1 lutego minie rok od śmierci Wisławy Szymborskiej, jednej z najpopularniejszych polskich poetek. Nadal ukazują się wiersze noblistki nieznane czytelnikom - w 2013 roku wyjdzie tomik juweniliów i nowe, wzbogacone wydanie jej literackich zabaw i żartów.

Wisława Szymborska słynęła z dyskrecji i nie lubiła zdradzać swoich sekretów. Dopiero po jej śmierci okazało się, że noblistka prowadziła w tajemnicy działalność charytatywną. Zaskoczeniem okazało się również to, że właściwie nie wydała nagrody Nobla i pozostawiła powołanej na mocy jej testamentu fundacji około trzech i pół miliona złotych. Kilka miesięcy po śmierci poetki, w maju 2012 roku, ukazał się tomik ostatnich wierszy, nad którymi pracowała - "Wystarczy", ale okazuje się, że są jeszcze inne jej wiersze, nieznane czytelnikom.

Na jesieni wydawnictwo a5 wyda tom młodzieńczych wierszy Szymborskiej zatrzymany w 1949 roku przez cenzurę, bo nie mieścił się w konwencji obowiązującego wówczas realizmu socjalistycznego. Znajdą się w nim wiersze z lat 1944-48. Utwory z tomu "Szycie sztandarów", bo tak ma być zatytułowana książka, odnalazł w mieszkaniu poetki jej sekretarz Michał Rusinek, porządkując pozostawione przez nią notatki, zapiski, listy. Wiersze, które zostaną opublikowane, dokumentują proces poszukiwania przez Szymborską swojej poetyki. W planach wydawniczych Agory na rok 2013 jest publikacja literackich zabaw, z których słynęła Szymborska. Z lubością pisywała limeryki, zwłaszcza podczas długich podróży. Zebrane zabawy literackie noblistki uzupełnione o wierszyki odnalezione po jej śmierci, ukażą się pod redakcją Bronisława Maja.

Rok działania Fundacji Szymborskiej

Fundacja Wisławy Szymborskiej została założona w kwietniu 2012 roku, na mocy testamentu pozostawionego przez noblistkę, zmarłą 1 lutego 2012 roku. W zarządzie fundacji zasiadają Teresa Walas, Michał Rusinek i Marek Bukowski. Zarejestrowana 24 kwietnia 2012 roku fundacja ma cztery główne cele: dbałość o spuściznę literacką i archiwum Wisławy Szymborskiej, pomoc dla pisarzy w trudnej sytuacji materialnej, ustanowienie nagród literackich oraz wspieranie kultury, twórczości literackiej i propagowanie idei tolerancji i dialogu w życiu publicznym.

Sztandarowym przedsięwzięciem fundacji ma być przyznawanie dorocznej międzynarodowej Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej za książkę poetycką wydaną w języku polskim w roku poprzedzającym. 31 stycznia mija termin przyjmowania zgłoszeń do pierwszej edycji nagrody. Rusinek, prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej, powiedział, że zgłoszono około 200 tomów poetyckich. Piątkę nominowanych poznamy w maju lub w czerwcu, a wręczenie nagrody odbędzie się 16 listopada 2013 roku w Krakowie. Na laureata czeka 200 tys. zł.

Konfident UB wzorem dla młodych literatów?

W grudniu Fundacja Wisławy Szymborskiej ogłosiła regulamin konkursu o stypendium im. Adama Włodka dla pisarzy, tłumaczy oraz krytyków literackich poniżej 40. roku życia. Przyznawane będzie ono w konkursie na najciekawszy projekt literacki, na którego realizację laureat będzie miał rok, podczas którego wypłacane mu będzie w transzach stypendium wynoszące w sumie 50 tysięcy złotych.

Niedługo po ogłoszeniu regulaminu konkursu na Facebooku powstał profil "Konfident UB wzorem dla młodych literatów? Protest", który szybko zyskiwał popularność. Odwoływano się tam do odkrycia dokumentalisty Macieja Gawlikowskiego, który pięć lat temu w archiwach IPN natrafił na donos autorstwa Adama Włodka na pisarza i tłumacza Macieja Słomczyńskiego. Włodek przedstawiał w nim Słomczyńskiego, syna amerykańskiego oficera Meriana Coopera, jako podejrzaną postać, być może agenta anglosaskiego wywiadu. Niedługo po tym donosie UB zainteresowało się osobą Słomczyńskiego, aresztowało go, zastraszyło i nakłoniło do podpisania oświadczenia o współpracy.

Na początku stycznia Instytut Książki, który miał być współorganizatorem konkursu, ogłosił, że nie będzie współuczestniczył w przyznawaniu stypendium im. Adama Włodka, a "decyzja ta została podjęta po zapoznaniu się z nieznanymi nam wcześniej faktami dotyczącymi patrona stypendium". Fundacja zareagowała oświadczeniem, w którym przypominano, że "wolą Wisławy Szymborskiej wyrażoną w jej testamencie było ustanowienie nagrody im. Adama Włodka dla młodych twórców"

Przedstawiciele fundacji podkreślili też, że stypendium im. Adama Włodka przyznawane będzie zawsze ze środków własnych Fundacji, a decyzję o ubieganiu się o nie każdy podejmie na podstawie osobistej oceny.

Na ten temat mam tylko do powiedzenia jedno: zawiesiliśmy stypendium w tym roku tylko i wyłącznie ze względu na wycofanie się Instytutu Książki. Pod koniec roku ogłosimy nowe zasady i przyznamy stypendium w przyszłym. Nie mamy zamiaru zmieniać zapisu testamentowego Wisławy Szymborskiej - powiedział Michał Rusinek.

Trzecim przedsięwzięciem fundacji jest przyznawanie zapomóg dla literatów w trudnych warunkach materialnych. Decyzje w tej sprawie podejmowane będą wiosną i jesienią, a podejmować je będzie komisja pod przewodnictwem prof. Teresy Walas. Zapomoga będzie miała charakter jednorazowy, nazwiska osób, które uzyskały wsparcie nie będą ujawniane. Jak powiedział Rusinek, do fundacji wpłynęło już kilka zgłoszeń.