Znamy laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Instytut Karolinska ogłosił decyzję

• Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny zostali Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej.
• Ujawnili kluczową rolę komórek regulatorowych T (Treg) sterowanych przez gen Foxp3 w ochronie własnych tkanek przed autoagresją.
• Ich prace otwierają nową gałąź terapii - od leczenia chorób autoimmunologicznych i onkologicznych po zwiększenie bezpieczeństwa przeszczepów.
• Przejdź na RMF24.pl i nie przegap żadnego newsa

Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi są tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Instytut Karolinska nagrodził ich za odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej.

Komitet Noblowski przy Instytucie Karolinskim w Sztokholmie ogłosił laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 2025. Tegoroczne wyróżnienie trafiło do Mary E. Brunkow z Instytutu Biologii Systemów w Seattle, Freda Ramsdella z firmy Sonoma Biotherapeutics w San Francisco oraz Shimona Sakaguchi z Uniwersytetu w Osace. 

Ich przełomowe badania dotyczące tzw. obwodowej tolerancji immunologicznej rzuciły nowe światło na to, jak nasz układ odpornościowy chroni nas przed chorobami i równocześnie przed nami samymi.

Każdego dnia nasz organizm staje się polem bitwy. Układ odpornościowy nieustannie patroluje ciało, wypatrując tysięcy różnych drobnoustrojów, które próbują się do niego dostać. W tej nieustannej walce kluczowe jest jedno pytanie: jak rozpoznać, co należy zniszczyć, a co ochronić? Przecież wiele patogenów nauczyło się maskować, upodabniając się do naszych własnych komórek. Gdyby układ odpornościowy pomylił się choćby raz, mógłby zaatakować własne tkanki, prowadząc do groźnych chorób autoimmunologicznych.

Właśnie to zagadnienie - jak organizm odróżnia "swoje" od "obcego" - stało się przedmiotem badań tegorocznych noblistów. Ich odkrycia pozwoliły zrozumieć, jak układ odpornościowy utrzymuje równowagę i dlaczego nie wszyscy zapadamy na ciężkie choroby autoimmunologiczne.

W centrum tych badań znalazły się tzw. komórki regulatorowe T (regulatory T cells, Treg), które pełnią rolę swoistych "strażników" układu odpornościowego. To one pilnują, by nasze własne komórki nie stały się celem ataku. Jak podkreśla przewodniczący Komitetu Noblowskiego, profesor Olle Kämpe, "odkrycia tegorocznych laureatów były kluczowe dla zrozumienia, jak działa układ odpornościowy i dlaczego nie wszyscy chorujemy na poważne choroby autoimmunologiczne".

Początki tej historii sięgają 1995 roku, kiedy to Shimon Sakaguchi, wbrew panującym wówczas przekonaniom, odkrył istnienie nieznanej wcześniej klasy komórek odpornościowych. Do tej pory sądzono, że tolerancja immunologiczna - czyli zdolność do nieatakowania własnych tkanek - powstaje wyłącznie w grasicy, gdzie eliminowane są potencjalnie niebezpieczne limfocyty. Sakaguchi udowodnił jednak, że układ odpornościowy jest znacznie bardziej złożony. Odkrył komórki, które aktywnie chronią organizm przed autoagresją.

Kolejny etap tej naukowej podróży miał miejsce w 2001 roku. Mary Brunkow i Fred Ramsdell, badając myszy podatne na choroby autoimmunologiczne, odkryli, że przyczyną ich problemów jest mutacja w genie, który nazwali Foxp3. Co więcej, wykazali, że podobne mutacje u ludzi prowadzą do ciężkiej choroby autoimmunologicznej znanej jako IPEX.

Dwa lata później Shimon Sakaguchi połączył te odkrycia, udowadniając, że to właśnie gen Foxp3 kontroluje rozwój komórek regulatorowych T. Te komórki, jak się okazało, są niezbędne do tego, by układ odpornościowy tolerował własne tkanki i nie dopuszczał do rozwoju chorób autoimmunologicznych.

Odkrycia Brunkow, Ramsdella i Sakaguchiego zapoczątkowały nową gałąź badań - tzw. obwodową tolerancję immunologiczną. To właśnie dzięki nim naukowcy zyskali narzędzia do opracowywania nowych terapii dla osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne, a także dla pacjentów onkologicznych. Manipulacja komórkami regulatorowymi T pozwala bowiem zarówno tłumić niepożądane reakcje autoimmunologiczne, jak i wzmacniać odpowiedź immunologiczną przeciwko nowotworom. Obecnie na świecie trwają liczne badania kliniczne nad terapiami opartymi na tych mechanizmach. W przyszłości mogą one również zwiększyć skuteczność przeszczepów narządów, zmniejszając ryzyko odrzutu.

Mary E. Brunkow - urodzona w 1961 roku, doktorat uzyskała na Uniwersytecie Princeton. Obecnie pełni funkcję starszego menedżera programów badawczych w Instytucie Biologii Systemów w Seattle.

Fred Ramsdell - urodzony w 1960 roku, doktorat obronił na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Jest doradcą naukowym w firmie Sonoma Biotherapeutics w San Francisco.

Shimon Sakaguchi - urodzony w 1951 roku, tytuł doktora medycyny zdobył na Uniwersytecie w Kioto, a obecnie jest profesorem wyróżnionym na Uniwersytecie w Osace.

Dzisiaj poznaliśmy nazwisko laureata Nagrody Nobla w dziedzinie Medycyny. To dopiero pierwsze z wyróżnień przyznawanych w trakcie corocznego Tygodnia Noblowskiego. Przed nami m.in. fizyka, chemia i Literacka Nagroda Nobla. Z kolei w Oslo (Norwegia) zostanie ogłoszony laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Harmonogram na najbliższe dni prezentuje się następująco:

• 7 października (wtorek), godz. 11:45 Fizyka (Królewska Szwedzka Akademia Nauk).
• 8 października (środa), godz. 11:45 Chemia (Królewska Szwedzka Akademia Nauk).
• 9 października (czwartek), godz. 13:00 Literatura (Sekretarz Akademii Szwedzkiej, Sala Giełdy na Starym Mieście, Sztokholm).
• 10 października (piątek), godz. 11:00 Pokojowa Nagroda Nobla (Komitet Noblowski w Oslo; w tym roku spośród 338 zgłoszeń).
• 13 października (poniedziałek), godz. 11:45 Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii.