Silne więzi już od narodzin. Szpital św. Ludwika zaczyna nowy program

Kontakt między rodzicem, opiekunem a dzieckiem ma wpływ na bardzo wiele aspektów jego funkcjonowania. Bez matczynej stymulacji i ojcowskiej obecności trudno jest się rozwijać. Chodzi o rozwój funkcji poznawczych, świata emocji i poczucia własnej odrębności jako istoty ludzkiej - mówi specjalista psychoterapii i psychiatrii dzieci i młodzieży prof. Tomasz Ptak, kierownik "Szkolenia w zakresie teorii więzi oraz psychoanalitycznie zorientowanej psychoterapii relacji rodziców i niemowląt"

Już w latach 70. i 80. XX wieku prowadzono badania nad relacją matka - dziecko. Brytyjski psychiatra John Bowlby, a później  jego współpracowniczka amerykańska psycholożka Mary Ainsworth opisali, w jaki sposób w rodzinie rodzą się więzi i jaki ma to wpływ na nasze późniejsze życie. Wyodrębnili kilka modeli przywiązania.

Badania wykazały, że te niemowlęta, u których w przywiązaniu do opiekuna brakowało bezpieczeństwa z czasem rozwinęły różnego rodzaju zaburzenia zachowania czy zaburzenia lękowe, a w późniejszym wieku miały skłonność do np. rozwijania uzależnień. Mamy twarde dane, które pokazują, że jest bezpośredni związek między tym, w jaki sposób rodzic buduje relację z dzieckiem a jego późniejszym funkcjonowaniem w społeczeństwie - podkreśla lek. med. Tomasz Ptak.

Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie rozpoczyna program obserwacji niemowląt pod kątem relacji rodzic-dziecko.

Zależy nam na obserwacji dzieci w ich naturalnym środowisku, czyli w rodzinie. Specjaliści w dyskretny sposób będą towarzyszyć rodzicom w ich codziennych obowiązkach i obserwować nawiązywanie relacji - mówi dr Tomasz Ptak. Będziemy prosili rodziny o zaproszenie nas do domów, bo my jako psychiatrzy czy psychologowie często widzimy dziecko wyłącznie w szpitalu albo w poradni, a w takim środowisku zachowuje się ono zupełnie inaczej.

Niemowlęta obserwować będą doświadczeni psychoterapeuci, a zgromadzone informacje będą objęte tajemnicą zawodową. Obserwacja będzie prowadzona przez 1 godzinę raz na dwa tygodnie, przez około 2-3 miesiące, co oznacza od 4 do 6 spotkań z rodziną.

Szpital św. Ludwika zaprasza do udziału w programie rodziny mieszkające w Krakowie i kobiety, które są teraz w ostatnim trymestrze ciąży. Chodzi o przyjrzenie się dzieciom, które przyszły lub przyjdą na świat od maja do grudnia 2023 roku. Potrzeba 25 chętnych. Obserwacje zaplanowano na styczeń-luty.

Nasza rolą będzie obserwowanie tego, jak się zachowuje dziecko. Obserwowanie bogatej interakcji pomiędzy niemowlęciem a matką i ojcem oraz faz rozwoju, od etapu kiedy dziecko jest prawie całkowicie zależne od matki do tego momentu, kiedy zyskuje coraz bardziej samoświadomość i  zdolność na wpływanie na relacje z dorosłym - mówi Tomasz Ptak. 

Program ma dwie części: szkoleniową, w której psychologowie i psychiatrzy będą uzupełniać swoją wiedzę z zakresu teorii więzi oraz praktyczną, podczas której będą prowadzili psychoterapię w rodzinach, które wymagają takiej pomocy.

Wyniki obserwacji posłużą do wyszkolenia terapeutów, którzy będą zajmowali się relacjami rodzic-niemowlę we wczesnym okresie życia dziecka. Dlaczego to takie ważne?

W powszechnej świadomości myślimy, że jeżeli dziecko czegoś nie pamięta, to jakby się nie wydarzyło i  nie miało skutków. Jest wręcz odwrotnie. Wyniki wielu badań wskazują, że te wczesne doświadczenia z okresu, kiedy dziecko jeszcze nie mówi, mają kluczowe znaczenie dla jego rozwoju - wyjaśnia dr Ptak. Poza tym wiele kobiet cierpi z powodu depresji poporodowej i chcemy przyjść z realną pomocą psychologiczną im oraz rodzinom, które się znalazły w tak trudnej sytuacji.

Badania prowadzone przez specjalistów ze Szpitala św. Ludwika mają posłużyć do wypracowania programu profilaktyki oraz terapii na jak najwcześniejszym etapie funkcjonowania rodziny.

Okres niemowlęctwa to czas bardzo szybkiego rozwoju, kiedy wiele rzeczy dzieje się w krótkim czasie, więc w przypadku kłopotów pomoc powinna przyjść jak najszybciej. W Wielkiej Brytanii funkcjonują już oddziały szpitalne dla matek z depresją poporodową.  W Polsce miejsc, gdzie mogłyby szukać pomocy wciąż jest za mało.

Jeżeli kobieta jest w depresji poporodowej, to oczywisty sygnał, że należy szukać pomocy. Wymaga jej nie tylko ona, ale też inni członkowie rodziny, bo względu na swój gorszy stan psychiczny kobieta nie może stanowić oparcia - podkreśla dr Tomasz Ptak.

Osoby, które zechciałyby wziąć udział w programie obserwacji niemowląt mogą się zgłosić do jednego z koordynatorów:

• dr Urszula Miernik, kom. 501 087 722
• mgr Piotr Marcinkowski 790 483 453
• mgr Anna Nowak 605 306 630
• mgr Anna Saramowicz 507 152 154