W Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie do 23 marca prezentowana będzie biblia wydrukowana ponad 570 lat temu przez Johannesa Gutenberga. To jeden z niewielu zachowanych oryginałów i zarazem jedyny w Polsce. Zwiedzający zobaczą także dzieła ze zbiorów muzeum, ukazujące historię piśmiennictwa i czytelnictwa u kresu średniowiecza.
Biblia należy do zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie i jest prezentowana w MNW po raz drugi w historii.
Biblia Gutenberga z Pelplina jest wybitnym dziełem, które będziemy podziwiać w naszej Galerii Sztuki Średniowiecznej od 7 lutego przez kolejne sześć tygodni. Co pewien czas będziemy zmieniać karty - bo zarówno w karnawale, jak i wielkim poście warto przychodzić do naszego muzeum - powiedziała podczas konferencji prasowej w Muzeum Narodowym w Warszawie dyrektorka MNW dr hab. Agnieszka Lajus. Przypomniała, że po raz pierwszy Biblia Gutenberga z Pelplina była prezentowana w MNW w 1959 r.
Jestem wzruszona, bo to autentyczny obiekt, jeden z niewielu zachowanych na świecie egzemplarzy Biblii Gutenberga i jedyny w polskich zbiorach. To wielka, wspaniała księga, bez której nie byłoby Galerii Sztuki Średniowiecznej - wyjaśniła.
Niezależnie od dobrego stanu zachowania, zabezpieczyliśmy ją tak, by kolejne pokolenia mogły się cieszyć tym niezwykłym zabytkiem. To wczesny egzemplarz, który jeszcze zawiera pewne błędy drukarskie. Bez wątpienia ruchoma czcionka Gutenberga zmieniła bieg historii, okazała się przełomem - powiedział dyrektor Kociewskiego Centrum Kultury i Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie ks. Krystian Feddek.
Innowacyjne badania pozwoliły nam dokładnie ustalić, że drzewo dębowe z okładzin Biblii pochodzi z 1452 r. Dąb bałtycki był jednym najlepszych dostępnych wówczas materiałów. Pelpliński egzemplarz jest jednym z pierwszych, prototypicznym egzemplarzem. Świadczą o tym liczne błędy i niedoskonałości. Pracownicy próbowali je poprawić na szybko. Jeden z czeladników próbował na szybko zmyć farbę tamponem i pozostawił po sobie odcisk palca - powiedział koordynator zespołu konserwatorsko-restauratorskiego dr hab. Juliusz Raczkowski.
Księga ma dwa woluminy i łącznie 640 kart. Papier, na którym ją wydrukowano powstał w Nadrenii. Nad dekoracją malarską pracował iluminator, który ozdobił karty różnobarwnymi inicjałami, wiciami delikatnych filigranów i czerwonymi rubrykami.
Wydrukowaną w Moguncji księgę oprawił w Lubece introligator Henryk Coster. Dzięki niemu chronią ją i zdobią deski z dębiny bałtyckiej powleczonej koźlą skórą, na której wytłoczono przedstawienia zwierząt, ornamenty roślinne, wizerunki św. Pawła oraz nazwisko introligatora.
Biblia Gutenberga z Muzeum Diecezjalnego w Pelpinie należy do najcenniejszych egzemplarzy na świecie: zawiera drobną usterkę techniczną w druku. Na jednej z kart pierwszego tomu, na marginesie, odbił się kształt czcionki, która musiała wypaść z mocowania.
Księga została umieszczona w klimatyzowanej gablocie, w której utrzymywana jest temperatura ok. 20-23 st. C oraz wilgotność względną poniżej 45-55 proc. Ważną częścią gabloty jest pulpit, który zabezpiecza księgę przed zbyt dużym kątem otwarcia i zapobiega powstawaniu napręrzeń i zniszczeń.
Pokazowi w Muzeum Narodowym w Warszawie towarzyszy tematyczna ścieżka zwiedzania, poświęcona późnośredniowiecznej kulturze pisma i książce drukowanej.
Losy pelplińskiej Biblii Gutenberga splatały się z burzliwą historią Polski. W 1939 r. księga została wywieziona przez Warszawę, Paryż i Wielką Brytanię do Kanady. Podczas drugiej wojny światowej znajdowała się w skarbcu Bank of Montreal w Ottawie. Do Polski wróciła w 1959 r., nim jednak trafiła do Pelplina, przez kilka dni była eksponowana w Muzeum Narodowym w Warszawie i w rocznicę tego wydarzenia znów wraca do Galerii Sztuki Średniowiecznej.
