W ostatnich latach, w miarę wzrostu kosztów paliw kopalnych i opału, a także problemów z ich dostępnością, pompy ciepła zdobyły znaczne uznanie jako alternatywne źródło ciepła. Do tego dostępne wsparcie w postaci dotacji, spowodowało, że nastąpił prawdziwy boom w tym temacie. W roku 2022, rynek pomp ciepła przeżywał dynamiczny rozwój - rosła sprzedaż, a na rynku pojawiło się wielu nowych dostawców. Wówczas o pompach i ich opłacalności wiele się mówiło. Obecnie coraz częściej możemy natknąć się na kontrowersyjne opinie na temat efektywności tych systemów. Artykuły, które sugerują, że pompy ciepła nie zapewniają obiecywanych niższych rachunków za ogrzewanie, stają się częścią dyskusji w wielu polskich domach. Jaka jest prawda? Czy pompa ciepła zawsze się opłaca?
Jak już wspomnieliśmy, wzrost popularności pomp ciepła sprawił, że na rynku pojawiło się sporo nowych dostawców i instalatorów, bez doświadczenia, chcących skorzystać z ożywienia w tym temacie. Niestety dobór tego urządzenia, jego poprawna instalacja oraz konfiguracja nie jest tak prosta jak mogłoby się wydawać. Bez odpowiednich kwalifikacji, ale również znajomości tematu trudno dobrać odpowiednie urządzenie (wiele zmiennych na które należy zwrócić uwagę) oraz przeprowadzić jego prawidłowy montaż i optymalizację parametrów pracy. Stąd w wielu domach pojawiły i wciąż pojawiają się urządzenia, które nie są dostosowane do warunków technicznych budynku, są niepoprawnie zainstalowane i skonfigurowane.
Inną sprawą jest to, że w pewnym momencie na rynku zabrakło pomp. Wtedy też wiele firm sprzedawało to, co obecnie miało na stanie, nie przejmując się czy urządzenie jest wysokiej jakości, będzie działało poprawnie i pokrywało zapotrzebowanie domu na ciepło. Jaki jest tego efekt? Negatywne opinie o pompach ciepła, które przecież miały działać bezkosztowo.
Kolejny powód dla którego użytkownicy pomp są rozczarowani to zapewnienia niektórych dostawców, że urządzenie będzie działać “bezkosztowo", “za darmo". Nie zapominajmy, że pompa ciepła mimo że charakteryzuje się ponadprzeciętną efektywnością - ponad 100% (podczas gdy kotły na gaz czy paliwo stałe nigdy nie przekroczą takiej wartości) - to pobiera energię elektryczną, która nie jest tania. Chcąc faktycznie obniżyć rachunki, należy zainwestować również w instalację fotowoltaiczną o odpowiedniej mocy, która może znacznie ograniczyć te koszty (zwłaszcza w połączeniu z net-billingiem 1:1).
Pompa ciepła działa efektywnie wyłącznie gdy jest dobrze dobrana do budynku. Istotna jest tu nie tylko moc, ale także jej rodzaj. Urządzenia niskotemperaturowe są przeznaczone dla domów z odbiornikami ciepła, które wymagają niższych temperatur pracy, aby efektywnie przekazywać ciepło do pomieszczeń jak np. podłogówka. Nie sprawdzą się zaś przy tradycyjnych grzejnikach, ale tu odpowiednim wyborem będą urządzenia wysokotemperaturowe.
Należy również pamiętać, że pompa ciepła sprawdzi się najlepiej w dobrze izolowanych budynkach. Jeśli budynek ma słabą izolację termiczną, ciepło będzie uciekać zbyt szybko, co może sprawić, że pompa będzie pracować ciężej i mniej efektywnie, co wpłynie na jej ekonomikę. Jeśli więc Twój dom posiada słabą izolację termiczną, zanim zainstalujesz pompę, konieczne może okazać się przeprowadzenie termomodernizacji domu.
Pompa ciepła nie opłaca się gdy:
● źle dobrana jest moc i rodzaj urządzenia,
● dom nie posiada odpowiedniej izolacji cieplnej,
● instalacja grzewcza w twoim domu jest przestarzała, mocno zanieczyszczona,
● pompa ciepła jest niskiej jakości (słabej jakości sprzęt szybko może ulec awarii, co wiąże się z dodatkowymi kosztami).
Przed podjęciem decyzji o zainstalowaniu pompy ciepła warto przeprowadzić dokładną analizę kosztów, potencjalnych oszczędności i warunków technicznych. Konsultacja z ekspertami w dziedzinie instalacji OZE pomoże ocenić, czy urządzenie jest odpowiednim rozwiązaniem dla danego budynku i lokalizacji.
Pompa ciepła, aby działać potrzebuje energii elektrycznej. Fotowoltaika wytwarza darmowy prąd ze słońca. Jednak czy faktycznie to się opłaca? Instalacja fotowoltaiczna największą ilość energii wytwarza w miesiącach wiosennych i letnich, gdy pompa ciepła służy wyłącznie do przygotowywania ciepłej wody użytkowej. W miesiącach zimowych instalacja wytwarza energię w mniejszych ilościach, która wystarcza głównie by zabezpieczyć podstawowe potrzeby domu jak np. działanie lodówki itp. Tu wchodzi w grę system rozliczeń.
W przypadku net-billingu, gdy instalacja fotowoltaiczna u prosumenta wytwarza więcej energii niż jest w stanie jej użyć, ta nadmiarowa energia jest przekazywana z powrotem do sieci. Ta nadwyżka jest przeliczana na pieniądze, które są gromadzone w specjalnym koncie znanym jako "depozyt prosumencki". Te zgromadzone środki mogą być potem wykorzystane do zmniejszania rachunków za energię elektryczną pobieraną z sieci np. zimą, gdy pompa ciepła potrzebuje energii do ogrzewania.
Należy jednak pamiętać, że stawka sprzedaży i kupna energii różnią się między sobą. W net-billingu nadwyżki energii wprowadzonej do sieci przez prosumentów są rozliczane po średniej cenie z poprzedniego miesiąca, a niedługo (od lipca 2024) będą to ceny godzinowe. Energia kupowana jest w cenie rynkowej, do której doliczana jest opłata dystrybucyjna. Jednak dzięki fotowoltaice, rachunek za prąd może znacznie spaść, jednak niemożliwe jest to, że zostaną zredukowane do 0 zł. Oszczędności zależą od wielu zmiennych jak moc instalacji, zużycie energii, poziom autokonsumpcji czy wreszcie cena sprzedaży.
Istnieje również alternatywa dla powszechnie obowiązującego systemy rozliczeń - net-billing 1:1. W ofercie od Orange Energia, właściciele instalacji od Columbus mogą rozliczać swoją energię po tej samej stawce, to oznacza, że cena energii sprzedawanej jest taka sama jak kupowanej (w standardowym net-billingu, cena sprzedaży może być niższa). Dzięki temu opłacalność jest na stałym poziomie i nie ma ryzyka poniesionej straty związanej z różnicą stawek. To oznacza, że zimą, kiedy fotowoltaika nie produkuje wystarczającej ilości energii możesz dokupić ją po cenie z lata, kiedy sprzedałeś swoje nadwyżki.
Aby rachunki związane z użytkowaniem pompy ciepła były niskie, ważny jest przede wszystkim odpowiedni dobór pompy ciepła, tak aby była ona dostosowana do warunków budynku. Ale to nie wszystko. Oto kilka dodatkowych kwestii na które należy zwrócić uwagę chcąc ekonomicznie ogrzewać dom pompą ciepłą:
● Odpowiedni dobór systemu i mocy pompy ciepła - wybór odpowiedniego typu i mocy pompy ciepła ma kluczowe znaczenie. Musi być ona dobrana do zapotrzebowania cieplnego budynku, instalacji grzewczej oraz wymagań użytkowników. Za duża pompa ciepła może prowadzić do nadmiernego zużycia energii i wyższych rachunków za energię elektryczną, a zbyt mała może nie zapewniać wystarczającej ilości ciepła.
● Dobra izolacja budynku - odpowiednia izolacja termiczna budynku pozwala utrzymać ciepło wewnątrz i unikać strat. Dzięki temu pompa ciepła będzie pracować mniej intensywnie, co przekłada się na niższe rachunki.
● Regularne przeglądy - sprawne urządzenie to podstawa wydajnego działania systemu. Regularne przeglądy pozwolą Ci szybko wykryć ewentualną usterkę i utrzymać pompę w dobrej kondycji.
● Czysta instalacja grzewcza - zanieczyszczenia w instalacji grzewczej, takie jak rdza, kamień czy inne nagromadzenia, mogą znacznie wpłynąć na wydajność i efektywność całego systemu grzewczego. Osady działają jak izolator, przez co o wydłużony jest czas nagrzewania odbiorników ciepła, a tym samym pobór energii jest wyższy.
● Ustawienia termostatu (system analogowy)- odpowiednie ustawienie termostatu pozwoli na utrzymanie komfortowej temperatury w budynku bez nadmiernego zużycia energii. Unikaj zbyt wysokich temperatur, które mogą zwiększyć zużycie energii.
● HEMS - system maksymalizuje oszczędności dzięki inteligentnemu sterowaniu nie tylko pompą ciepła, ale także instalacją fotowoltaiczną czy magazynem energii. Połączenie tych wszystkich urządzeń i zarządzanie nimi HEMS pomaga obniżyć rachunki za ogrzewanie nawet o 40%!
● Inteligentne systemy regulacji temperatury - nowoczesne pompy ciepła mogą być wyposażone w zaawansowane systemy regulacji temperatury. Systemy te uczą się zachowań użytkowników i dostosowują temperaturę do ich preferencji, ale także regulują parametry pracy do zmieniających się warunków pogodowych. SIRT zapobiega nadmiernemu zużyciu energii, np. poprzez obniżanie temperatury w pomieszczeniach w godzinach, gdy nikt się w nich nie znajduje.
● Codzienne nawyki, takie jak unikanie otwierania okien przy włączonym ogrzewaniu, również mogą pomóc w obniżeniu rachunków. Ważne jest zarówno to by nie wychładzać ani nie przegrzewać budynku.
● Monitorowanie i analiza zużycia energii - regularne monitorowanie zużycia energii i analiza rachunków pozwoli zidentyfikować ewentualne problemy lub obszary, które można zoptymalizować.
Dokładne poznanie swojego systemu, regularna konserwacja oraz świadome korzystanie z pompy ciepła to kluczowe elementy, które mogą przyczynić się do utrzymania niskich rachunków energetycznych. Podstawą jest jednak optymalny dobór urządzenia.
