W najnowszym odcinku podcastu RMF24 "Kulisy History Hiking" Maciej Regewicz i Mateusz Kudła spotkali się z Niusią Horowitz-Karakulską - prawdopodobnie ostatnią w Polsce żyjącą osobą z listy Oskara Schindlera. W poruszającej rozmowie z podcasterami kobieta opowiedziała między innymi o metalowym pudełeczku z fabryki Schindlera i dramatycznych wspomnieniach z Auschwitz i Płaszowa.
To było niezwykłe spotkanie - wspomina Mateusz Kudła, który zna panią Niusię od lat. Siedemdziesiąt kilka lat temu siedmioletnia dziewczynka trafiła do fabryki Oskara Schindlera w Krakowie, a dziś dzieli się wspomnieniami, których nie powierzyła nikomu innemu.
Bronisława Horowitz-Karakulska, znana również jako Niusia Horowitz, to postać, której losy nierozerwalnie splatają się z najtragiczniejszymi wydarzeniami XX wieku. Urodzona 22 kwietnia 1932 roku w Krakowie, przeszła przez piekło Holocaustu, by po latach stać się jednym z najważniejszych świadków historii i propagatorką pamięci o Oskarze Schindlerze - człowieku, który uratował jej życie.
Likwidacja krakowskiego getta w marcu 1943 roku była początkiem dramatycznego rozdziału w życiu Niusi. Została deportowana do obozu koncentracyjnego w Płaszowie, gdzie pracowała w wytwórni szczotek. To właśnie tam zetknęła się z Oskarem Schindlerem - niemieckim przedsiębiorcą, który zatrudniał Żydów w swojej Fabryce Wyrobów Metalowych i Naczyń Emaliowanych na krakowskim Zabłociu.
Praca w fabryce Schindlera dawała nadzieję na przeżycie. Jednak nawet tam nie brakowało dramatycznych momentów. Podczas 36. urodzin Schindlera, Bronisława w imieniu pracowników wręczyła mu tort urodzinowy wykonany z chleba. Ten symboliczny gest spotkał się z nieoczekiwaną reakcją - Schindler pocałował dziewczynę, co niestety skończyło się dla niej aresztem.
W październiku 1944 roku Bronisława została wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Stamtąd, wraz z innymi pracownikami fabryki Schindlera, trafiła do Brunnlitz na Morawach. To właśnie tam doczekała wyzwolenia w maju 1945 roku, kończąc swoją dramatyczną odyseję wojenną.
Niusia wspomina moment, kiedy w fabryce Schindlera jeden z robotników podarował jej niewielkie, metalowe pudełeczko. Z tej samej blachy miały być wykonane pociski na front III Rzeszy. Miało służyć przechowaniu jej przyszłego pierścionka zaręczynowego - pamiątki, którą dziewczynka miała schować aż do momentu, gdy jej chłopak się oświadczy.
Nie mam pojęcia jak nazywał się ten więzień. To było 80 lat temu - opowiada pani Niusia, prezentując jednocześnie wyjątkowe, wykonane z metalu pudełko. Jak się okazało, nigdy tego pierścionka do pudełka nie schowała. - Mój mąż się nigdy ze mną nie zaręczył. Bo po co? - wyjawiła rozbawiona.
Choć ocalona z Holokaustu, pani Niusia do dziś zmaga się z bezsennością i koszmarami. Pierwsze wspomnienia z dzieciństwa to obraz zdemolowanego mieszkania na krakowskim Kazimierzu, wyrywanych z rąk zabawek i lalek rozszarpywanych przez psy SS. W obozach była też świadkiem egzekucji. Dwa razy ciągnięto ją do krematorium. A raz jej ciocia ukryła ją w nieczynnym piecu.
W 1993 roku Steven Spielberg zaprosił panią Niusię na konsultacje do planu "Listy Schindlera". Kiedy zobaczyła Ralpha Fiennesa w roli Amon Goetha, nogi się pod nią ugięły. Reżyser kazał przerwać zdjęcia i zapewnił, że "to tylko film".
Po latach pani Niusia stała się aktywną uczestniczką spotkań w Muzeum Schindlera, gościem wykładów i ceremonii rocznicowych w Oświęcimiu. W 2019 roku otrzymała Krzyż Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec - jedno z najwyższych niemieckich odznaczeń cywilnych. W 2024 roku została laureatką Nagrody im. Kazimiery Bujwidowej, przyznawanej za wybitne osiągnięcia w dziedzinie działalności społecznej i edukacyjnej.
Przeżyła piekło Auschwitz. Niusia Horowitz: Schindler uratował moją rodzinę
Słuchajcie online już teraz!
Radio RMF24 na bieżąco informuje o wszystkich najważniejszych wydarzeniach w Polsce, Europie i na świecie.
