1 listopada to czas zarezerwowany na odwiedzanie grobów naszych bliskich zmarłych. To dzień pełen zadumy, refleksji i wspomnień. W Faktach RMF FM i na RMF24 zabieramy Was na groby wybitnych artystów. Bo choć nie ma ich z nami, ale zostali w naszej pamięci i zostawili nam swoje niezwykłe teksty i melodie.

Wiele grobów znanych Polaków znajduje się na warszawskich Powązkach. To tam m.in. pochowano Wojciecha Młynarskiego, poetę, satyryka, artystę kabaretowego, autora piosenek i librett, piosenkarza, kompozytora. Młynarski był też dramaturgiem, scenarzystą i reżyserem teatralnym.

Zmarł po długiej chorobie 15 marca 2017. Jego nagrobek znajduje się w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Pomnik to wizerunek artysty, którego autorem jest Jerzy Duda-Gracz, bliski przyjaciel Młynarskiego. Czarno-biała grafika przedstawia stojącego Młynarskiego i znajduje się na granitowym sześcianie.  Autorem pomnika jest Marek Szołtun. Na nagrobku widać napis "Mistrz słowa".

Odwiedzając Cmentarz Wojskowy na warszawskich Powązkach warto zatrzymać się przy grobie Grzegorza Ciechowskiego. Przed czarną płytą napisem "poeta, kompozytor, lider Republiki" znajduje się biało-czarna tablica, nawiązująca do charakterystycznej flagi - symbolu zespołu.

Czarne stroje i białe światła to był ich styl. W latach 80. Republikę określano jako zjawisko, wzbudzała wielkie emocje. Fani do dziś przynoszą na grób Grzegorza kwiaty i znicze, choć od jego śmierci minęło 17 lat.

Charakterystyczna dla jego nagrobka jest też wycięta w dwóch stojących płytach sylwetka. Inspirowana jest słynnym czarno-białym zdjęciem Grzegorza Ciechowskiego.


Marek Grechuta w 2006 roku został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Nagrobek przypomina pomnik. To popiersie artysty, który trzyma w dłoni zabawkę - drewnianego konika. I wygląda przez okno. Rzeźba jest jasno zielona, płyta blado-różowa. Autorką tego działa jest krakowska rzeźbiarka Małgorzata Olkuska.

Kilka lat po jego śmierci bliscy Marka Grechuty zasadzili przy jego grobie dzikie wino.


Zbigniew Wodecki. Rodzinny grób zmarłego w maju 2017 roku artysty znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Pod jego nazwiskiem widać napis "wybitny artysta, wspaniały człowiek". Wielbiciele niezwykłego talentu muzyka wciąż przynoszą znicze, kwiaty, kładą również na jego grobie bardzo osobiste przedmioty - wspólne zdjęcia, maskotki, drewniane skrzypce, listy, a najmłodsi także laurki.

Ostatnio na płycie nagrobnej pojawił się napis "Kurtyna opadła, brawa nie milkną. Twój koncert trwa. Biletów brak".

Ryszard Riedel został pochowany 24 lata temu w Tychach. Kiedy były wokalista grupy Dżem zmarł, nad jego grobem zbierały się tłumy. Młodzi ludzie grali na gitarach i śpiewali piosenki Dżemu. Niektórzy spędzali w pobliżu grobu wiele godzin. Dziś to miejsce jest znacznie spokojniejsze. Ale zawsze kogoś tam widzę, zawsze ktoś tam jest. Ciągle spotykam tu osoby, które pytają gdzie leży Ryszard Riedel - mówi kobieta, która niedaleko ma grób swojego męża. Sama przyznaje, że często też Riedla wspomina, bo lubiła jego piosenki i pamięta, jak w słynnym, czarnym kapeluszu przemierzał ulice Tychów. W tym mieście ma też swój pomnik. 

Grób jest bardzo prosty: tylko czarna, pozioma płyta i cytaty z dwóch jego piosenek : "W życiu piękne są tylko chwile..." i  "Tylko ja i ty...". Jedenaście lat po śmierci Riedla w tym samym miejscu pochowano też Jego żonę, Małgorzatę.

Anna Przybylska pochowana została w Gdyni. Popularna aktorka zmarła w październiku 2014 roku. Jej grób znajduje się na cmentarzu przy parafii pw. św. Michała Archanioła. Bez trudu można odnaleźć go wchodząc na cmentarz od ulicy Arciszewskich, pierwszą bramą od strony Komendy Portu Wojennego. Nagrobek  mieści się przy podwyższonej alejce, dosłownie kilkanaście metrów naprzeciw wejścia na cmentarz. 

Anna Przybylska została pochowana w grobie, w którym wcześniej spoczął jej ojciec, oficer marynarki - komandor porucznik Bogdan Przybylski. Gdy spojrzy się w lewo doskonale widać będzie morze i port wojenny. 

Andrzej Grubba - najlepszy polski tenisista stołowy, wielokrotny medalista Mistrzostw Świata i Europy, mistrz Europy w grze mieszanej i trzykrotny olimpijczyk został pochowany w Sopocie na cmentarzu komunalnym. To dość rozległy, leżący na zboczu morenowych wzgórz cmentarz i niełatwo się po nim poruszać. Wchodząc główną bramą należy wejść stromą ścieżką na samą górę, tam skręcić w lewo i podążać aż do sektora N-10. Przy głównej alejce, po lewej stronie stoi grób Andrzeja Grubby. Duży, ale zarazem skromny, z wyraźnym napisem - wielkimi literami wyryto w płycie imię i nazwisko sportowca.

"Czarodziej rakietki" - tak bywał nazywany - zmarł w 2005 roku, właśnie w Sopocie, 7 lat po zakończeniu kariery sportowej.

Grób Czesława Niemena znajdziecie na warszawskich Starych Powązkach. To właściwie miejsce w kolumbarium - tam 14 lat temu spoczęła urna z prochami wybitnego muzyka. Trzeba wysoko zadrzeć głowę, by dostrzec napis na płycie nagrobnej "Czesław Niemen 1939-2004. Nie żal nic. Żal tak wiele". To zdanie to fragment z piosenki Niemena "Spodchmurykapelusza". Wielbiciele jego talentu nigdy nie zapomnieli. Zawsze są tu kwiaty, palą się znicze. Ktoś powiesił zdjęcie, ktoś inny przyczepił list zaadresowany do artysty, jest też plakat nawiązujący do najbardziej znanego utworu Niemena, plakat z napisem "smutny jest ten świat".

Dwie kamienne kolumny leżące na płycie - tak wygląda grób rodzinny generała Zbigniewa Ścibor-Rylskiego na Starych Powązkach w Warszawie. Bohater wojenny i uczestnik Powstania Warszawskiego zmarł w sierpniu 2018 roku, w wieku 101 lat.

Jeszcze przed śmiercią poprosił Muzeum Powstania Warszawskiego o opiekę nad dziewiętnastowiecznym nagrobkiem. Słowa dotrzymamy - zapewnia w rozmowie z RMF FM Jan Ołdakowski, szef muzeum. Okazało się jednak, że grób jest w fatalnym stanie. Był dość tanimi metodami odbudowany po wojnie. Wykorzystano słabej jakości materiały. Zamiast kamienia użyto cegieł i kiepskiej jakości betonu, który się zapadł. Przy renowacji będzie dużo więcej pracy niż wynikało to z pierwszego, wstępnego raportu konserwatorskiego - mówi w RMF FM Ołdakowski. I obiecuje, że grób generała Ścibor-Rylskiego będzie odnowiony na 75. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, czyli do 1 sierpnia 2019 roku. Po 1 listopada część elementów zostanie zabrana z Powązek i trafi do konserwacji.

Od dnia pogrzebu - 8 sierpnia - na grobie Kory przez cały czas leżą świeże kwiaty, palą się znicze, a fani zostawiają pomiędzy nimi liściki, często to bardzo intymne wyznania, czasem wiersze. Pergola nad grobem owinięta jest roślinami. Oparte jest o nią piękne zdjęcie Kory, które oglądaliśmy w trakcie ceremonii pogrzebowej. Grób niebawem się zmieni - mówi w RMF FM Kamil Sipowicz, mąż Kory. Nad grobem Kory stanie jej pomnik. Robi go Paweł, który wymyślił też karmnik dla wiewiórek. Karmnik chcę choć w części pomalować na czerwono - dodaje Sipowicz. Ze względu na potrzebne zezwolenia karmnik zostanie ustawiony już po 1 listopada. A rzeźba z wizerunkiem artystki pojawi się w późniejszym terminie. Kora zmarła 28 lipca w swoim domu na Roztoczu.


Tomasz Stańko został pochowany w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach. 29 lipca - dzień po tym, jak pożegnaliśmy Korę - dotarła do nas informacja o śmierci tego wybitnego trębacza i kompozytora. Był jednym z najważniejszych muzyków nie tylko na polskiej, ale też na światowej scenie jazzowej. Grał z najwybitniejszymi. I jak mówił - lubił rzeczy skrajne. Spotykał się z poezją Wisławy Szymborskiej, fascynował twórczością Witolda Lutosławskiego. Nagrywał płyty, tworzył dla filmu i teatru. I często powtarzał w wywiadach "czuję się spełnionym człowiekiem".

Irena Szewińska, najbardziej utytułowany polski sportowiec, Dama Orła Białego została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Szewińska zmarła 29 czerwca w szpitalu w Warszawie. Miała 72 lata. Była rekordzistką Polski, Europy i świata w biegach na 100, 200, 400 metrów, w skoku w dal i sztafetach.

(mk, ak, mch)