Komisja Europejska przedstawiła w środę pierwszą w historii unijną strategię na rzecz praw ofiar. Ma zapewnić wszystkim ofiarom przestępstw możliwość pełnego korzystania z przysługujących im praw, bez względu na to, gdzie w UE zostało popełnione przestępstwo.

"Unia Europejska jest po stronie ofiar"

Co roku miliony ludzi w Unii Europejskiej padają ofiarą przestępstw. W 2017 r. ok. 15 mln osób było ofiarami tak poważnych przestępstw jak zabójstwa, seksualne wykorzystywanie dzieci lub uprowadzenia. KE informuje, że skala przemocy ze względu na płeć w UE jest zatrważająca: jedna na trzy kobiety doświadczyła przemocy fizycznej lub seksualnej od ukończenia 15. roku życia.

Tylko około jednej trzeciej kobiet, które są obiektem przemocy fizycznej lub seksualnej, głównie ze strony swoich partnerów lub bliskich krewnych, zgłasza to odpowiednim organom. W wyniku blokady społeczeństwa związanej z pandemią COVID-19 doszło do eskalacji przemocy domowej, seksualnego wykorzystywania dzieci oraz cyberprzestępczości, a także przestępstw z nienawiści na tle rasistowskim i ksenofobicznym.

Dlatego KE przygotowała strategię na rzecz wzmocnienia pozycji ofiar w UE. Koncentruje się w niej na dwóch celach: po pierwsze, wzmocnieniu pozycji ofiar w zakresie zgłaszania przestępstw, ubiegania się o odszkodowanie i wreszcie radzenia sobie ze skutkami przestępstw; po drugie, współpracy ze wszystkimi właściwymi podmiotami w dziedzinie praw ofiar.

Zbyt wielu ofiar przestępstw nie dopuszcza się do głosu, nie mają one dostępu do wymiaru sprawiedliwości i właściwego wsparcia. Unia Europejska jest po stronie ofiar, a dzisiejsza strategia ma na celu wzmocnienie ich pozycji - zwłaszcza osób w najtrudniejszej sytuacji, takich jak ofiary przemocy ze względu na płeć lub przestępstw z nienawiści. Musimy zmobilizować państwa członkowskie do pełnego wdrożenia unijnych przepisów dotyczących praw ofiar - bez żadnych "ale", bez żadnych "jeżeli"- powiedziała wiceprzewodnicząca do spraw wartości Vera Jourova na konferencji w Brukseli.

5 priorytetów działań Unii


UE dysponuje już zestawem przepisów określających prawa ofiar, jednak KE chodzi o lepsze stosowanie tych unijnych przepisów w praktyce. W przedstawionej w środę strategii określono działania skoncentrowane wokół pięciu priorytetów.

Pierwszy to skuteczna komunikacja z ofiarami i zapewnienie ofiarom bezpiecznych warunków do zgłaszania przestępstw. Zdaniem KE ofiary zbyt często nie zdają sobie sprawy z przysługujących im praw lub obawiają się donieść o popełnieniu przestępstwa z obawy przed sprawcą lub negatywnymi konsekwencjami. Komisja rozpocznie m.in. unijną kampanię informacyjną na temat praw ofiar i będzie działać na rzecz specjalistycznego wsparcia i ochrony dla ofiar o szczególnych potrzebach. KE będzie również nadal monitorować wdrażanie odpowiednich przepisów UE, w tym przepisów dyrektywy w sprawie praw ofiar.

Drugi priorytet to poprawa ochrony i wsparcia najbardziej bezbronnych ofiar. KE podkreśla, że wszystkie ofiary są w trudnej sytuacji, a w szczególności: dzieci, osoby starsze, ofiary przemocy ze względu na płeć, przemocy domowej, przestępstw z nienawiści na tle rasowym lub homofobicznym, ofiary terroryzmu oraz osoby niepełnosprawne. Państwa członkowskie powinny organizować specjalistyczne wsparcie dla najbardziej bezbronnych ofiar, w tym ośrodki dla dzieci, ośrodki rodzinne, ośrodki dla osób LGBT.

Komisja chce też kłaść nacisk na ułatwienie ofiarom dostępu do odszkodowań. Jej zdaniem w wielu państwach członkowskich ofiary mają trudności z uzyskaniem odszkodowania. W ramach strategii Komisja będzie monitorować i oceniać stosowanie unijnych przepisów dotyczących odszkodowań, w tym odszkodowań państwowych, oraz decyzji ramowej w sprawie wzajemnego uznawania kar pieniężnych. W razie konieczności Komisja zaproponuje środki uzupełniające te przepisy do 2022 r.

Aby zapewnić bardziej horyzontalne podejście do praw ofiar na szczeblu UE, Komisja też utworzy platformę praw ofiar, która połączy wszystkie odpowiednie podmioty. Na szczeblu krajowym państwa członkowskie powinny opracować krajowe strategie w zakresie praw ofiar. Koordynator KE ds. praw ofiar zapewni również spójność i skuteczność różnych działań związanych z polityką dotyczącą praw ofiar.

Wdrażanie strategii będzie regularnie monitorowane, m.in. w ramach regularnych spotkań platformy na rzecz praw ofiar w celu omówienia postępów w realizacji działań wchodzących w zakres odpowiedzialności różnych podmiotów. Ponadto Komisja podsumuje osiągnięcia strategii w połowie okresu jej realizacji i w razie potrzeby ją zaktualizuje.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: Pandemia koronawirusa a przemoc domowa. Gdzie szukać pomocy?