Międzynarodowy zespół astronomów, korzystających z teleskopu VLT Europejskiego Obserwatorium Południowego sfotografował słaby obiekt krążący wokół jasnej gwiazdy. Jego masę oszacowano na cztery do pięciu mas Jowisza. W artykule, który ukaże się w czasopiśmie "Astrophysical Journal Letters", badacze piszą, że to najlżejsza planeta poza Układem Słonecznym, którą udało się bezpośrednio zaobserwować.
Odkrycie jest istotnym krokiem na drodze do zrozumienia powstawania i ewolucji systemów planetarnych. Choć do tej pory astronomowie odkryli już kilkaset planet pozasłonecznych, istnienie zdecydowanej większości z nich potwierdzono metodami pośrednimi. Obserwowano bądź związane z oddziaływaniem grawitacyjnym różnice prędkości kątowych obiektów lub spadek jasności gwiazdy, związany z przejściem planety między nią a ziemskimi instrumentami badawczymi. Najnowszy obiekt zobaczono bezpośrednio, z pomocą należącego do ESO teleskopu VLT.
"Uzyskiwanie bezpośrednich obrazów planet jest niesamowicie trudną techniką, która wymaga najbardziej zaawansowanych instrumentów, naziemnych albo pracujących w kosmosie" mówi Julien Rameau (Institut de Planetologie et d'Astrophysique de Grenoble, Francja), pierwszy autor publikacji, która informuje o odkryciu. "Niewiele planet zostało do tej pory zaobserwowanych bezpośrednio, co czyni każde z pojedynczych odkryć bardzo ważnym krokiem na drodze do zrozumienia olbrzymich planet i tego jak powstają."
Według nowych obserwacji, prawdopodobna planeta widoczna jest jako słaba kropka blisko gwiazdy HD 95086. Ponieważ obiekt wolno porusza się po niebie razem z gwiazdą, można podejrzewać, że krąży po jej orbicie. Jasność obiektu oznaczonego jako HD 95086 b wskazuje, że jego masa jest tylko cztery do pięciu razy większa, niż masa Jowisza.
Obserwacje wskazują, że planeta okrąża młodą gwiazdę HD 95086 w odległości około 56 razy większej niż dystans Ziemia-Słońce, dwukrotnie większej niż odległość Neptun-Słońce. Sama gwiazda jest nieco masywniejsza od Słońca i otoczona przez dysk. Cały system znajduje się 300 lat świetlnych od nas. Młody wiek gwiazdy, zaledwie od 10 do 17 milionów lat, sugeruje, że nowa planeta prawdopodobnie uformowała się z gazowo-pyłowego dysku otaczającego gwiazdę. Jasność gwiazdy pozwala oszacować temperaturę powierzchni HD 95086 b na około 700 stopni Celsjusza. To oznacza, że w jej atmosferze może występować para wodna i metan.
Zespół naukowców użył NACO, instrumentu optyki adaptywnej zamontowanego na 8,2-metrowym teleskopie głównym Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). Instrument ten pozwala astronomom na usuwanie większości zaburzających efektów od atmosfery i uzyskiwanie bardzo ostrych obrazów. Obserwacje zostały wykonane w świetle podczerwonym, za pomocą techniki zwanej "differential imaging", która poprawia kontrast pomiędzy planetą, a oślepiającą gwiazdą. Astronomowie liczą, że jeszcze ciekawsze obserwacje będzie można prowadzić z wykorzystaniem SPHERE, instrumentu optyki adaptywnej drugiej generacji, który zostanie zainstalowany na VLT pod koniec bieżącego roku.
Na podstawie informacji prasowej ESO.
