Zakończyły się działania formalne, które umożliwiły przekazanie Domu im. Józefa Piłsudskiego miastu - poinformował w piątek krakowski magistrat. O budynek przy ul. Oleandry od lat spierało się miasto i Związek Legionistów Polskich, prowadzący w tym miejscu Muzeum Czynu Niepodległościowego.
Urząd miasta poinformował, że w czwartek zostały przeprowadzone czynności eksmisyjne, w wyniku których komornik przekazał budynek miastu. Stało się to "w związku z brakiem dobrowolnej realizacji przez Związek Legionistów Polskich wyroku sądu nakazującego organizacji wydanie Domu im. Józefa Piłsudskiego".
Starania miasta o odzyskanie obiektu trwały od 2013 roku. W 2014 roku sąd wydał wyrok nakazujący wydanie nieruchomości, jednak Związek złożył apelację, po której sprawa została skierowana do ponownego rozpoznania. Następnie postępowanie sądowe pozostało zawieszone z uwagi na wniosek Związku o zasiedzenie nieruchomości.
W 2019 r. sąd okręgowy uznał, że Związek Legionistów Polskich nie ma prawa do zasiedzenia nieruchomości. W marcu 2020 r. w krakowskim sądzie rejonowym zapadł wyrok w sprawie wydania budynku. Sąd zobowiązał Związek Legionistów Polskich do wydania nieruchomości w terminie do dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku.
W kwietniu 2020 r. Związek pozwał miasto na 7,5 mln złotych z tytułu promocji Krakowa, argumentując, że miasto wzbogaciło się dzięki oszczędnościom wynikającym z tego, że to Związek utrzymywał budynek i prowadził w nim Muzeum Czynu Niepodległościowego. We wrześniu 2021 r. sąd oddalił powództwo. Od tego wyroku Związek złożył apelację, która została oddalona 10 października 2023 roku.
Nieruchomość ma zostać przystosowana do celów muzealnych. Wstępne rozmowy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Narodowym w Krakowie zakładają, że miasto pozostanie właścicielem budynku, a dalszy remont przeprowadzi muzeum, co pozwoli dostosować przestrzeń pod potrzeby przyszłej ekspozycji cennych pamiątek.
W 2018 r. kontrola Domu im. Józefa Piłsudskiego wykazała, że muzealia nie są profesjonalnie przechowywane. Minister kultury zdecydował, że Związek Legionistów Polskich, reprezentowany przez Krystiana Waksmundzkiego, i zajmujący budynek przy ul. Oleandry, ma je oddać. Ten jednak nie spełnił polecenia.
Decyzją wojewody 13 kwietnia br. urzędnicy i policjanci siłowo, z pomocą ślusarza, weszli do budynku, aby zabrać eksponaty i przewieźć w miejsce, w którym będą miały właściwe warunki. Po egzekucji administracyjnej eksponaty trafiły do budynku Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przy ul. Orzeszkowej. Tam zaopiekowali się nimi eksperci z Muzeum Narodowego w Krakowie. W trakcie egzekucji zabezpieczono 192 muzealia, z czego 38 było wpisanych do księgi inwentarzowej.
Dom im. Piłsudskiego, zwany Domem Legionisty, powstał w latach 30. XX wieku na Oleandrach, skąd w 1914 r. wyruszyła I Kompania Kadrowa. Decyzję o jego budowie podjęli dawni legioniści na I Zjeździe Związku Legionistów Polskich w 1922 r., którzy na ten cel przekazywali własne fundusze. Teren pod budynek przekazały władze Krakowa. Właścicielem nieruchomości przy ul. Oleandry jest - zgodnie z orzeczeniem sądu - miasto Kraków.
