Już jeden skan mózgu może wystarczyć, by przewidzieć tempo naszego starzenia się i ryzyko demencji. Przełomowe narzędzie diagnostyczne w oparciu o technologię magnetycznego rezonansu jądrowego obiecują naukowcy z Uniwersytu Duke i Universytetu Harvarda w USA i Uniwersytetu Otago w Nowej Zelandii. Wyniki ich badań, opublikowane na łamach czasopisma "Nature Aging" pokazują, że analiza obrazu MRI mózgu pozwala przewidzieć ryzyko choroby, zanim jeszcze pojawią się pierwsze objawy. To może pomóc opóźnić jej postępy albo nawet całkowicie im zapobiec.
Czy można z pomocą nowoczesnych, nieinwazyjnych metod diagnostycznych ocenić, jak szybko się starzejemy i przewidzieć, jakie choroby mogą nas czekać za kilka, a nawet kilkanaście lat? Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii pokazują, że odpowiednia analiza obrazu rezonansowego mózgu może to umożliwić. Przekonują, że opracowane przez nich narzędzie DunedinPACNI, pozwala na oszacowanie tempa starzenia mózgu i ryzyka rozwoju chorób takich jak demencja, zanim pojawią się pierwsze objawy.
DunedinPACNI na podstawie pojedynczego badania MRI mózgu potrafi już w wieku średnim wskazać, kto jest bardziej narażony na rozwój przewlekłych chorób, które zwykle pojawiają się dopiero po wielu latach. Taka wiedza może być impulsem do zmiany stylu życia i diety, zanim pojawią się pierwsze symptomy choroby. W przypadku osób starszych narzędzie pozwala przewidzieć, czy w przyszłości rozwiną się u nich objawy demencji lub innych schorzeń związanych z wiekiem - także na długo przed ich wystąpieniem.
To daje szansę na wcześniejsze podjęcie działań, które mogą spowolnić lub nawet zatrzymać rozwój choroby.
Podstawą dla DunedinPACNI były dane z tzw. Dunedin Study - jednego z najdłużej na świecie prowadzonych badań obserwacyjnych, zmierzających do zbadania związku między czynnikami ryzyka a występowaniem określonych chorób. Od lat 70. XX wieku naukowcy śledzili losy ponad tysiąca osób urodzonych w Dunedin w Nowej Zelandii. Regularnie badano ich ciśnienie krwi, BMI, poziom glukozy i cholesterolu, funkcje płuc i nerek, a nawet stan uzębienia. Na podstawie zmian tych parametrów przez niemal 20 lat powstawał indywidualny dla każdego uczestnika "wskaźnik tempa starzenia".
Następnie naukowcy z pomocę technik uczenia maszynowego wytrenowali algorytm, by na podstawie jednego skanu MRI mózgu - wykonanego w wieku 45 lat - potrafił przewidzieć ten wskaźnik. Narzędzie przetestowano także na innych grupach z Wielkiej Brytanii, USA, Kanady i Ameryki Łacińskiej.
Wyniki są jednoznaczne: osoby, które według DunedinPACNI starzeją się szybciej, gorzej wypadają w testach poznawczych i szybciej dochodzi u nich do zaniku hipokampa - kluczowego obszaru mózgu, odpowiedzialnego za pamięć. Co więcej, są one aż o 60 proc. bardziej narażone na rozwój demencji w kolejnych latach i wcześniej zaczynają mieć problemy z pamięcią czy zdolnościami poznawczymi. Okazuje się przy tym, że tempo starzenia mózgu jest ściśle powiązane z kondycją całego organizmu. Osoby z wyższym wskaźnikiem tempa starzenia są bardziej podatne na choroby serca, płuc czy udary. W porównaniu z osobami starzejącymi się wolniej, w ciągu kilku lat są o 18 proc. bardziej narażone na rozwój przewlekłych chorób i aż o 40 proc. bardziej na przedwczesną śmierć.
DunedinPACNI daje nadzieję na wcześniejsze wykrycie osób zagrożonych chorobą Alzheimera i możliwość podjęcia interwencji zanim dojdzie do poważnych uszkodzeń mózgu. Narzędzie może również pomóc naukowcom zrozumieć, dlaczego niektórzy ludzie - np. osoby z zaburzeniami snu czy problemami psychicznymi - starzeją się szybciej. Co ważne, narzędzie działa równie skutecznie w różnych grupach demograficznych i społeczno-ekonomicznych - zarówno wśród mieszkańców Ameryki Łacińskiej, jak i osób o niższych dochodach czy innych kolorach skóry w Wielkiej Brytanii.
Autorzy pracy mają nadzieję, że DunedinPACNI stanie się kluczowym narzędziem w przewidywaniu ryzyka chorób, zwłaszcza Alzheimera i innych prowadzących do demencji, a także w monitorowaniu postępu tych schorzeń. Zespół badawczy złożył już wniosek patentowy na swoje odkrycie.
