W Wielką Sobotę tradycyjnie święcimy pokarmy, z których potem przygotowujemy uroczyste niedzielne śniadanie. Tradycja nakazuje, co należy włożyć do koszyczka. Każdy pokarm, który się tam znajdzie, ma swoją symbolikę. Czego zatem nie powinno zabraknąć?
Święcenie pokarmu w Wielką Sobotą to wielkanocna tradycja sięgająca średniowiecza. Dzisiejszy zwyczaj noszenia koszyczków do świątyń jest związany bezpośrednio z obchodami Świąt Wielkanocnych. Jak się okazuje, nie od zawsze jednak był kultywowany w podobnej do dziś formie.
Początkowo wielkanocne święconki wcale nie były zanoszone do świątyń, ale to kapłan przyjeżdżał do domu parafian i kropił stoły wodą święconą.
Pod koniec XVIII wieku pojawiły się pierwsze zmiany w tych zwyczajach - ksiądz, zamiast odwiedzać prywatne gospodarstwa, przybywał w wyznaczone w danej miejscowości miejsce, gdzie wcześniej ustawiano kilkanaście długich stołów nakrytych białymi obrusami, a na nich kładziono rozmaite produkty.
To właśnie wtedy do święcenia zaczęto przynosić pokarmy w koszach. Nadal jednak nie były to koszyki znane obecnie. Kobiety przynosiły raczej ogromne wiklinowe kosze, pełne rozmaitego jedzenia. Można powiedzieć, że wkładano do nich wszystko, co tylko można było zjeść w domu.
Tradycja przynoszenia pokarmów w koszyczkach, takich jak te, w których obecnie święcone są potrawy, narodziła się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
W Wielką Sobotę pokarmy przynosimy w koszyczku, żeby je poświęcić, a później - przygotować z niego wielkanocne śniadanie. Produkty znajdujące się w wielkanocnym koszyku są stałe - tak jak i ich symbolika. Czego zatem nie może zabraknąć? Sprawdźcie listę!
Chleb jest symbolem pomyślności, dostatku, obfitości i sytości. To pamiątka rozmnożenia go na pustyni przez Jezusa Chrystusa. Dla katolików symbolizuje też Eucharystię, czyli Ciało Chrystusa podczas każdej mszy świętej.
Chleb jest podstawowym składnikiem posiłków; modlimy się o niego w modlitwie "Ojcze Nasz" i prosimy, by nigdy go nie zabrakło.
Jajka są nieodłącznym elementem każdego wielkanocnego koszyczka. To symbol nowego życia, oznacza również zwycięstwo życia i porażkę śmierci. Dzielenie się jajkiem ma symbolizować zgodność i braterstwo.
W przeszłości święconym jajkiem dotykano zwierzęta domowe, by uchronić je od chorób. Skorupki zakopywano też na polach, co miało zapewnić urodzaje.
Jajka najczęściej barwimy różnymi kolorami lub ozdabiamy, tworząc w ten sposób pisanki. Często też wkładamy do koszyczków - zwłaszcza dziecięcych - jajka z czekolady.
Mięso w koszyku wielkanocnym to symbol baranka, który spożywali Izraelici przed wyjściem z niewoli egipskiej. W przeszłości, kiedy produkty mięsne były drogie, uważano je za symbol bogactwa.
Obecnie mięso i wędliny są symbolem witalności, zdrowia i dostatku.
Sól to minerał, który towarzyszy ludziom od najdawniejszych czasów. Nadaje potrawom smak, konserwuje i chroni mięso przed zepsuciem.
Sól jest symbolem prostoty życia, oczyszczenia oraz prawdy. Chroni przed chorobami i odstrasza siły nieczyste.
Jezus Chrystus mówił o swoich uczniach, że są "solą ziemi". Jej znaczenie nawiązuje także do więzi między Bogiem a jego ludem.
Pieprz z kolei symbolizuje gorzkie zioła.
Chrzan symbolizuje gorycz Męki Pańskiej zwieńczonej słodyczą Zmartwychwstania. Jest też nawiązaniem do gorzkich ziół, którymi baranka przyprawiali Izraelici w niewoli.
Chrzan jest symbolem tężyzny fizycznej i żywotności. Ma on zapobiegać nieszczęściom i odganiać złe moce.
Figurka baranka (gipsowego, z lukru, masła lub czekolady) w koszyczku wielkanocnym wiąże się z symbolem Chrystusa Zmartwychwstałego. Często ma czerwoną chorągiewkę z napisem "Alleluja", okrzykiem radości wychwalającym Boga. To również symbol zwycięstwa życia nad śmiercią.
Postać baranka pojawia się już w Starym Testamencie, gdzie Izraelici spożywali go przed wyjściem z niewoli egipskiej. Wcześniej wierzono, że poświęcony baranek ma uchronić domowników przed klęskami.
Zajączek jest nieodłącznym elementem wielkanocnego koszyka. Jest symbolem płodności i odrodzenia się przyrody.
Dla katolików ma też znaczenie symboliczne, bo ponoć to zwierzę śpi z otwartymi oczami, więc - według legendy - miało być pierwsze, które zobaczyło Zmartwychwstałego Jezusa.
W tradycyjnym koszyku wielkanocnym nie może zbraknąć miejsca dla ciasta. Wszelkiego rodzaju wypieki, mazurek bądź babka, są symbolem kunsztu i umiejętności.
Dla katolików jest symbolem słodkiej nagrody za umartwienia w czasie Wielkiego Postu.
Obowiązkowym elementem dekoracji wielkanocnego koszyczka jest biała serweta. Po pierwsze, to doskonałe tło dla poświęconych pokarmów, a po drugie - pomaga wyeksponować pięknie ozdobione pomalowane jajka.
Do koszyczka należy także włożyć gałązkę bukszpanu lub borówki. Liście tych roślin są bowiem zielone przez cały rok. Oznaczają radość i nadzieję na zmartwychwstanie, symbolizują nieśmiertelność i życie.
Można do koszyczka dodać bazie czy wiosenne kwiaty.
