Fake newsy w energetyce: Jak się przed nimi bronić i dlaczego to ważne?
W dobie internetu i mediów społecznościowych fake newsy rozprzestrzeniają się z wyjątkową szybkością i łatwością. Coraz częściej nie zdajemy sobie sprawy, że czytamy fałszywy komunikat, a następnie na jego podstawie podejmujemy błędne decyzje. Fake newsy stały się wszechobecnym zjawiskiem, dotykającym wszystkie dziedziny życia: od polityki po show biznes. Szczególnie podatnym na fake newsy obszarem jest branża energetyczna. Z badań, które przeprowadzono w ramach kampanii Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych "Energia NaPrawdę" wynika, że średnio co piąty komunikat w sieci dotyczący energetyki może być dezinformacją!
Dlaczego tak się dzieje? Po pierwsze: sektor energetyczny jeszcze szczególnie ważną gałęzią gospodarki i obszarem newralgicznym z perspektywy bezpieczeństwa kraju - bez prądu czy ciepła ciężko byłoby nam funkcjonować. Po drugie: energetyka i funkcjonowanie jej poszczególnych podsektorów oparte jest o bardzo skomplikowane mechanizmy, których samo wyjaśnienie jest trudne, rodzi to więc ryzyko występowania przekłamań przy opisie różnych procesów.
Fałszywe informacje wprowadzają w błąd odbiorcę i mogą prowadzić do podejmowania niekorzystnych dla niego decyzji. W sieci krążą liczne fałszywe informacje na przeróżne tematy związane z energetyką: cen energii elektrycznej, odnawialnych źródeł energii czy nowych projektach legislacyjnych. Niedawno w sieci pojawił się fake news, że używanie pomp ciepła od 2027 roku stanie się całkowicie nielegalne. Wzbudziło to niepotrzebną panikę wśród ich użytkowników, którzy następnie oburzeni powielali ten fake news w mediach społecznościowych. Okazało się, że jest to manipulacja dotycząca projektu UE, który jedynie zakłada zakaz sprzedawania pomp ciepła, które zawierają f-gazy. Osoby, które wcześniej nabyły takie urządzenie, nie będą musiały ich wymieniać ani nie będzie problemów z ich serwisem, tak jak czytaliśmy w przeróżnych wpisach w mediach społecznościowych, a pompy ciepła nadal będą sprzedawane. Jeśli natomiast uwierzymy w fake newsy o energii odnawialnej, możemy nie docenić korzyści z jej wykorzystywania dla środowiska i naszych portfeli.
Warto być świadomym i krytycznym konsumentem informacji o energetyce, aby podejmować mądrzejsze wybory i przyczynić się do zrównoważonej przyszłości. Przydatna w tej kwestii może być umiejętność rozpoznawania fake newsów i bronienia się przed nimi.
1. Najważniejsza zasada: sprawdź źródło informacji.
Zanim uwierzysz w napotkaną w Internecie informację, sprawdź, kto jest autorem i jakie jest jego źródło. Profil na Twitterze/X nawet jeśli ma mnóstwo obserwujących, nie jest zawsze wiarygodnym źródłem informacji, szczególnie jeśli nie jest podpisany imieniem i nazwiskiem osoby, której kompetencje do wypowiadania się w danym temacie można sprawdzić i potwierdzić. Wiarygodne strony internetowe, rzetelne media opiniotwórcze i branżowe oraz oficjalne raporty to pewne źródła.
2. Stosuj zasadę ograniczonego zaufania, porównuj źródła.
Nie polegaj na jednym źródle, nawet jeśli wydaje ci się ono wiarygodne. Zawsze istnieje możliwość, że podana informacja jest fake newsem, dlatego istotne jest to, aby stosować zasadę ograniczonego zaufania. Korzystaj z przynajmniej kilku źródeł, które pomogą ci ocenić, czy rzeczywiście jest to prawdziwa informacja.
3. Zanim podasz informację dalej, zweryfikuj ją.
Wyróżniającą właściwością fake newsów jest szybkość i łatwość, z jakimi się one rozprzestrzeniają. Są one udostępniane zarówno celowo przez osoby, które chcą wprowadzić opinię publiczną w błąd, jak i nieświadomie przez odbiorców, którzy wierzą w treść wiadomości bez jej zweryfikowania. Jeśli natkniesz się na kontrowersyjną informację, zanim podasz ją dalej, spróbuj znaleźć wiarygodne źródła potwierdzające lub zaprzeczające tym doniesieniom. W taki sposób unikniesz niepotrzebnego rozpowszechniania się fake newsów.
4. Sprawdź, co mówią na ten temat sprawdzeni eksperci.
Eksperci w dziedzinie energetyki to jedno z najlepszych źródeł informacji. Ich opinie znajdziesz na sprawdzonych stronach internetowych, rzetelnych mediach opiniotwórczych i branżowych oraz oficjalnych raportach naukowych.
5. Analizuj język i ton.
Fake newsy są konstruowane w taki sposób, aby wzbudzić emocje u odbiorcy: zawierają kontrowersyjne treści i chwytliwe nagłówki. Często również korzystają ze skomplikowanej terminologii, aby wyglądać na bardziej wiarygodne. Zapoznaj się z podstawowymi pojęciami energetycznymi, które pomogą ci ocenić, czy czytane informacje są sensowne.
6. Dziel się wiedzą.
Jeśli po zweryfikowaniu informacji okaże się, że napotkałeś się na fake news, zgłoś go na danym serwisie lub udostępnij rzetelne informacje, które go obalają. Pomagaj w zwalczaniu dezinformacji.
7. Pogłębiaj wiedzę, rozwiewaj wątpliwości. Skorzystaj z pomocy eksperta.
Fake newsy rozprzestrzeniają się najczęściej z powodu niewiedzy odbiorców, którzy nieświadomi nieprawdziwości komunikatu, podają go dalej. Aby być mniej podatnym na fake newsy, pogłębiaj swoją wiedzę na temat energetyki.
energianaprawde.pl to strona internetowa, która została uruchomiona w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych "Energia NaPrawde". Głównymi założeniami akcji jest walka z fałszywymi informacjami związanymi z sektorem energetycznym oraz edukacja Polaków na temat sektora energetycznego. Znajdziecie tam kompendium merytorycznej wiedzy oraz schematy, które w przystępny sposób tłumaczą trudne i często podatne na przekłamanie kwestie. W zakładce fakty i mity można odnaleźć najczęściej pojawiające się w sieci fałszywe przekonania na tematy związane z energetyką.
W ramach kampanii PTEZ nawiązało współpracę z inicjatywą Polskiej Agencji Prasowej #FakeHunter, która na co dzień zajmuje się weryfikacją fake newsów w sieci. Strona oferuje możliwość "zgłoś fake news", z której możesz skorzystać za każdym razem, gdy spotkasz się z wątpliwą informacją na temat energetyki. Przesłana treść zostanie zweryfikowana, a następnie potwierdzona lub odrzucona przez grono ekspertów.
Każdy może zgłosić podejrzenie manipulacji czy nieprawdy pod adresem: www.energianaprawde.pl
