Nie zgadzam się na ekshumację mojego syna. To jest dla mnie, jako matki, bardzo bolesna sprawa. Najbardziej ja bym to przeżywała - mówi Marcinowi Buczkowi matka Stanisława Pyjasa. Poza tym - jak dodaje - w czasie ekshumacji mogłoby dojść do zniszczenia rodzinnego grobu, w którym leży syn. Tam leżą rodzice mojego męża. On jest na samym dnie.

IPN rozmawiał z nami, ale dał do zrozumienia, że nasza zgoda na ekshumację ciała brata nie jest konieczna - powiedziała RMF FM Anna Wnętrzak, siostra Stanisława Pyjasa. Dodała, że gdyby ich zdanie było brane pod uwagę, zgody by nie było. Uważamy, że IPN działa zgodnie z prawem, dlatego nie będziemy tego tematu ruszać, nie będziemy się odwoływać, nie będziemy skarżyć. Chcemy jak najmniej szumu medialnego - stwierdziła.

Mam nadzieję, że decyzja o ekshumacji zwłok Stanisława Pyjasa była konsultowana z jego rodziną - powiedział wcześniej minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski. Jak dodał, decyzja o terminie ekshumacji powinna zapaść szybko, bo nie wolno jej przeprowadzać, gdy jest zbyt ciepło.

Wola rodziny osoby zmarłej nie jest wiążąca dla prokuratury, jeśli chce ona przeprowadzić ekshumację - tłumaczy mec. Bogdan Borkowski, pełnomocnik rodziny Olewników. Jednocześnie jednak podkreśla, że na ogół zdanie rodziny uwzględnia się i szanuje.

Prokuratura, a taką instytucją jest pion śledczy IPN, ma prawo przeprowadzić ekshumację dla poznania prawdy i przyczyn śmierci człowieka. Zwykle decyduje się na ten krok, jeśli nie ma innej możliwości dokonania ustaleń - mówi PAP pełnomocnik Olewników.

Decyzję o ekshumacji ogłosił na antenie RMF FM prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Decyzja musiała wynikać z całokształtu zebranych materiałów, musi się ona bronić merytorycznie i z całą pewnością tak jest. (...) Absolutnie nie mogę nic powiedzieć o dacie przeprowadzenia tej ekshumacji, bo to już jest uzależnione od szeregu czynników - powiedział Kurtyka. Wszystkie osoby, które jeszcze żyją, a które mogły być zaangażowane w inwigilację Stanisława Pyjasa bądź też jego zastraszanie, mogą spodziewać się zarzutów - również osoby, które mataczyły w śledztwie po zabójstwie - zaznaczył.

Ciało Stanisława Pyjasa znaleziono 7 maja 1977 r. w bramie kamienicy przy ul. Szewskiej w Krakowie. Prokuratura umorzyła wówczas śledztwo, podając, że Pyjas "spadł ze schodów". Dla przyjaciół i znajomych Pyjasa ta wersja okoliczności jego śmierci była od początku niewiarygodna, bo wiedzieli, że interesowała się nim bezpieka.

Śledztwo wznowiono w 1991 r., a potem jeszcze kilkakrotnie podejmowano i umarzano z powodu niemożności wykrycia sprawców. Obecnie sprawę bada krakowski IPN. Jest to już piąte śledztwo w sprawie śmierci Pyjasa. Krakowski IPN przejął je formalnie 21 maja 2008 roku w związku z pojawieniem się nowych dokumentów. Do tej pory zarzuty utrudniania śledztwa z lat 70. przedstawiono sześciu osobom. Według prokuratury, w wyniku ich działalności zaprzepaszczono szanse na ustalenie okoliczności śmierci Pyjasa. Trzech z oskarżonych zmarło w toku postępowania, dwóch zostało prawomocnie skazanych, zaś proces przeciw byłemu wiceministrowi spraw wewnętrznych gen. Bogusławowi Stachurze, z powodu złego stanu zdrowia oskarżonego został zawieszony, a po jego śmierci umorzony.

Śmierć Stanisława Pyjasa była impulsem do utworzenia w 1977 r. Studenckiego Komitetu Solidarności.

RMF 24