Zanieczyszczenie powietrza ma nie tylko długofalowy negatywny wpływ na nasze zdrowie, ale może też na bieżąco zakłócać pracę mózgu, na przykład zaburzając koncentrację, utrudniając pracę, czy wykonywanie codziennych czynności. Naukowcy z Uniwersytetów w Birmingham i Manchesterze piszą na łamach czasopisma "Nature Communications", że nawet krótkotrwałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza cząstkami stałymi (PM) może znacząco zakłócać nam życie codzienne, zmniejszając zdolność skupienia, komplikując nawet tak proste zadania, jak zakupy w supermarkecie, a nawet utrudniając zachowywanie się w sposób społecznie akceptowalny.
Badacze wystawili część uczestników badania na działanie wysokiego poziomu zanieczyszczenia powietrza - używając dymu ze świec. Pozostałe osoby, należące do grupy kontrolnej, oddychały natomiast czystym powietrzem. U obu grup przeprowadzono testy zdolności poznawczych, przed i cztery godziny po ekspozycji. Pozwalały one ocenić pamięć roboczą, selektywną uwagę, rozpoznawanie emocji, szybkość psychomotoryczną i zdolność utrzymania uwagi.
Okazało się, że u osób poddanych zanieczyszczeniu powietrza dało się zauważyć osłabienie selektywnej uwagi, czyli zdolności indywidualnego reagowania na jednoczesne bodźce, a także obniżoną zdolność rozpoznawania emocji. Autorzy przypominają, że selektywna uwaga pomaga na przykład w podejmowaniu decyzji i zachowaniach zmierzających do osiągnięcia celu. W przypadku tak zwyczajnej czynności jak zakupy, to decyzje o potrzebnych produktach, ignorowanie innych towarów i opieranie się impulsywnym zakupom. Z kolei rozpoznawanie emocji u siebie i innych pomaga nam zachowywać się zgodnie z normami. Chociaż są to oddzielne umiejętności poznawcze, współpracują one, aby umożliwić pomyślne wykonanie zadań zarówno w pracy, jak i w innych aspektach życia.
Zdaniem autorów pracy za to zakłócenie mogą za to odpowiadać procesy zapalne wywołane kontaktem z zanieczyszczeniami. Zauważono przy tym, że pamięć robocza nie ulegała zaburzeniu, co może sugerować, że niektóre funkcje mózgu są bardziej odporne na krótkotrwałe zanieczyszczenia niż inne.
Nasze badanie dostarcza przekonujących dowodów na to, że nawet krótkotrwałe narażenie na zawieszone w powietrzu cząstki stałe może mieć natychmiastowe negatywne skutki dla funkcji mózgu niezbędnych do codziennych czynności, takich jak choćby cotygodniowe zakupy w supermarkecie - mówi współautor pracy dr Thomas Faherty z Uniwersytetu w Birmingham. Zła jakość powietrza zaburza rozwój intelektualny i produktywność pracowników, co w świecie zaawansowanej technologii, opartej na zdolnościach poznawczych, ma istotne konsekwencje społeczne i ekonomiczne - dodaje współautor pracy prof. Francis Pope z Uniwersytetu w Birmingham.
Autorzy podkreślają pilną potrzebę zaostrzenia przepisów dotyczących jakości powietrza w celu ograniczenia szkodliwych dla zdrowia mózgu skutków zanieczyszczenia, szczególnie w obszarach miejskich. Podkreślają też potrzebę dalszych badań nad długoterminowymi skutkami kontaktu z pyłami zawieszonymi i potencjalnymi środkami ochrony.
To badanie pokazuje znaczenie zrozumienia wpływu zanieczyszczenia powietrza na funkcje poznawcze i potrzebę badania wpływów różnych źródeł zanieczyszczeń na zdrowie mózgu, szczególnie u najbardziej wrażliwych osób - dodaje współautor pracy, prof. Gordon McFiggans z Uniwersytetu w Manchesterze.
