Dwa pierwiastki, wykorzystywane do szacowania wieku najstarszych próbek skał zachowują się nieco inaczej, niż do tej pory myśleliśmy. Najnowsze wyniki badań, opublikowane przez miedzynarodowe zespoły naukowców w dwóch artykułach w bieżącym numerze czasopisma "Science" sugerują, że w przypadku najstarszych skał błąd oceny ich wieku mógł sięgać nawet dziesiątków milionów lat.
Geochemicy oceniają wiek skał badając proporcje radioaktywnych izotopów. Pierwiastki rozpadają się z jednego izotopu w drugi ze stałą prędkością, znając proporcje izotopów w danej próbce skał, można ocenić, jak dawno powstały. Różne pierwiastki i ich izotopy rozpadają się w różnym tempie, naukowcy wybierają te z nich, które są interesujące w skali czasu, której dotyczą badania.
W przypadku badań początków Układu Słonecznego, procesów takich jak oddzielanie się skorupy od płaszcza Ziemi, czy stygnięcie oceanów lawy na Księżycu korzysta się z badań samaru-146, kruchego, połyskliwego metalu, znajdywanego w licznych minerałach. W ciągu ostatnich 60 lat naukowcy badali okres połowicznego rozpadu 146 Sm czterokrotnie, za każdym razem otrzymując nieco inny wynik. Ostatni z pomiarów wskazywał, że czas, w którym rozpada się połowa atomów danej próbki wynosi 103 miliony lat, z dokładnością do 5 milionów lat.
Badacze British Geological Survey ustalili teraz przy pomocy najnowszych metod, że okres połowicznego rozpadu 146 Sm wynosi tylko 68 milionów lat, jest więc aż o 30 procent krótszy, niż wcześniej myślano. Wszelkie wyniki, w których wiek skał oceniano na podstawie analizy zawartości 146 Sm, trzeba będzie zweryfikować. Czasem nawet o dziesiątki milionów lat.
Kolejny problem dotyczy wykorzystania badań izotopów uranu, które ulegają rozpadowi do izotopów ołowiu. Do niedawna naukowcy zakładali, że proporcja uranu 238 do uranu 235 jest stała we wszystkich skałach i wynosi 137.88. Przy takim założeniu, do zbadania wieku skał wystarczał pomiar proporcji izotopów ołowiu. Najnowsze badania próbek cyrkonu, pochodzących z różnych rejonów Ziemi, pokazały, że różnice proporcji izotopów uranu są jednak znaczące. Cyrkon to minerał, który zestalił się na Ziemi jako jeden z pierwszych, zawiera też dużo uranu. Uwzględnienie tych różnic proporcji izotopów prowadzi do kolejnej korekty wieku skał. W przypadku tych najstarszych, może ona sięgnąć nawet miliona lat.
Te doniesienia nie zmienią naszej wiedzy na temat ogólnego wieku Ziemi. Mogą jednak pomóc w bardziej precyzyjnym określeniu w czasie zachodzących na niej procesów geologicznych i biologicznych. Dzięki nim między innymi lepiej poznamy wiek niektórych skamieniałości.
