Walka z pandemią koronawirusa trwa w Polsce i na całym globie. Powrót do normalności mają nam zapewnić szczepionki, ale problematyczne są ciągłe ograniczenia ich dostaw. Na dodatek część państw UE zdecydowało się na wstrzymanie stosowania jednego z preparatów- AstryZeneki - w obawie o bezpieczeństwo ich użycia. W czwartek poznamy zalecenia Europejskiej Agencji Leków ws. tej szczepionki. Moderna rozpoczęła testowanie swojej szczepionki przeciw Covid-19 na dzieciach w wieku od sześciu miesięcy do 12. roku życia. Poniżej znajdziesz najważniejsze fakty o pandemii koronawirusa w kraju i na świecie.

Aby odświeżyć stronę lub włącz automatyczne odświeżanie :
  • Rośnie liczba państw, które wstrzymują szczepienia preparatem firmy AstraZeneca. We wtorek taką decyzję podjęły Łotwa, Litwa i Szwecja. Równocześnie szefowa Europejskiej Agencji Leków (EMA) Emer Cooke stwierdziła, że obecnie nie ma wskazań, iż szczepienia preparatem AstraZeneca spowodowały zakrzepy krwi. Zalecenia EMA mamy poznać w czwartek [CZYTAJ WIĘCEJ]
  • W Polsce szczepionka AstryZeneki wciąż jest stosowana. Jak mówił wiceminister zdrowia Waldemar Kraska: "Dotychczas nie stwierdziliśmy przypadku powikłań zakrzepowo-zatorowych po szczepionce AstraZeneca" [CZYTAJ WIĘCEJ].
  • Adam Niedzielski wskazał, że w naszym kraju preparat AstyZeneki podano 583 tys. osób. "Korzyści są o wiele większe niż ryzyko jej nieprzyjęcia" - stwierdził i dodał, że odsetek niepożądanych odczynów poszczepiennych po podaniu preparatu AstryZeneki wynosi poniżej 4 promili.
  • Szef resortu przyznał, że jeśli dynamika zakażeń przyspieszy, to w Polsce możliwy jest całkowity lockdown [CZYTAJ WIĘCEJ].
  • W Polsce wykonano dotąd ponad 4,5 mln szczepień przeciw Covid-19, z czego ponad 1,6 mln drugą dawką. Zgłoszono ok. 4,7 tys. niepożądanych odczynów poszczepiennych, w większości łagodnych.
  • W najnowszym raporcie Ministerstwo Zdrowia poinformowało o 14 396 nowych przypadków zakażenia koronawirusem. Zmarły kolejne 372 osoby Szybko rośnie obłożenie szpitalnych łóżek. Hospitalizowanych jest aktualnie ponad 21 tys. pacjentów. Dr Konstanty Szułdrzyński przekazał, że coraz więcej młodych ludzi potrzebuje hospitalizacji [CZYTAJ WIĘCEJ]
  • Niektóre kraje Europy, w tym Portugalia, Niemcy i Wielka Brytania stopniowo łagodzą restrykcje epidemiczne. Z kolei Włochy, Węgry i Szwecja zaostrzają ograniczenia. Surowe obostrzenia nadal obowiązują w Holandii, Francji, Czechach i na Słowacji.
  • Na całym świecie patogen wykryto u 120 mln osób. Zmarło 2,6 mln z nich. 


00:00 Relacja dobiegła końca

Relacja zakończyła się. 

Poniżej dostępny jest raport o pandemii koronawirusa w kraju i na świecie. Najważniejsze informacje zbieraliśmy dla Was przez cały dzień.

23:17 Niedzielski: W Radomiu zabrakło dobrej woli współpracy

Planujemy, że szpital tymczasowy w Radomiu zacznie przyjmować pacjentów 20 marca. Okazuje się, że bardzo niewiele trzeba było zrobić, żeby on zaczął funkcjonować - powiedział we wtorek w Sejmie minister zdrowia Adam Niedzielsk. Dodał, że w Radomiu zabrakło dobrej woli współpracy.

Minister zdrowia odpowiadał na pytania posłów po tym, jak przedstawił informację na temat obecnej sytuacji w służbie zdrowia oraz możliwości udzielania zaplanowanych wcześniej świadczeń zdrowotnych. 

Posłowie pytali szefa MZ m.in. o sytuację w Radomiu, gdzie w ubiegłym tygodniu zawieszony został dyrektor Radomskiego Szpitala Specjalistycznego Marek Pacyna.

W Radomiu była potrzebna dobra wola współpracy, której do tej pory nie było - powiedział Niedzielski.

21:59 W czwartek EMA wyda zalecenia ws. preparatu AstryZeneki

Komitet ds. Bezpieczeństwa Europejskiej Agencji Leków (EMA) poczynił dalsze postępy w dochodzeniu w sprawie szczepionki przeciw Covid-19 firmy AstraZeneca i stanów zakrzepowo-zatorowych. 

Wszelkie niezbędne zalecenia dotyczące dalszych działań zostaną wydane w czwartek 18 marca - podała EMA.

We wtorek po południu odbyło się spotkanie Komitetu.

21:28 Włochy: Nowe zalecenia

Dwa metry odstępu między osobami siedzącymi przy stole, kwarantanna także dla zaszczepionych po bliskim kontakcie z zakażonym - to nowe rekomendacje włoskiego Instytutu Służby Zdrowia. Zostały one wydane w związku z nowymi wariantami koronawirusa.

W przedstawionych we wtorek zaleceniach Instytut zaznaczył, że metr to minimalny odstęp, jaki należy zachowywać, ale obecnie, w związku z nasileniem się szerzenia bardziej zakaźnych odmian wirusa, należy go zwiększyć do dwóch metrów, zwłaszcza przy stole, gdy siedzące przy nim osoby nie mają maseczek.

Ponadto Instytut zaznaczył, że również osoby zaszczepione przeciwko Covid-19 po bliskim kontakcie z zakażonym muszą zastosować takie same procedury, jak ci, którzy nie otrzymali jeszcze preparatu.

20:44 Niedzielski o sytuacji pandemicznej w Polsce

Główną przyczyną wzrostu zakażeń koronawirusem jest pojawienie się mutacji brytyjskiej, która jest o 40-70 proc. bardziej zakaźna, a także bardziej zjadliwa, skutkuje  wyższą śmiertelnością. Stanowi ogromne zagrożenie dla zdrowia Polaków - mówił we wtorek w Sejmie minister zdrowia Adam Niedzielski.

Zagrożenie związane z trzecią falą wirusa jest zagrożeniem realnym (...) czeka nas trudny miesiąc, podczas którego system polskiej opieki zdrowotnej znowu będzie testował swoją wydolność - dodał.

20:28 Dane nt. drugiej fali pandemii

Druga fala pandemii Covid-19 w Europie miała niższy poziom śmiertelności niż pierwsza - piszą na łamach czasopisma "Chaos" naukowcy z University of Sydney i Tsinghua University. Zaawansowane metody matematyczne pozwoliły im ocenić, że mimo olbrzymiego zasięgu drugiej fali pandemii, notowana w zamożniejszych krajach śmiertelność była jesienią niższa niż na wiosnę. Nick James, Max Menzies i Peter Radchenko przekonują o tym, opierając się na dostępnych danych na temat liczby zakażeń i liczby wywołanych przez Covid-19 zgonów. Ich obliczenia wskazują, że Polska zanotowała jesienią dwukrotny spadek śmiertelności. Liderem była Holandia, w której spadek względem pierwszej fali był szesnastokrotny.

20:26 Minister zdrowia w Sejmie

Zagrożenie związane z trzecią falą wirusa jest zagrożeniem realnym (...) czeka nas trudny miesiąc, podczas którego system polskiej opieki zdrowotnej znowu będzie testował swoją wydolność - mówił w Sejmie minister zdrowia Adam Niedzielski.

20:22 Polska w czołówce światowej listy pandemii

Polska jest w czołówce światowej listy pandemii. Ostatnie dobowe dane sytuują nasz kraj na siódmym miejscu na świecie pod względem bezwzględnej liczby zakażeń. Tylko w pięciu krajach wpisano więcej razy ostatniej doby zakażenie koronawirusem jako przyczynę śmierci.

20:17 EMA o szczepionce firmy AstraZeneca

Komitet ds. Bezpieczeństwa Europejskiej Agencji Leków (EMA) poczynił dalsze postępy w dochodzeniu w sprawie szczepionki przeciw Covid-19 firmy AstraZeneca i stanów zakrzepowo-zatorowych. Wszelkie niezbędne zalecenia dotyczące dalszych działań zostaną wydane w czwartek 18 marca - podała EMA.

We wtorek po południu odbyło się spotkanie Komitetu. 

19:30 Dostawy szczepionek

Kolejna dostawa 65 tys. szczepionek przeciwko COVID-19 firmy AstraZeneca planowana jest w piątek, a 210 tys. preparatu od Moderny ma dotrzeć w sobotę - poinformował PAP prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych Michał Kuczmierowski.

19:29 Litwa

Na Litwie zawieszono szczepienia przeciw Covid-19 preparatem firmy AstraZeneca. Takie zalecenie wydała Państwowa Agencja Kontroli Leków (VVKT). W kraju odnotowano trzy przypadki zakrzepu krwi po podaniu tej szczepionki.

19:25 Szczepionka AstraZeneki

Polski rząd na razie nie ma zamiaru wstrzymywać szczepień preparatem koncernu AstraZeneca - mimo że na takie zawieszenie zdecydowały się Francja, Niemcy, Włochy, Szwecja, Dania, Norwegia, Islandia i wiele innych krajów.

19:23 Moderna

Moderna rozpoczęła testowanie swojej szczepionki przeciw Covid-19 na dzieciach w wieku od sześciu miesięcy do 12 lat. Koncern zamierza jako pierwszy w USA uzyskać zgodę na podawanie preparatu Amerykanom w tym przedziale wiekowym.

18:37 Szkocja

Nakaz pozostawania w domach w związku z pandemią Covid-19 będzie w Szkocji zniesiony 2 kwietnia, a 26 kwietnia przestaną także obowiązywać restrykcje w poruszaniu się po kraju - ogłosiła szefowa szkockiego rządu Nicola Sturgeon.

Obowiązek pozostawania w domach, z wyjątkiem uzasadnionych powodów wyjścia, takich jak praca, nauka, wizyty lekarskie czy ćwiczenia fizyczne, wprowadzono w Szkocji w grudniu 2020 roku. Po jego zniesieniu, do 26 kwietnia, mieszkańcy kraju nadal powinni przebywać w granicach okręgów administracyjnych, w których mieszkają.

18:35 Koronawirus w kadrze piłkarek ręcznych

Testy na obecność koronawirusa SARS-CoV-2, przeprowadzone przed rozpoczęciem zgrupowania kadry narodowej kobiet w Wałbrzychu, w dwóch przypadkach dały wynik pozytywny - poinformował Związek Piłki Ręcznej w Polsce.

Jak zapewnia związek: "Uzyskane pozytywne wyniki testów pozostają bez wpływu na resztę zespołu".

Polki podczas zgrupowania w Wałbrzychu mają zaplanowane dwa mecze towarzyskie z Czechami - 18 i 19 marca. Oba zespoły w drugiej połowie kwietnia będą rywalizowały w play off do finałów mistrzostw świata w Hiszpanii. Rywalki z kwalifikacji będą znane 22 marca. Dla obu ekip będą to też pierwsze występy w tym roku. 

17:46 Egzaminy specjalizacyjne dla lekarzy

Minister zdrowia odwołuje wszystkie egzaminy pisemne i ustne w dziedzinach medycyny, dla których Państwowy Egzamin Specjalizacyjny nie rozpocznie się do 19 marca włącznie - głosi komunikat resortu zdrowia. PES zostaną wznowione 17 maja.

17:45 Szkoły i przedszkola

W 10 426 szkołach podstawowych w klasach I-III nauka dziś była prowadzona w trybie stacjonarnym - poinformowało MEiN. Chodzi o 96,5 proc. szkół podstawowych w 12 województwach. W 70 podstawówkach w klasach I-III nauka odbywała się w trybie zdalnym, a w 304 w trybie mieszanym.

Statystyka obejmuje 12 województw, wyłączając woj. lubuskie, mazowieckie, pomorskie i warmińsko-mazurskie, w których od poniedziałku nauka prowadzona jest w trybie hybrydowym - połowa uczniów ma zajęcia stacjonarnie w szkole, a druga połowa zdalne w domu.

Ministerstwo Edukacji i Nauki podało także, że w trybie stacjonarnym dziś pracowały 14 902 przedszkola i placówki wychowania przedszkolnego, czyli 97,4 proc. z nich. W trybie zdalnym pracowały 82 przedszkola, a 316 w trybie mieszanym. Dane pochodzą z całego kraju - przedszkola czynne są we wszystkich województwach.

17:42 Prof. Gut o AstrzeZenece

Jeżeli inni nie chcą w Unii Europejskiej szczepionki firmy AstraZeneca, to my kupmy, ile się da - powiedział PAP wirusolog prof. Włodzimierz Gut. W jego ocenie koncern ten ma teraz problemy w niektórych krajach, bo szybciej zdecydował się na dostawy do Wlk. Brytanii. To wielka gra interesów - dodał.

Zdaniem prof. Guta na AstrzeZenece mści się teraz to, że "trochę źle przekierowała jakiś czas temu dostawy". Teraz dostaje za to po łapkach. To, że jest to szczepionka skuteczna i bezpieczna, pokazuje przykład Wielkiej Brytanii. Tam zastosowano ją już masowo i wskaźniki zakażeń się znacząco zmniejszyły. Nie było też doniesień o zakrzepach. Oczywiście wszystkie takie sprawy trzeba bardzo dokładnie analizować. W takich przypadkach najwyżej wstrzymuje się serię produktu, a nie robi tak wielkie zamieszanie polityczne - ocenił wirusolog.

W jego ocenie Polska nie powinna stawać w bloku państw, które teraz decydują się na zawieszenie szczepień tym produktem.


17:21 Polfa Tarchomin

Polfa Tarchomin będzie mogła produkować 45 mln ampułek szczepionek przeciwko Covid-19 rocznie - powiedział na posiedzeniu sejmowych komisji Gospodarki i Rozwoju oraz Zdrowia wiceminister Aktywów Państwowych Maciej Małecki.

Wiceminister podczas wspólnego posiedzenia obu komisji, na którym przedstawiono informację na temat bezpieczeństwa farmakologicznego Polaków oraz sytuacji na rynku farmakologicznym w Polsce wskazał, że obecnie w gestii Skarbu Państwa są tylko trzy podmioty zajmujące się produkcją i dystrybucją specyfików - po "szaleństwie prywatyzacyjnym na początku lat 90".  

Podkreślił, że "gdyby więcej spółek było dziś w rękach polskich (...), gdyby te spółki dostały wsparcie w odpowiednim czasie(...) z pewnością byłoby nam łatwiej na rynku farmaceutycznym i Polska mogłaby mówić o wyższym stopniu bezpieczeństwa farmaceutycznego".

17:20 Szczepienia w UE

Austria, Czechy, Słowenia, Chorwacja, Bułgaria i Łotwa domagają się zmian w sposobie dystrybucji szczepionek na Covid-19 w UE, który w ich ocenie nie jest sprawiedliwy - poinformował austriacki kanclerz Sebastian Kurz na konferencji prasowej.

Ważne jest, abyśmy wspólnie z (szefową KE) Ursulą von der Leyen i (przewodniczącym Rady Europejskiej) Charles'em Michelem sprawili, że powstanie mechanizm korygujący"dystrybucję szczepionek - oznajmił Kurz, któremu podczas konferencji prasowej towarzyszyli premierzy Bułgarii, Czech i Słowenii - Bojko Borysow, Andrej Babisz i Janez Jansa.

Dodał, że von der Leyen i Michel pracują już nad "znalezieniem rozwiązania tego problemu".

17:18 "Die Welt" krytycznie o wstrzymaniu szczepień AstrąZeneką

Minister zdrowia Niemiec Jens Spahn wstrzymał szczepienia przeciw koronawirusowi preparatem firmy AstraZeneca, ponieważ zakrzepica żył mózgowych wystąpiła u siedmiu z 1,6 miliona osób zaszczepionych w RFN - pisze dziennik "Die Welt", który krytycznie ocenią tę decyzję.

"W przypadku zaszczepionej osoby ryzyko wynosi zatem jeden do 228 571. Dla porównania prawdopodobieństwo, że asteroida Apophis zderzy się z Ziemią w 2036 roku NASA ocenia na jeden do 250 tys." - komentuje gazeta.

"Ale wracając do Niemiec, do roku 2021. Siedem z 1,6 miliona przypadków, czyli 0,00044 proc., trzy zera po przecinku. Gdyby sobie wyobrazić - niestety całkowicie nierealistyczne - że wszystkim 83 milionom Niemców podano szczepionkę AstraZeneca, to należałoby się liczyć z około 350 takimi groźnymi komplikacjami. To nie jest nic, ale blednie w porównaniu z liczbą ciężkich i śmiertelnych przebiegów koronawirusa, którym zapobiegły szczepienia" - uważa publicysta Andreas Rosenfelder.

17:15 Przerwa w działaniu infolinii NFZ

Dziś od godz. 21:45 do jutra do godz. 4:10 nie będzie można zapisania się na szczepienie przeciw Covid-19 za pośrednictwem infolinii 989 i strony pacjent.gov.pl - poinformował na swojej stronie internetowej Narodowy Fundusz Zdrowia.

Przerwa wiąże się z zaplanowanymi wcześniej pracami technicznymi

17:15 Szczepienia

Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej sprzeciwia się pomysłowi Prawa i Sprawiedliwości, by kwalifikować do szczepień mogli nie tylko lekarze, ale również inni przedstawiciele personelu medycznego. "Badanie pacjenta i kwalifikacja do szczepienia jest wyłącznym uprawnieniem zawodowym lekarza" - czytamy w oświadczeniu.

16:30 Testy ze sklepów

Apeluję o rozwagę, dyskonty to nie są miejsca, gdzie powinni przychodzić ludzie chorzy po testy; możemy mieć tam nowe ogniska choroby - przestrzegał rzecznik MZ Wojciech Andrusiewicz. Zalecał, by w razie podejrzenia choroby wypełnić formularz na stronie gov.pl.

16:29 26-latek po przejściu covidu musiał mieć przeszczep serca

Czuję się bardzo dobrze - mówi 26-letni Paweł Matusik, który po zachorowaniu na Covid-19 musiał mieć przeszczepione serce. Dziś mijają prawie 3 tygodnie od operacji. Pacjent wychodzi z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

16:17 Dr Karauda o "tsunami zakażeń"

W całym kraju zaczyna brakować miejsc w szpitalach. "W dużej mierze za taki stan rzeczy winę ponosi brytyjski wariant koronawirusa" - mówi Tomasz Karauda, lekarz, oddziału chorób płuc Szpitala Uniwersyteckiego w Łodzi. Jak dodaje, to "już nie jest trzecia fala pandemii, a tsunami zakażeń."

14:57 Poznań

Wymazy do badań pod kątem SARS-CoV-2 zostaną pobrane dziś od ponad stu osób mieszkających na terenie koczowiska Romów przy ul. Lechickiej w Poznaniu, gdzie pod koniec lutego zorganizowano wesele. U jednego z uczestników zabawy wykryto koronawirusa.

14:52 EMA o szczepionce AstyZeneki

Szefowa Europejskiej Agencji Leków stwierdziła, że obecnie nie ma wskazań, że szczepienia preparatem AstraZeneca spowodowały zakrzepy krwi. Jak poinformowała, liczba stanów zakrzepowo-zatorowych u zaszczepionych ludzi nie wydaje się wyższa, niż w przypadku całej populacji.

14:28 Zakażenia koronawirusem

Połowa zakażeń koronawirusem wykrywanych w Polsce to mutacja brytyjska - poinformował rzecznik Ministerstwa Zdrowia Wojciech Andrusiewicz. Do tej pory w Polsce wykryto pojedyncze przypadki wariantu południowoafrykańskiego, który - wszystko na to wskazuje - na szczęście nie zdążył rozprzestrzenić się. 

Lekarze przypominają, że wariant brytyjski często daje inne objawy niż zakażenie pierwszym koronawirusem. To zdecydowanie rzadziej utrata smaku i węchu. A dużo częściej - ból gardła. Właśnie ten objaw, połączony z kontaktem z osobą zakażoną, to teraz podstawa, aby zgłosić się na test w kierunku Covid-19.

14:22 Jarosław Gowin w szpitalu

Jarosław Gowin - z powodu zakażenia Covid-19 - przebywa w jednym z warszawskich szpitali - dowiedział się nasz dziennikarz. Jak informuje reporter RMF FM Patryk Michalski, stan wicepremiera jest stabilny, jest w kontakcie ze swoimi współpracownikami.

13:58 Kraków

W związku ze wzrostem liczby zachorowań na Covid-19 miasto Kraków ponownie rozpoczęło dezynfekcję miejsc publicznych, przede wszystkim chodników i przystanków, ale i koszy ulicznych, ławek, rejonów aptek.

Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania (MPO) prowadzi prace w zależności od natężenia ruchu i bieżących potrzeb; częstotliwość dezynfekcji będzie różna - od wykonywanej raz dziennie, do raz w tygodniu.

Płyn dezynfekujący jest bezpieczny dla mieszkańców oraz zwierząt. Pracownicy MPO stosują odzież ochronną ze względu na długotrwałą pracę z tym środkiem - chwilowy kontakt jest bezpieczny.

13:56 Małopolska

Nie żyje 80-letni mężczyzna z Roczyn koło Andrychowa w Małopolsce. Dziś rano nie było dla niego wolnej karetki pogotowia. W Małopolsce coraz częściej brakuje wolnych zespołów ratownictwa.

13:17 AstraZeneca

Na dziś w Polsce nie wystąpił żaden przypadek zgonu z powodu szczepienia szczepionką AstraZeneca, ta szczepionka jest szczepionką w tej chwili cały czas bezpieczną, nie ma żadnej rekomendacji, by wstrzymywać szczepienia - mówił rzecznik MZ Wojciech Andrusiewicz.

Rzecznik resortu zdrowia podczas konferencji prasowej podkreślił, że Polska ws. szczepionek kieruje się wskazaniami Europejskiej Agencji Leków. Analizujemy również to, co się dzieje u nas, w Polsce. Na dziś w Polsce nie wystąpił żaden przypadek zgonu z powodu szczepienia szczepionką AstraZeneca - zapewnił.

13:13 Kwalifikacja do szczepień

Nie tylko lekarze, ale również pracownicy innych zawodów medycznych, będą mogli kwalifikować do szczepień przeciw Covid-19 - zakłada projekt ustawy rekomendowany przez sejmową Komisję Zdrowia.

Zmiana dotyczyć ma ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

13:11 Radom

Rzecznik Ministerstwa Zdrowia Wojciech Andrusiewicz poinformował, że od soboty powinien zacząć działać szpital tymczasowy w Radomiu. Wszystko wskazuje na to, że w sobotę zostaną przyjęci pierwsi pacjenci - dodał.

13:10 Modlin

Od piątku, 19 marca, na lotnisku w Modlinie podróżni wylatujący z Polski będą mogli zrobić testy diagnostyczne w kierunku Covid-19: antygenowe i RT-PCR - poinformował we wtorek port. Wyniki testów będą w języku polskim i angielskim.

13:01 Zmiany w formularzu kierującym na testy na Covid-19

Rzecznik Ministerstwa Zdrowia podczas konferencji przyznał przyznał, że formularz internetowy, dzięki któremu pacjenci mają dostać skierowanie na test na Covid-19 został przeniesiony wprost z teleporady. Tam pojawiały się pewne pytania i odpowiedzi, które wskazywały na konieczność wskazywania na test. Jednym z podstawowych warunków była utrata węchu i smaku. Biorąc pod uwagę fakt, że w Covid-19 wywoływanym przez brytyjską wersję wirusa często nie występuje utrata węchu i smaku, a w pierwszej kolejności występują zupełnie inne objawy typu ból gardła, został zniesiony kategoryczny wymóg, by ten test się pojawił - podkreślił Wojciech Andrusiewicz.

Ministerstwo wprowadziło w nim zmiany.

Rzecznik zaznaczył, że teraz jeśli zaznaczymy, że mieliśmy kontakt z osobą zakażoną, a ten kontakt był dłuższy niż 15 z dystansem poniżej 2 m, to zostaniemy skierowani na test. Tak samo będzie, gdy zaznaczymy, że mamy jakiekolwiek objawy sugerujące zakażenie koronawirusem.

12:24 Będą dodatkowe dawki szczepionki Pfizera do Unii Europejskiej

Komisja Europejska i amerykańsko-niemiecki koncern farmaceutyczny  BioNTech-Pfizer osiągnęli porozumienie w sprawie przyspieszonej dostawy 10 milionów dawek szczepionki przeciwko Covid-19 w drugim kwartale br.

Wiem, jak ważny jest drugi kwartał dla realizacji naszych strategii szczepień w państwach członkowskich. Przyspieszona dostawa 10 milionów dawek spowoduje, że w sumie w II kwartale liczba dawek z BioNTech-Pfizer wzrośnie do ponad 200 milionów. To bardzo dobra wiadomość. Daje państwom członkowskim pole manewru i być może wypełnia luki w dostawach" - oświadczyła we wtorek przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen.

10 mln dawek, o których mowa, zostało przesuniętych z opcji na 100 mln dawek w ramach drugiej umowy z BioNTech-Pfizer, przewidzianych na III i IV kwartał 2021 r.

12:21 Lekarz apeluje: Jeśli nie możecie zapisać się na test, dzwońcie do lekarzy rodzinnych

Sprawdziliśmy jak działa strona gov.pl/domOkazało się, że nawet zaznaczenie kontaktu twarzą w twarz z osobą zakażoną dłużej niż 15 minut, zaznaczenie gorączki, kaszlu, bólu głowy i gardła nie wystarczyło, by dostać skierowanie.

Zdaniem doktora Tomasza Karaudy z oddziału covidowego w łódzkim szpitalu imienia Barlickiego, takie funkcjonowanie internetowego jest groźne, bo daje pacjentom złudzenie, że jesteśmy zdrowi, nie mamy koronawirusa i możemy normalnie funkcjonować.

To jest niebezpieczeństwo, że ktoś nie mając wszystkich pełnych objawów dostanie odmowę wykonania testu i dojdzie do autosugestii: skoro nie muszę wykonywać testu, to automatycznie, widocznie jestem dość zdrowy, żeby wyjść do społeczeństwa i zarażać - zaznaczył.

Jego zdaniem testować trzeba tym bardziej, że zmieniają się objawy choroby po zakażeniu brytyjską mutacją koronawirusa: Dzisiaj Covid-19 to może być zapalenie gardła, zapalenie zatok, to może być biegunka. Nie tylko czekamy na klasyczne objawy węchu: objaw infekcji - test.

Lekarz radzi też wszystkim, aby w przypadku, gdy rządowy system nie chce wystawić skierowania na test na koronawirusa  pacjenci dzwonili do swojego lekarza.

11:52 Szwecja wstrzymuje szczepienia preparatem AstryZeneki

Szwedzkie władze zdrowotne poinformowały we wtorek o wstrzymaniu szczepień przeciw Covid-19 preparatem AstraZeneca do czasu zakończenia dochodzenia przez Europejską Agencję Leków w sprawie podejrzewanych skutków ubocznych.

Decyzja jest środkiem zapobiegawczym. Istotne jest, aby sprawdzić, czy występujące zdarzenia mają związek ze szczepieniami - podkreślił główny epidemiolog Szwecji Anders Tegnell.

Szanujemy tę decyzję - skomentowała rzeczniczka koncernu AstraZeneca w państwach nordyckich Christina Malmberg Haegerstrand.

11:50 Sytuacja w woj. kujawsko-pomorskim

W woj. kujawsko-pomorskim wolnych są 424 łóżka i 37 respiratorów dla pacjentów z Covid-19 - poinformował we wtorek Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy. Ostatniej doby w regionie potwierdzono zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 u 972 osób.

Łączna liczba łóżek covidowych w województwie wynosi 1762, z czego zajętych jest 1338. Szpitale w regionie dysponują 178 respiratorami, z których 141 jest wykorzystywanych. W porównaniu z sytuacją przed weekendem liczba wolnych łóżek wzrosła o 84, a liczba wolnych respiratorów wzrosła o pięć.

W ujęciu procentowych obecnie w regionie zajętych jest ok. 76 procent łóżek covidowych oraz ok. 80 procent respiratorów. 

11:21 Nowy wariant koronawirusa wykryty we Francji

U około 80 osób w jednym ze szpitali w Bretanii został wyodrębniony nowy wariant koronawirusa. Nie wykrywają go masowo stosowane testy typu PCR ani antygenowe - poinformowało francuskie ministerstwo zdrowia.

11:16 Starosta wielkopolski mógł się zaszczepić w grupie zero

Starosta śremski mógł zaszczepić się w ramach etapu zero w szpitalu w Śremie (woj. wielkopolskie), bo był przewodniczącym walnego zgromadzenia wspólników placówki - uznali kontrolerzy NFZ, którzy zakończyli postępowanie w tej sprawie.
Pod koniec grudnia lokalne media podały, że starosta śremski Zenon Jahns zaszczepił się przeciwko Covid-19 w szpitalu w Śremie w etapie zero, który objął głównie pracowników medycznych. 

Rzecznik prasowy wielkopolskiego oddziału NFZ Marta Żbikowska-Cieśla poinformowała we wtorek PAP, że kontrola Funduszu zakończyła się pozytywną oceną organizacji, dostępności i zasad kolejności szczepień przeciwko Covid-19 w szpitalu w Śremie. Jak przyznała Żbikowska-Cieśla starosta śremski nie jest pracownikiem szpitala, ale "ma prawo do zaszczepienia się w ramach etapu zero".

11:09 Koronawirus w Polsce - mapa

Tak aktualnie prezentuje się liczba zakażeń w poszczególnych województwach:

10:54 Łotwa dołącza do państw, które zawiesiły szczepienia preparatem firmy AstraZeneca

Łotwa zawiesiła na dwa tygodnie szczepienia przeciw Covid-19 preparatem AstraZeneca. Jak podkreślono, jest to działanie prewencyjne podjęte po wykryciu w innych krajach przypadków, gdy po podaniu tej szczepionki wystąpiły zakrzepy krwi. Na Łotwie takich przypadków nie odnotowano.

10:50 W Raciborzu zmarła pacjentka z Czech

Zmarła chora na Covid-19 pacjentka z Czech, leczona od ubiegłego tygodnia w Szpitalu Rejonowym im. dr J. Rostka w Raciborzu - potwierdziła we wtorek rzeczniczka wojewody śląskiego Alina Kucharzewska.

68-letnia kobieta została przetransportowana do polskiego szpitala karetką w ubiegły wtorek, w ciężkim stanie. Miała też choroby współistniejące. Od razu trafiła na oddział intensywnej opieki medycznej, została zaintubowana. Leczenie w Raciborzu dało początkowo dobre efekty, jednak w weekend stan chorej się pogorszył i zmarła w niedzielę wieczorem - powiedziała Alina Kucharzewska. 

10:45 Ministerstwo Zdrowia podało nowe dane o zakażeniach

Mamy 14 396 nowych zakażeń koronawirusem, 372 chorych zmarło. Więcej informacji w naszym artykule:

10:16 Nowe dane o hospitalizacjach

W szpitalach jest 21 183 chorych na Covid-19, 2139 osób jest podłączonych do respiratorów - podało we wtorek Ministerstwo Zdrowia.

Resort poinformował, że dla pacjentów z Covid-19 przygotowane są 29 304 łóżka i 2959 respiratorów.

W poniedziałek MZ podało, że hospitalizowanych jest 20 249 chorych na Covid-19, w niedzielę - 19 654, w sobotę - 19 541, zaś w piątek - 19 102. Tydzień temu, 9 marca, resort informował, że w szpitalach przebywa 18 105 pacjentów.

Ministerstwo przekazało we wtorek, że na kwarantannie są 314 744 osoby. Resort podał też, że wyzdrowiało dotąd 1 587 164 zakażonych.

09:19 Trudna sytuacja na Podkarpaciu

77 procent zajętych łóżek covidowych, 76 procent respiratorów - to są aktualne dane z Podkarpacia, które zebrał reporter RMF FM Krzysztof Kot.

Najtrudniejsza sytuacja jest w Sanoku, gdzie wolnych miejsc praktycznie nie ma. Pacjenci są przewożeni do innych szpitali.

Prawie zapełniony jest szpital tymczasowy w Rzeszowie. Według ostatniego raportu zajętych jest 64 na 66 miejsc.

Na całym Podkarpaciu zostało 485 łóżek i 52 respiratory.

09:10 20 wolnych respiratorów w całym województwie małopolskim. Brak miejsc na oddziałach intensywnej terapii w Krakowie

W całej Małopolsce wolnych jest 669 łóżek dla pacjentów z koronawirusem. Liczba ta wzrosła po tym, jak kolejne małopolskie szpitale dostały dyspozycje o zamianie części oddziałów na covidowe.

Największy jest jednak problem z respiratorami. Tych wolnych jest tylko 20, a takich miejsc nie ma już w Krakowie. Niektórzy pacjenci ze stolicy Małopolski są transportowani do szpitali w Chrzanowie czy Dąbrowie Tarnowskiej. Od jutra baza łóżek ma zostać poszerzona w szpitalu tymczasowym w CUMRiK-u w Krakowie. Od piątku zacznie działać drugi szpital tymczasowy w halach EXPO Kraków.

W sumie do końca tygodnia w stolicy Małopolski ma zostać uruchomionych prawie 200 łóżek covidowych i 40 respiratorowych. 

08:27 Czy Polacy rezygnują ze szczepienia AstrąZeneką?

Dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas pytana była w TVN24 m.in. o to, na ile polscy pacjenci obawiają się szczepienia AstrąZeneką i rezygnują ze szczepienia.

Rzeczywiście jest bardzo dużo wątpliwości wśród pacjentów, dużo osób pyta, dużo osób postanawia poczekać ze szczepieniem. To jest zauważalne zjawisko - przyznała dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas - członkini Rady Medycznej przy premierze i konsultantka krajowa ds. medycyny rodzinnej.

Podkreśliła, że AstraZeneca jest bezpieczną szczepionką, która jest "pod czujną obserwacją, bo zdarzyło się coś, co występuje realnie w dwóch przypadkach na milion zaszczepionych". Dodała, że nie udowodniono, by incydenty zakrzepowo-zatorowe miały jakikolwiek związek ze szczepieniem.

W tej chwili mamy ponad 17 mln pacjentów zaszczepionych szczepionką AstryZeneki i 37 takich incydentów, więc patrząc tak globalnie na sytuację to ryzyko jest bardzo mało, to są mniej więcej dwa przypadki na milion na milion zaszczepionych osób - podkreśliła.


08:18 Naukowcy o ewolucji SARS-CoV-2

Jak do tej pory zaobserwowano bardzo niewielką i mało istotną zmianę genetyczną pomiędzy wariantem wirusa SARS-CoV-2 wykrytym u nietoperzy - a tym, który odpowiada za pandemię Covid-19 - czytamy na łamach "PLOS Biology".

Od grudnia 2019 r., przez pierwsze 11 miesięcy pandemii, wirus w stosunku do swojej pierwotnej, odzwierzęcej "formy" zmienił się bardzo nieznacznie - wykazali naukowcy z University of Glasgow (wraz z kolegami z Temple University w Filadelfii) po przeanalizowaniu setek tysięcy zsekwencjonowanych genomów wirusów.

Nie oznacza to oczywiście, że nie zaszły w nim żadne zmiany. Mutacje bez większego znaczenia ewolucyjnego gromadzą się cały czas, jak we wszystkich innych wirusach - mówi pierwszy autor publikacji dr Oscar MacLean.  Są też zmiany, które mają jakieś zauważalne znaczenie: np. mutacja Spike D614G, zwiększająca zdolność przenoszenia się, ale generalnie od początku pandemii dominują neutralne procesy ewolucyjne.

To, co nas jednak zaskoczyło, to fakt, że SARS-CoV-2 od samego początku był przenoszony właśnie jako SARS-CoV-2 - dodaje prof. Sergei Pond, współautor badania. - Zwykle wirusy, które przeskakują na nowy gatunku żywiciela, potrzebują trochę czasu, aby uzyskać pełną adaptację i móc się rozprzestrzeniać. Co więcej: większość z nich nigdy nie przekracza tego etapu, co prowadzi do ich wyginięcia lub powstania tylko lokalnej epidemii, która samoistnie wygasa.


07:51 Po doniesieniach o stanach zakrzepowo-zatorowych rusza analiza Europejskiej Agencji Leków

Specjalny Komitet do spraw Bezpieczeństwa Europejskiej Agencji Leków przeprowadzi analizę danych w sprawie stanów zakrzepowo-zatorowych u osób, które przyjęły szczepionkę firmy AstraZeneca. W czwartek EMA zaprezentuje obszernie wyniki tych analiz. Wiele europejskich krajów wstrzymało szczepienia tym preparatem po przypadkach zakrzepicy.


07:41 Sukces Rosji: Sputnik V podzielił UE

Szczepienia przeciwko Covid-19 w UE idą wolno, bo brakuje szczepionek, których nie dostarczają w zakontraktowanych liczbach koncerny farmaceutyczne. Może to pchnąć Wspólnotę w stronę szczepionki Sputnik V. "Gdyby Sputnik V dołączył do unijnego arsenału szczepionek, byłby to dyplomatyczny triumf Rosji" - wskazują komentatorzy.

Rosyjską szczepionkę kupiły już Węgry i Słowacja, a Włochy rozważają jej produkcję w zakładach farmaceutycznych pod Rzymem. Tymczasem jeszcze miesiąc temu szefowa KE Ursula von der Leyen wyraziła wątpliwości wobec działań Rosji, która - jak powiedziała - "eksportuje miliony dawek Sputnika V, a sama zaszczepiła mniej osób, niż UE".

Działania Rosji skrytykował też szef Rady Europejskiej Charles Michel, mówiąc, że Unia nie powinna dać się zwieść Chinom i Rosji, które organizują "bardzo ograniczone, ale szeroko nagłośnione operacje dostarczania szczepionek innym".


07:11 Nowa ścieżka testowania na koronawirusa

Rząd uruchomił formularz, po wypełnieniu którego ma oddzwonić do nas konsultant i skierować na test na Covid-19. Sprawdziliśmy, jak działa to rozwiązanie. W praktyce uzyskanie skierowania na test nie jest takie łatwe.


06:53 Osocze zabezpieczone

Stany magazynowe osocza pobranego od ozdrowieńców w całym kraju utrzymują się na poziomie ok. 17-18 tys. jednostek, co zaspokaja potrzeby zgłaszane przez podmioty leczące chorych z COVID-19 i zapewnia odpowiedni zapas - przekazało PAP Narodowe Centrum Krwi.

Terapię osoczem od osób, które wygrały walkę z wirusem SARS-CoV-2, stosuje się wyłącznie w szpitalach. O wskazaniu do podania osocza od ozdrowieńców i o jego dawce decyduje lekarz.

Ministerstwo Zdrowia w odpowiedzi na pytania PAP wskazało, że zgodnie z zaleceniami diagnostyki i terapii zakażeń SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych z 13 października 2020 r. podawanie osocza z przeciwciałami powinno być wdrożone na początku zachorowania tylko w stadium drugim choroby, nie zaś u pacjentów w stanie ciężkim, wymagających wentylacji mechanicznej, z niewydolnością wielonarządową.


06:50 Koronarestrykcje w Europie

Mimo powolnej akcji szczepień przeciwko Covid-19 i zagrożenia nowymi wariantami koronawirusa niektóre kraje Europy, w tym Portugalia, Niemcy i Wielka Brytania stopniowo łagodzą restrykcje epidemiczne. Z kolei Włochy, Węgry i Szwecja zaostrzają ograniczenia. Surowe obostrzenia nadal obowiązują w Holandii, Francji, Czechach i na Słowacji.

We Włoszech od poniedziałku do 6 kwietnia w większości regionów zamieszkanych przez 48 mln osób, w tym w największych miastach: Rzymie, Mediolanie, Neapolu i Turynie, obowiązują zaostrzone przepisy antyepidemiczne. Wychodzenie z domu dozwolone jest tylko w uzasadnionych przypadkach związanych z pracą, zdrowiem czy niezbędnymi zakupami. 

W Portugalii w poniedziałek ponownie otwarto placówki handlowe i usługowe nieoferujące towarów pierwszej potrzeby, a także kościoły. Do klas wrócili uczniowie szkół podstawowych. 

W Niemczech lockdown został przedłużony na razie do 28 marca, ale od początku miesiąca restrykcje są stopniowo łagodzone. Do nauki stacjonarnej wrócili już uczniowie szkół podstawowych, stopniowo wznawiana jest nauka w klasach w szkołach średnich. 


06:45 W ciągu doby 30 nowych pacjentów trafiło do szpitala na Stadionie Narodowym

Ponad 280 łózek jest zajętych w Szpitalu Narodowym, największym szpitalu tymczasowym w Polsce. W ciągu ostatniej doby do szpitala trafiło ponad 30 osób. To efekt narastania trzeciej fali pandemii, która coraz bardziej obciążą system opieki medycznej.  

Jak ostatnie dane o pandemii komentują naukowcy z zespołu modelowania matematycznego z Uniwersytetu Warszawskiego?

Ich zdaniem to dopiero początek złych wiadomości, trzecia fala jeszcze nie powiedziała ostatniego słowa. Za kilka tygodni możemy spodziewać się, że dzienna liczba zachorowań będzie zbliżać się średnio do dwudziestu pięciu tysięcy- ostrzega doktor Jakub Zieliński i dodaje, że największe wzrosty zaczną przenosić się w inne regiony. Druga połowa kwietnia to będzie południe Polski czy inna cześć niż obecnie jest zakażona - zaznacza dr Zieliński.

Powód to migracja w obrębie kraju zachorowań na nowy, bardziej zakaźny wariant koronawirusa - tak zwany wariant brytyjski, który od kilku tygodni daje się we znaki na Warmii, Mazurach, Pomorzu i Mazowszu.


06:33 Kobiety w ciąży bardziej narażone na ciężki przebieg Covid-19

Kobiety w ciąży są narażone na większe ryzyko ciężkiego przebiegu Covid-19, czyli hospitalizację za oddziale intensywnej opieki medycznej i podłączenie do aparatury wspomagającej oddychanie, niż panie w wieku rozrodczym nie będące w ciąży - wykazało ogólnoświatowe badanie opublikowane właśnie na łamach "BMJ".

Autorami odkrycia są naukowcy z University of Birmingham i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Przeprowadzili oni szczegółową analizę wyników 192 badań z całego globu dotyczących wpływu Covid-19 na kobiety w ciąży i ich dzieci. Na ich podstawie wykazali, że ciężarne z Covid-19 są ogólnie bardziej zagrożone ciężkim przebiegiem choroby. Ryzyko wzrasta dodatkowo, jeśli pochodzą one z mniejszości etnicznych lub mają schorzenia współistniejące, takie jak otyłość, nadciśnienie czy cukrzyca.

06:30 Włoscy politycy żądają zebrania Europejskiej Agencji Leków ws. szczepionki AstryZeneki

Politycy we Włoszech wyrazili zdumienie tym, że Europejska Agencja Leków dopiero w czwartek zbierze się na naradzie w sprawie sygnałów o skutkach ubocznych szczepionek firmy AstraZeneca. Takie posiedzenie musi odbyć się natychmiast, by uniknąć chaosu- mówią.

Włochy są jednym z krajów w Europie, który w poniedziałek zawiesił podawanie szczepionki AstraZeneca na całym terytorium.

Ekspert: Nie ma dowodów naukowych przeciwko szczepionce AstryZeneki

Nie ma dowodów naukowych przeciwko szczepionce AstraZeneca - powiedziała PAP prof. Magdalena Marczyńska z Rady Medycznej. Dodała, że cała dyskusja o epidemii, szczepieniach i o obostrzeniach zaczyna być bardziej histeryczna niż oparta na racjonalnych podstawach.

W poniedziałek szczepienia przeciw Covid-19 preparatem AstryZeneki zawiesiły Niemcy, Włochy, Francja i Hiszpania.

Cytat

Każde państwo podejmowało tę decyzję na skutek zdarzeń w tych konkretnych państwach. W Polsce nie mieliśmy do czynienia z taką sytuacją, w której konsekwencji należałoby zdecydować się na wstrzymanie szczepień szczepionką firmy AstraZeneca
Michał Dworczyk



05:46 Trudna sytuacja w Brazylii. Prezydent zmienia ministra zdrowia

Jair Bolsonaro wciąż zmienia ministrów zdrowia podczas pandemii ; prezydent powiedział w poniedziałek, że zdymisjonował Eduardo Pazuello, który właśnie ogłosił zakup 138 milionów dawek szczepionki, aby przyspieszyć kampanię szczepień, która wciąż jest zbyt wolna- pisze AFP.

Generał Eduardo Pazuello, pozbawiony jakiegokolwiek doświadczenia medycznego, został tymczasowo powołany na to stanowisko po rezygnacji w połowie maja 2020 r. onkologa Nelsona Teicha. Ten ostatni zrezygnował niecały miesiąc po nominacji, ponieważ sprzeciwiał się, podobnie jak jego poprzednik Luiz Henrique Mandetta, lekom zalecanym przez prezydenta Bolsonaro do leczenia wirusa, z których żaden nie miał potwierdzonej naukowo przydatności do leczenia koronawirusa.

Postanowiłem dziś wieczorem mianować ministrem zdrowia Marcelo Queirogi - powiedział Bolsonaro podczas krótkiego spotkania ze swoimi zwolennikami w pałacu prezydenckim. 

Mianowanie Marcelo Queirogi, prezesa Brazylijskiego Towarzystwa Kardiologicznego (SBC), następuje w czasie nasilania się epidemii w Brazylii. W większości stanów szpitale są na skraju wydolności, a w ciągu ostatniego tygodnia wielokrotnie odnotowywano ponad 2 000 zgonów dziennie.


05:39 Portugalia zdjęta z "czerwonej listy"

Portugalia, jedyny europejski kraj znajdujący się na angielskiej epidemicznej "czerwonej liście", zostanie w piątek z niej zdjęty - poinformowało w poniedziałek brytyjskie ministerstwo transportu.

To oznacza, że od piątku przestanie obowiązywać zakaz lotów komercyjnych do Portugalii, oraz zakaz wjazdu do Anglii dla osób, które nie są obywatelami i rezydentami Wielkiej Brytanii lub Irlandii i były w Portugalii w ciągu 10 dni przed przylotem. Z kolei obywatele i rezydenci Wielkiej Brytanii lub Irlandii, którzy byli w Portugali w ciągu 10 dni poprzedzających przylot, nie będą musieli poddać się 10-dniowej kwarantannie we wskazanych przez rząd hotelach, co kosztuje 1750 funtów od osoby, lecz będą ją mogli odbywać w domu.

Oprócz Portugalii z czerwonej listy zdjęty będzie Mauritius, zaś dopisane zostaną na nią Etiopia, Oman, Somalia i Katar.


05:35 Słowenia wstrzymuje szczepienia AstrąZeneką

Słowenia tymczasowo wstrzymała stosowanie szczepionki AstraZeneca na koronawirusa, dołączając do szeregu krajów Unii Europejskiej, podała w poniedziałek krajowa agencja informacyjna STA, powołując się na ministra zdrowia Janeza Poklukara.

"Grupa ekspertów zasugerowała z ostrożności tymczasowe wstrzymanie do czasu decyzji Europejskiej Agencji Leków (EMA)", przekazała STA cytując Janeza Poklukara.


05:20 Ekspert o stosowaniu szczepionki AstryZeneki

Szczepionkę przeciwko Covid-19 firmy AstraZeneca można podawać, w czasie trwania analiz danych dotyczących zdarzeń zakrzepowo-zatorowych - poinformował w poniedziałek prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Grzegorz Cessak.

W kilkunastu krajach podjęto decyzję o tymczasowym wstrzymaniu szczepień preparatem firmy AstraZeneca. Decyzje te podjęto jako środek ostrożności, po analizie sytuacji w tych krajach. Europejska Agencja Leków kontynuuje analizę przypadków powikłań zakrzepowo-zatorowych u osób zaszczepionych - wyjaśnił szef URPLWMiPB.

Zwrócił uwagę, że "incydenty zakrzepowo-zatorowe (...) wystąpiły u bardzo małej liczby zaszczepionych pacjentów". Co roku u wielu osób w Unii Europejskiej występują incydenty zakrzepowo-zatorowe, o różnym podłożu. Co więcej, ogólna liczba zdarzeń zakrzepowo-zatorowych u osób zaszczepionych nie wydaje się być większa niż obserwowana w populacji ogólnej - wskazał.