań za kierownicą. Osoby świadome własnych ograniczeń często podejmują rozsądniejsze decyzje: unikają jazdy nocą, wybierają mniej zatłoczone trasy, ograniczają prędkość.
Zmiany demograficzne w Europie są nieubłagane. Do 2050 roku niemal połowa mieszkańców Unii będzie miała 50 lat lub więcej. Średnia długość życia rośnie, a liczba osób powyżej 80. roku życia ma wzrosnąć z 90 do ponad 400 milionów. Polska, według prognoz, będzie starzeć się jeszcze szybciej.
W tym kontekście nowe przepisy mają służyć nie tylko poprawie bezpieczeństwa, ale też budowaniu odpowiedzialnej kultury mobilności - opartej na świadomości, profilaktyce i równym traktowaniu.
