Tarcza ma ponad 7 m wysokości i prawie 4 m szerokości. Jak przestawia się czas w wielkim zegarze z Zamku Książąt Pomorskich?

Szczeciński zegar pochodzi z 1693 r. Powstał na okoliczność uczczenia zwycięstwa Szwedów w wojnie z Brandenburgią. Zaprojektował go Johann von Goethe, a wykonał Caspar Nitardi. Zegar był kilka razy przerabiany, wymieniany był też jego mechanizm.

Ten sprzed wojny został zniszczony podczas bombardowania miasta w czasie wojny. Nowy to kopia mechanizmu z Zamku Królewskiego w Warszawie. Oryginalna jest natomiast barokowa tarcza. Jakie informacje można z niej wyczytać? Duża wskazówka pokazuje godziny, mała wskazówka na dole pokazuje upływ kwadransów, na środku tarczy znajduje się maszkaron z zielonymi włosami. W ustach tego maszkarona jest aktualna data, oczy podążają za dużą wskazówką, natomiast otoczony jest cyframi wskazującymi godziny i symbolami czterech wiatrów. Natomiast nad tarczą jest postać błazna książęcego, który wybija upływ godzin i kwadransów. Natomiast na samej górze mamy kulę Księżyca, która pokazuje aktualną fazę - opowiada Czesław Złotnik, opiekun zegara, który wie o nim wszystko.

Na wysokości oczu maszkarona, w zamkowej wieży ukryty jest skomplikowany mechanizm zegara. Niegdyś wymagał regularnych interwencji opiekuna, regulujące ruch wskazówek obciążniki trzeba było ręcznie, za pomocą specjalnej wajchy podciągać na górę. Teraz robi to automatycznie silnik elektryczny. Pan Czesław zegar odwiedza przynajmniej raz w tygodniu. Tak często trzeba bowiem korygować wskazywany przez zegar czas, inaczej po tygodniu spieszyłby się on lub późnił o minutę.

Mechanizm jest w zasadzie niezawodny, choć zdarzało się, że zegar nagle stanął. Gdy zmarł poprzedni opiekun zegara, to się on zatrzymał. Popsuł się silnik. Pomyślałem, że miał już 30 lat, więc miał prawo. Naprawiłem, po tygodniu znów stanął. Zajęło mi dwa miesiące zanim doszedłem do tego, co się stało. To nie była wina silnika, tylko pewnego elementu w przekładni ślimakowej, która odpowiada za podnoszenie obciążnika bicia godzin. Wtedy mi zaświtało, że być może zegar tęsknił za swoim opiekunem. Drugi taki przypadek był jak zachorowałem na serce, pogotowie mnie zabrało do szpitala, gdy jechałem na wózku korytarzem w szpitalu, na ścianie był zegar elektroniczny i pokazywał 13:00. Wieczorem zadzwonił mój brat i mówi "słuchaj, jestem na dziedzińcu zamkowym, twój zegar stoi", "którą godzinę pokazuje" - pytam, "13:00". Ciarki mnie przeszły po plecach. Pomyślałem, że zegar domaga się swojego opiekuna i że najwyraźniej mnie zaakceptował. Gdy wyszedłem ze szpitala, pierwsze kroki skierowałem na zamek. Obciążnik, który odpowiada za chód zegara był w najniższym położeniu. Albo prądu nie było, albo nie zadziałało sprzęgiełko, które raz na milion ma prawi nie zadziałać. Nie wiem. Zegar o godzinie 13 się zatrzymał - opowiada Czesław Złotnik.

Jak zatem przestawić czas na tym zegarze? Robię to przy pomocy tzw. tarczy ustawczej. Każdy zegar wieżowy, mechaniczny ma taką tarczę ustawczą, która jest takim monitorkiem, obrazującym, którą godzinę zegar pokazuje na wieży. Jeżeli chcę ustawić zegar z czasu letniego na zimowy, to mam dwa sposoby. Pierwszy: zatrzymuję zegar na godzinę, idę na piwko, wracam i po godzinie go uruchamiam z powrotem. I druga metoda: odłączam mechanizm od wskazówek i cofam tarczę w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara - opowiada opiekun czasomierza. Jak dodaje robi to zawsze wieczorem, w dzień poprzedzający zmianę czasu.