RMF UKRAINA. Radio dla uchodźców. Pierwsza rocznica uruchomienia stacji

Wystarczyło 30 godzin aby przygotować infrastrukturę nadawczą, zebrać zespół, przygotować program i ruszyć z emisją. Nigdy w historii radiofonii w Polsce nie było przypadku, by tak szybko ruszyła jakakolwiek stacja radiowa przy tak solidarnej współpracy wszystkich instytucji odpowiedzialnych za działanie rynku radiowego. Kilka dni później transmisja radia ruszyła blisko przejścia w Hrubieszowie na 93,3 FM, a jakiś czas później dzięki współpracy z Radiem Smak objęła swoim zasięgiem obwód tarnopolski, wołyński i Lwów.

"Jechałem do pracy, słuchałem Faktów RMF FM i relacji z obleganego przez uchodźców przejścia granicznego w Medyce. Pomyślałem, że może warto by było uruchomić dla tych ludzi tymczasową stację radiową, gdzie mieliby wszystkie niezbędne informacje, których akurat teraz potrzebują" - mówi w rozmowie z RMF FM Andrzej Mielimonka, prezes Spółki Multimedia, odpowiedzialnej w Grupie RMF za tworzenie i prowadzenie sieci stacji RMF MAXX.  Było to 1 marca 2022 roku. Około południa Prezes poinformował swoich najbliższych współpracowników z dyrekcji RMF MAXX o pomyśle uruchomienia specjalnej stacji radiowej nadającej informacje dla tysięcy uchodźców z Ukrainy, stojących w gigantycznych kolejkach na granicy. Chwilę później skontaktował się z Przewodniczącym KRRiT i poinformował o planach Nadawcy. Przewodniczący zapewnił o pełnym poparciu dla tej inicjatywy, tym samym prace wystartowały.

Natychmiast złożony  został wniosek do Urzędu Komunikacji Elektronicznej o wydanie tymczasowego pozwolenia na nadawanie specjalnego programu radiowego w Przemyślu i na przejściach granicznych.  Firma Emitel po zapoznaniu się z projektem zaproponowała nieodpłatne przygotowanie systemu nadawczego. System antenowy powstał tego samego dnia na Śląsku, a w nocy z 1 na 2 marca był już transportowany do Przemyśla. Równolegle ruszyły prace na Kopcu Kościuszki w Krakowie, gdzie powstał specjalny Zespół realizacyjny projektu, który tworzyli przedstawiciele poszczególnych działów - techniki, programu oraz promocji. Celem Zespołu było uruchomienie stacji najszybciej jak to możliwe. Mariusz Sitko, szef Działu Techniki wraz ze swoimi technikami szybko sprawił, że uruchomiono testową emisję, przygotowano dosył sygnału do nadajnika, równolegle dobierając najlepsze do tego celu częstotliwości, przystosowano do pracy studio emisyjne oraz miejsca pracy dla dziennikarzy. "Jeszcze nigdy w takim tempie nie przygotowywaliśmy stacji radiowej" - wspomina w reportażu Eryk Woźniak, technik odpowiedzialny za infrastrukturę nadawczą sieci RMF MAXX.

Równocześnie ruszył proces organizowania zespołu dziennikarskiego. Jarek Pioterczak, dyrektor programowy RMF MAXX nawiązał współpracę z uczelniami w Krakowie i Lublinie, dzięki czemu  powstał zespół młodych dziennikarzy biegle posługujących się językiem ukraińskim. Do wsparcia projektu Sylwia Pawłowska, dyrektorka anteny RMF MAXX delegowała Annę Kiemystowicz  i Marlenę Zając-Bieniek z newsroomu do przygotowywania polskich i angielskich wersji informacji, koordynatorką antenową została Natalia Kawałek, dziennikarka RMF MAXX, zaś Bartek Kopeć odpowiadał za stronę realizacyjną programu RMF UKRAINA. Pierwsze osoby przyjechały na szkolenie tego samego dnia wieczorem 1 marca 2022 roku. Zadaniem młodych dziennikarek i dziennikarzy ukraińskich było tłumaczenie informacji na język ukraiński oraz ich nagrywanie. Oprawą anteny, czyli przygotowaniem zestawu jingli identyfikujących stację zajął się Łukasz Myszkal, realizator dźwięku.  Już wkrótce galerię dźwiękową stacji wzmocnił jeden z najlepszych i najbardziej znanych na Ukrainie głosów Andrija Czyża, spikera, lektora, DJa popularnych ukraińskich stacji radiowych.  W tym samym czasie pod adresem www. ukraina.rmf.pl powstał specjalny serwis internetowy dla uchodźców. Promocja przygotowała oprawę graficzną i kampanię, która umożliwiła natychmiastowe dotarcie do odbiorców. Wieczorem 1 marca dotarła do stacji informacja od Urzędu Komunikacji Elektronicznej o dobranej częstotliwości dla stacji nadawczej w Przemyślu. Zespół miał już pewność, że RMF UKRAINA rozpocznie nadawanie na częstotliwości 98,6 FM. 

Porankiem następnego dnia dziennikarki z newsroomu Radia RMF MAXX kompletowały najważniejsze informacje dotyczące form pomocy dla uchodźców z Ukrainy w Polsce, redakcja musiała przygotować procedury weryfikacji każdej informacji, iż istniało spore zagrożenie fejknewsami.  Ustalono zakres najistotniejszych tematów opartych o komunikaty i informacje przeznaczone dla uchodźców z terenu Ukrainy w celu poprawienia i usprawnienia ruchu granicznego oraz udzielenia podstawowych informacji uchodźcom z terenów objętych działaniami wojennymi. Celem stacji stało się przekazywanie informacji o formach pomocy przygotowanych przez miasta, instytucje publiczne, instytucje pomocowe, ale również poszczególne firmy. Stacja nawiązała współpracę z Policją, Strażą Graniczną, Strażą Pożarną, Pogotowiem, koordynatorami wyznaczonymi przez Wojewodów, przedstawicielami miast, itd. Powstała baza kontaktów, zawierająca wszystkie istotne instytucje, tak, żeby można było przekazywać najświeższe i najważniejsze informacje bezzwłocznie. W tym samym czasie zespół dziennikarzy z Ukrainy szkolił się, pisał serwisy informacyjne pod okiem dziennikarzy RMF MAXX.W okolicy południa 2 marca 2022 roku gotowa już była emisja programu, sygnał był nadawany wewnętrznie na Kopcu Kościuszki w Krakowie - RMF UKRAINA słychać było prawie w każdym biurze, wszyscy czuli, że powstaje coś wyjątkowego i bardzo ważnego. Po roku Andrzej Mielimonka wspomina jedno z ostatnich odpraw przed startem - "Nigdy przedtem, ani potem nie widziałem na twarzach moich wieloletnich współpracowników takich emocji i takiego wzruszenia. Widziałem też łzy". Popołudniem program muzyczny stacji był gotowy do emisji. Po analizie sytuacji w punktach pomocowych w Przemyślu i na granicy zdecydowano się na przygotowanie również wersji anglojęzycznej serwisów informacyjnych. 2 marca 2022 roku, o godzinie 16.00 Radio RMF UKRAINA rozpoczęło nadawanie w Przemyślu i okolicach. O godzinie 22.30 wyemitowany został pierwszy serwis informacyjny w języku angielskim. Nagrał go mówiący płynnie po angielsku realizator audio i wideo RMF MAXX Grzegorz Stępień. Od 3 marca program RMF UKRAINA był już w pełni dostępny dla odbiorców na granicy. Program 24h/24h, z muzyką zachodnią i ukraińską, zawierał 2 pełne serwisy informacyjne w każdej godzinie, aktualne prognozy pogody - lokalne oraz ogólnopolskie, programy poradnicze i  językowe w każdej godzinie, informacje o pomocy w poszczególnych miastach, ogłoszenia Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Zdrowia i innych instytucji państwowych. Po szczegóły słuchacze odsyłani byli na portal internetowy ukraina.rmf.pl. 

W zespole znaleźli się  Anastasija Vasylchenko, Anastasiya Matiko, Tatiana Marushchak, Veronika Shtepenko,  Oleksandr Lysenko, Alicja Chetverikova,  Oleksandra Volkova,  Olga Liskova, Anastasija Novikova (social media). Każde z nich przebywało w Polsce już od dłuższego czasu, dobrze mówili po polsku, mieli już minimalne doświadczenie dziennikarskie, ale żadnego doświadczenia w pracy w radiu. W rozmowach nagranych na potrzeby reportażu w marcu 2022 roku mówili o swoich planach, marzeniach, o tym jak zostali poproszeni przez swoich wykładowców na uczelniach o dołączenie do tego projektu. Mówili o satysfakcji jaką daje im ta praca, świadomości, że chociaż w ten sposób mogą pomóc swojemu narodowi, ale w rozmowach przebijał też smutek, niepokój o swoich bliskich, bezradność wobec sytuacji, na którą nikt nie był przygotowany. Anastasija z Buczy martwiła się o swoich ukochanych dziadków, którzy zostali na miejscu. Jeszcze wtedy w trakcie nagrania, nikt z nas nie miał pojęcia, czym nazwa "Bucza" stanie się kilka tygodni później po odkryciu zbrodni dokonanych przez agresorów na ukraińskiej społeczności.  Na szczęście dziadkowie Anastasii szczęśliwie przetrwali i dotarli później do Polski. Dziennikarze RMF UKRAINA byli obecni na wszystkich granicach polsko-ukraińskich oraz w kluczowych punktach pomocy uchodźcom w Przemyślu oraz innych miastach w Polsce. Dzięki tym działaniom stacja miała bezpośrednie informacje od praktycznie wszystkich organizacji pomocowych. Dziennikarze rozmawiali z uchodźcami, a często osobiście włączali się w pomoc.

Projekt RMF UKRAINA odbił się szerokim echem w Polsce i na całym świecie. Dziesiątki artykułów w branżowych portalach, publikacje w mediach lokalnych oraz ogólnopolskich. Obszerne materiały na temat projektu RMF UKRAINA pojawiły się w serwisach informacyjnych stacji telewizyjnych w Niemczech (ZDF), Japonii (NHK), we Włoszech (RAI).  O RMF UKRAINA powstał także program w niemieckim Deutschland Radio. Wielu dziennikarzy kontaktowało się z redakcją, także w celu pozyskiwania materiałów przygotowanych przez dziennikarzy RMF UKRAINA. Jarek Pioterczak wspomina w reportażu o amerykańskiej dziennikarce Lydii Tomkiw z Nieman Foundation powiązanej z Harvard University, która przyjechała do Polski, pojechała na granicę żeby zbierać materiały do swojego artykułu naukowego, zrobiła tam zdjęcie wiszącej na ścianie karteczki z odręcznie napisaną częstotliwością radia RMF UKRAINA. Tak dowiedziała się o istnieniu stacji RMF UKRAINA i nie omieszkała odwiedzić stacji na Kopcu Kościuszki w Krakowie. O RMF UKRAINA było głośno w wielu krajach. O osobistym doświadczeniu opowiada w reportażu Andrzej Mielimonka. Kiedy jakiś czas później przebywał w Austrii, całkiem przypadkowo w sklepie usłyszał od osoby z personelu pochwały i gratulacje dla Polski i Polaków za ich postawę wobec Ukraińców. "Słyszałam, że nawet powstało jakieś specjalne radio dla nich" - dorzuciła bezwiednie sprzedawczyni, nie mając pojęcia, że rozmawia z twórcą tej stacji. 

Emisja programu trwała do lipca 2022 roku, więc ponad 4 miesiące. Uczestnicy projektu powtarzają jedno, że to był najbardziej emocjonujący projekt w ich życiu, mimo, że uczestniczyli w dziesiątkach innych podobnych inicjatyw. "Nigdy nie przypuszczałam, że ludzie mogą się tak zaangażować" - mówi w reportażu Sylwia Pawłowska. Wspomina, że w tych trudnych czasach zespół RMF MAXX nie tylko, że był w stanie przygotować i zrealizować taki projekt, ale oprócz tego po godzinach pracy, z własnej inicjatywy ludzie z MAXXa robili kanapki i zawozili na Dworzec Główny w Krakowie, gdzie przebywały tłumy uchodźców. Prezes Andrzej Mielimonka, pomysłodawca projektu podkreśla: "Zrobiliśmy to, co w tamtym czasie potrafiliśmy najlepiej, i co było najbardziej potrzebne tym ludziom". Ten doświadczony radiowiec, twórca wielu inicjatyw radiowych nie ukrywa, że był zaskoczony, że w tym biznesie  dało się w tak szybkim czasie stworzyć tak unikatowy społeczny projekt. Tomasz Ramza, dyrektor handlowy Grupy RMF, brał udział w największej europejskiej konferencji radiowej RADIODAYS zorganizowanej w maju 2022 roku w Malmo (Szwecja), gdzie zaprezentował projekt RMF UKRAINA. Oddźwięk był niesamowity. Radiowcy podchodzili, pytali o szczegóły, gratulowali. "Dla takich wyzwań warto pracować" - dodaje Ramza. Na pytanie czego można życzyć RMF UKRAINA padała zawsze ta sama odpowiedź - "Jak najszybszego zakończenia emisji", w domyśle po szybkim zakończeniu wojny za wschodnią granicą. "Po roku czasu, najsmutniejsze jest to, że taka stacja nadal powinna działać, bo nadal trwa wojna i ludzie muszą uciekać" - podsumowuje Andrzej Mielimonka.

Zobacz reportaż o projekcie RMF UKRAINA z okazji 1.rocznicy uruchomienia stacji: