Zmiana trybu życia z łowiectwa i zbieractwa na rolnictwo doprowadziła u naszych odległych przodków do szeregu głębokich zmian. Zmiany te nastąpiły też na poziomie genetycznym, były owocem ewolucji. Z pomocą najnowszych metod badania DNA, po raz pierwszy udało się te zmiany zidentyfikować. Międzynarodowy zespół naukowców opisuje je w najnowszym numerze czasopisma "Nature".
Rolnictwo pojawiło się w Europie około 8,5 tysiąca lat temu i gruntownie zmieniło sposób życia naszych dalekich przodków. Przemiany nastąpiły także w ich genomie. Do tej pory próbowano je analizować na podstawie wyników badań różnorodności DNA współczesnych ludzi, te jednak są zaledwie dalekim echem tego, co działo się w tamtym okresie. Międzynarodowy zespół naukowców po raz pierwszy przeprowadził kompleksowe badania genomu próbek materiału genetycznego sprzed tysięcy lat. To pozwoliło dostrzec kluczowe zmiany, które w związku z rozpoczęciem gospodarowania na roli się pojawiły.
Próbki pobrano z szeregu fragmentów szkieletów 230 osób, żyjących od 3 do 8,5 tysiąca lat temu na obszarze Europy, Syberii i Turcji. Analiza DNA z pomocą najnowszych, dostępnych od niedawna metod, pozwoliła przekonać się jakie zmiany nastąpiły przed, w trakcie i po pojawieniu się w Europie rolnictwa.
Analiza tych genomów pokazała, że w tym okresie wyrośliśmy, pojawiły się warianty genów odpowiedzialne za wyższy wzrost, zaczęliśmy także w dorosłym wieku tolerować laktozę z mleka i lepiej trawić kwasy tłuszczowe. Zaobserwowano też mutacje, które obecnie zwiększają ryzyko celiakii, nietolerancji glutenu, ale wtedy mogły pomagać w adaptacji do nowych pokarmów.
Zasiedlaniu terenów coraz dalej na północ towarzyszyło też pojawianie się genów dających nam jaśniejszą skórę i niebieskie oczy. Do tego ewolucyjny sukces osiągnęły mutacje genów odpowiedzialnych za działanie układu immunologicznego. Jak się wydaje, ludzie zaczęli wtedy po prostu żyć w liczniejszych gromadach, często razem ze zwierzętami i większa odporność na choroby była dla przetrwania absolutną koniecznością.
Te badania umożliwiły nam określenie czasu, kiedy nastąpiły pewne zmiany genetyczne i powiązanie ich z konkretnymi zmianami środowiska, w tym wypadku rozwojem rolnictwa i przemieszczaniem się pierwszych rolników w głąb Europy - mówi pierwszy autor pracy, Iain Mathieson, genetyk z Harvard Medical School.
Praca potwierdziła przy okazji hipotezę, że pierwsi rolnicy przywędrowali na nasz kontynent z terenu Anatolii we współczesnej Turcji. Wciąż wielką tajemnicą pozostaje, jak ukształtowały się nasze współczesne społeczności, jak przemieszczali się i mieszali nasi przodkowie i jak ich grupy zaadaptowały się do różnych warunków, w których przyszło im mieszkać - mówi profesor David Reich z HMS. Teraz, kiedy udało nam się dotrzeć do prehistorycznego DNA i umiemy je badać, dostaliśmy do ręki wspaniały instrument, który pozwala szukać na te pytania odpowiedzi - dodaje.
