Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, co nastąpi o północy czasu środkowoeuropejskiego, na razie nie zmieni sytuacji mieszkających w tym kraju obywateli UE, ale jeśli będą oni chcieli tam pozostać, muszą złożyć wniosek o status osoby osiedlonej.
Rozpoczynający się wraz z brexitem okres przejściowy potrwa do końca bieżącego roku. Jednak prawa i status obywateli państw UE (oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii) nie ulegnną zmianie jeszcze przez kolejnych sześć miesięcy, czyli do 30 czerwca 2021 r. Tego dnia upływa też termin na złożenie wniosku o status osoby osiedlonej.
Składając wniosek, należy posiadać dokument potwierdzający tożsamość (może to być paszport lub dowód osobisty) oraz zamieszkiwanie w Wielkiej Brytanii (pobyt można potwierdzić automatycznie za pomocą numeru identyfikacji podatkowej lub numeru ubezpieczenia społecznego, lub w przypadku ich braku przedstawiając np. umowę o pracę, umowę wynajmu mieszkania, dowód opłacenia podatku lokalnego, wyciąg z konta bankowego, umowę kredytową, opłaty za studia czy szkołę). Za złożenie i rozpatrzenie wniosku nie są pobierane żadne opłaty.
Wniosek można złożyć poprzez stronę internetową, ewentualnie, w przypadku braku możliwości zeskanowania dokumentów, można je wysłać pocztą na adres: EU Settlement Scheme, PO Box 2075, Liverpool L69 3PG.
Osobom składającym wniosek może zostać przyznany status osoby osiedlonej (settled status) lub tymczasowy status osoby osiedlonej (pre-settled status), przy czym zależy to od długości pobytu na terenie Wielkiej Brytanii w chwili składania wniosku. Status osoby osiedlonej nadawany jest zazwyczaj osobom, które zamieszkały w Wielkiej Brytanii przed dniem 31 grudnia 2020 r. i mogą wykazać się pięcioletnim nieprzerwanym pobytem.
Osoby nie mające pięciu lat nieprzerwanego pobytu w momencie składania wniosku, zazwyczaj otrzymują tymczasowy status osoby osiedlonej, który jednak po upływie pięciu lat nieprzerwanego pobytu będzie można zamienić na status osoby osiedlonej. Warunkiem ubiegania się o tymczasowy status osoby osiedlonej jest rozpoczęcie pobytu w Wielkiej Brytanii przed 31 grudnia 2020 r.
Status osoby osiedlonej i tymczasowy status osoby osiedlonej zapewniają prawo do pracowania w Wielkiej Brytanii, korzystania z publicznej służby zdrowia NHS, podejmowania nauki lub kontynuowania studiów, korzystania - po spełnieniu określonych warunków - z funduszy publicznych, takich jak zasiłki i świadczenia emerytalne, a także do podróżowania do i z Wielkiej Brytanii.
Jak poinformowało w połowie stycznia brytyjskie ministerstwo spraw wewnętrznych, według stanu na koniec 2019 r. wniosek o status osoby osiedlonej lub tymczasowy status osoby osiedlonej złożyło ponad 2,8 miliona obywateli państw UE, z czego 2,5 miliona już go otrzymało.
Największą grupę narodowościową wśród nich stanowili Polacy, którzy złożyli ponad pół miliona takich wniosków. Ponieważ według danych brytyjskiego urzędu statystycznego liczba Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii przekracza nieco 900 tys., to zarazem oznacza, że prawie 400 tys. z nich takiego wniosku jeszcze nie złożyło.
Odpowiedzialny za kwestię statusu obywateli UE wiceminister Brandon Lewis zachęca wszystkich, którzy jeszcze nie złożyli wniosków, by nie czekali z tym do samego końca, bo daje to pewność co do przyszłości. Podkreśla też, że celem urzędników nie jest odrzucanie aplikacji, lecz ich pozytywne rozpatrywanie, a cała procedura - od złożenia wniosku do otrzymania decyzji - zwykle nie przekracza pięciu dni.
Celem brytyjskiego rządu jest, by wszyscy obywatele państw UE chcący pozostać w Wielkiej Brytanii po brexicie jak najszybciej złożyli wniosek o status osoby osiedlonej - zapewnił Brandon Lewis.
