"Najważniejsza zmiana dotyczy uzupełnienia kanonu o elementy, które wyrwą nas z uprzedzeń antyreligijnych, którymi nasycona była szkoła w PRL, z których do końca nie podnieśliśmy się przez te 30 lat" – stwierdził w rozmowie z Telewizją Republika szef gabinetu politycznego ministra edukacji i nauki Radosław Brzózka, pytany o planowane zmiany na liście lektur szkolnych. "Kanon lektur nie stanie się jakimś wypisem tylko literatury religijnej, jak sugerują komentatorzy" - zastrzegł.
W ubiegłym tygodniu resort edukacji i nauki skierował do konsultacji publicznych projekty nowelizacji dwóch rozporządzeń: w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej oraz w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum. Oba projekty dotyczą zmian w zakresie listy lektur szkolnych.
Nasz wysiłek, wysiłek ministra Przemysława Czarnka, idzie ku temu (...), by to, co nazywamy potocznie kanonem, stało się rzeczywiście kanonem, a więc czymś, co jest pewną miarą, do czego młody człowiek, młody Polak może przyłożyć swoje życie i odpowiadać sobie bez obawy na pytanie: jak być dobrym człowiekiem, jak szczerze poszukiwać prawdy, jak zachować się w sytuacjach granicznych - tłumaczył szef gabinetu politycznego ministra edukacji i nauki Radosław Brzózka w rozmowie z Telewizją Republika. Dobra literatura jest fantastyczną pomocą w poszukiwaniu takich odpowiedzi - dodał.
Według Brzózki, obecne zmiany to pewna korekta kanonu lektur, który "został już doskonale uzupełniony, po dramatycznym ogołoceniu przez rządy Platformy Obywatelskiej, podniesiony z tego dramatycznego upadku przez reformę pani minister Zalewskiej".
Kanon lektur nie stanie się jakimś wypisem tylko literatury religijnej, jak sugerują komentatorzy, ale stanie się pełniejszym kanonem, tym, co dobrze wprowadzi młodego człowieka w kontakt więź z kulturą polską, a więc i z kulturą europejską - mówił szef gabinetu politycznego ministra edukacji i nauki.
Brzózka stwierdził, że zmiany na liście lektur można podzielić na trzy kategorie. Pierwsza kategoria zmian dotyczy zaktualizowania wyobrażeń na temat tego, co rzeczywiście cenne w naszej literaturze, tych wyobrażeń, które wypracowują profesorowie polonistyki i to oni dokonali zmiany, która teraz jest dyskutowana, która będzie podpisana przez ministra Czarnka - tłumaczył. Druga kategoria zmian dotyczyła interwencji rodziców. Tu chodzi zwłaszcza o lektury podsuwane najmłodszym, bo nie wszystkie lektury, które tam się znalazły, niosły właściwy przekaz wychowawczy i kilka z nich, nie mając walorów literackiej, a rodząc zastrzeżenia natury wychowawczej, rzeczywiście przez tych fachowców, o których wspomniałem: polonistów zarówno z uczelni, jak i ze szkół, zostały usunięte z listy lektur nadobowiązkowych -dodał.
Trzecia, najważniejsza zmiana dotyczy uzupełnienia kanonu o te elementy, które wyrwą nas z uprzedzeń antyreligijnych, którymi nasycona była szkoła w PRL, z których do końca nie podnieśliśmy się przez te 30 lat - podkreślił Brzózka. Dlatego też ci najwybitniejsi Polacy, tacy jak Jan Paweł II, który fantastycznie przecież władał piórem zarówno jako poeta, duszpasterz, jako naukowiec, a więc te teksty pojawią się. Pojawią się Zapiski więzienne" kardynała Wyszyńskiego jako dokument historii tej niezwykle ważnej, która nas ukształtowała - zapowiedział.
Zgodnie z projektami rozporządzeń z lisy lektur dla klas I-III szkoły podstawowej znikną: "Zaczarowana zagroda" Aliny i Czesława Centkiewiczów, "Oto jest Kasia" Miry Jaworczakowej, "Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca" Leszka Kołakowskiego oraz "Sposób na Elfa" Marcina Pałasza. W zamian na listę wejdą: "Wścibscy" Doroty Gellner, "Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie" Julity Grodek, "Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły" (fragmenty) Piotra Kordyasza, "Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata" Zofii Kossak-Szczuckiej, "Piaskowy Wilk" Åsy Lind oraz "Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych" Aleksandry i Daniela Mizielińskich.
W klasach IV-VI z listy lektur obowiązkowych zniknie książka Rafała Kosika "Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi". W przypadku lektur uzupełniających dla klas IV-VI zaproponowano rezygnację z powieści Karola Maya "Winnetou", a w klasach VII-VIII rezygnację z książki Nancy H. Kleinbaum "Stowarzyszenie Umarłych Poetów".
Zaproponowano rozszerzenie listy lektur uzupełniających dla klas IV-VI o następujące pozycje: Carlo Collodi "Pinokio", John Flanagan "Zwiadowcy" Księga 1. "Ruiny Gorlanu", Emilia Kiereś "Rzeka", Zofia Kossak-Szczucka "Topsy i Lupus", Bolesław Leśmian "Klechdy sezamowe", Alan Aleksander Milne "Kubuś Puchatek", Longin Jan Okoń "Tecumseh", Ferdynand Antoni Ossendowski "Słoń Birara", Jacek Podsiadło "Czerwona kartka dla Sprężyny", Louis de Wohl "Posłaniec króla".
Proponuje się również przesunięcie z listy lektur obowiązkowych dla klas VII-VIII na listę lektur uzupełniających książki Melchiora Wańkowicza "Ziele na kraterze". Jak zaznaczono "ze względu na walory literackie (opis niezwykłych więzi rodzinnych, przybliżenie zapomnianego już folkloru ziemiańskiego, a przy tym barwna i przepiękna polszczyzna) zaproponowano, aby utwór ten omawiany był w całości".
Zaproponowano też przesunięcie z wykazu lektur uzupełniających z klas VII-VIII do wykazu lektur uzupełniających w liceach ogólnokształcących i technikach pozycji Jana Pawła II, “Przekroczyć próg nadziei" (fragmenty).
MEiN proponuje też zmiany na liście lektur dla szkół ponadpodstawowych. Z listy obowiązkowych lektur szkolnych w liceach i technikach w zakresie podstawowym usunięte mają być wybrane wiersze Marcina Świetlickiego, a w zakresie rozszerzonym następujące pozycje: Jan Parandowski "Mitologia", część II "Rzym", François Villon "Wielki testament" (fragmenty), Piotr Skarga "Żywoty świętych" (fragmenty), Tadeusz Konwicki "Mała apokalipsa" i Janusz Głowacki "Antygona w Nowym Jorku".
Jednocześnie proponuje rozszerzenie listy lektur uzupełniających w zakresie podstawowym o następujące pozycje: Juliusz Słowacki "Listy do Matki" (fragmenty), Henryk Sienkiewicz "Listy z podróży do Ameryki" (fragmenty), Stefan Żeromski "Ludzie bezdomni", Ryszard Krynicki - wybór wierszy, Adam Zagajewski - wybór wierszy, Witold Pilecki "Raport Witolda", Wiesław Kielar "Anus mundi", Zofia Kossak-Szczucka, "Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919", Jarosław Iwaszkiewicz - wybrane opowiadanie, John Ronald Reuel Tolkien "Władca pierścieni. Drużyna pierścienia".
Do listy lektur uzupełniających w zakresie rozszerzonym proponuje się dodanie pozycji: Zofia Kossak-Szczucka "Błogosławiona wina", Ferdynand Antoni Ossendowski - "Mocni ludzie", "Ludzie, zwierzęta, bogowie", Krystyna Lubieniecka-Baraniak "Gdy brat staje się katem", Jan Paweł II "Przekroczyć próg nadziei" (fragmenty), "Tryptyk rzymski", "Pamięć i tożsamość" (fragmenty), "Fides et ratio" fragmenty), Karol Wojtyła "Przed sklepem jubilera", Stefan Wyszyński "Zapiski więzienne", Paweł Zuchniewicz "Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim".
Resort edukacji i nauki chce by zmiany na liście lektur obowiązywały od 1 września 2021 r., czyli od nowego roku szkolnego.
