Otwiera się kolejne pole sporu prawnego o instytucje związane z wymiarem sprawiedliwości w Polsce. Naczelny Sąd Administracyjny w związku z wątpliwościami, dotyczącymi Krajowej Rady Sądownictwa zwrócił się właśnie z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE. Do czasu ich rozstrzygnięcia zawiesił też rozpatrzenie odwołań od uchwał KRS.
Tłem pytań jest 19 odwołań od decyzji KRS, jakie złożyli sędziowie, których kandydatury w konkursie na wolne stanowiska w Sądzie Najwyższym Rada odrzuciła. Stanowiska, o które się ubiegali zostały już obsadzone, kandydaci kwestionują zaś procedurę konkursową, która to umożliwiła, nie pozwalając im na skuteczne wniesienie odwołania.
Elementem tej samej sprawy było wydanie kilka tygodni temu przez NSA postanowień zabezpieczających, które miały zablokować mianowanie sędziów do czasu rozstrzygnięcia odwołań przez NSA. Zarówno KRS, jak Prezydent zignorowali wówczas postanowienia sądu.
Taki stan przepisów wynika wprost z powikłania przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym. Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się więc do Trybunału Sprawiedliwości Unii z pytaniami prejudycjalnymi, od odpowiedzi na które uzależnia swoje rozstrzygnięcie.
Pytania są dwa; pierwsze dotyczy skuteczności i prawomocności uchwał KRS, podjętych na podstawie przepisów, które niweczą jednocześnie możliwość ich sądowej kontroli. Pytanie drugie zaś sprowadza się niemal wprost do zagadnienia, czy Krajową Radę Sądownictwa, której sędziowską większość powołał Sejm można uznawać za spełniającą standardy unijne, czy jej powołanie w ten sposób nie zakłóca równowagi władz.
Pytania NSA zostały uzupełnione skierowaniem do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wniosku o ich rozpatrzenie w trybie przyspieszonym.
1) Czy art. 2 w związku z art. 4 ust. 3 zdanie 3, art. 6 ust. 1, art. 19 ust. 1 TUE w związku z art. 47 KPP i art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE oraz art. 267 akapit 3 TFUE należy interpretować w ten sposób, że
dochodzi do naruszenia zasady państwa prawnego oraz prawa do skutecznego środka prawnego i skutecznej ochrony sądowej, gdy ustawodawca krajowy przyznając prawo odwołania do sądu w sprawach indywidualnych dotyczących pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego (Sądu Najwyższego), wiąże walor prawomocności i skuteczności rozstrzygnięcia podejmowanego w postępowaniu kwalifikacyjnym poprzedzającym przedstawienie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisko sędziego wymienionego sądu, z sytuacją niezaskarżenia rozstrzygnięcia podjętego w przedmiocie łącznego rozpatrzenia i oceny wszystkich kandydatów do Sądu Najwyższego przez wszystkich uczestników postępowania kwalifikacyjnego, wśród których jest również kandydat niezainteresowany w zaskarżeniu wymienionego rozstrzygnięcia, a mianowicie kandydat którego dotyczy wniosek o powołanie do pełnienia urzędu, co w rezultacie:
- niweczy skuteczność środka zaskarżenia oraz możliwość przeprowadzenia przez właściwy sąd rzeczywistej kontroli przebiegu wymienionego postępowania kwalifikacyjnego?
- a w sytuacji, gdy zakresem tego postępowania objęte są i te stanowiska sędziów Sądu Najwyższego, w odniesieniu do których wobec zajmujących je dotychczas sędziów zastosowany został nowy niższy wiek emerytalny, bez pozostawienia decyzji o skorzystaniu z niższego wieku emerytalnego wyłącznie w gestii zainteresowanego sędziego, w relacji do zasady nieusuwalności sędziów - w sytuacji uznania, że doznała ona w ten sposób uszczerbku - również nie pozostaje bez wpływu na zakres i rezultat sądowej kontroli wymienionego postępowania kwalifikacyjnego?
2) Czy art. 2 w związku z art. 4 ust. 3 zdanie 3 i art. 6 ust. 1 TUE w związku z art. 15 ust. 1 i art. 20 w związku z art. 21 ust. 1 i art. 52 ust. 1 KPP w związku z art. 2 ust. 1, ust. 2 lit. a) i art. 3 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2000/78/WE oraz art. 267 akapit 3 TFUE należy interpretować w ten sposób, że
dochodzi do naruszenia zasady państwa prawnego, zasady równego traktowania oraz równego i na takich samych zasadach dostępu do służby publicznej - pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego - w sytuacji, gdy ustanawiając w sprawach indywidualnych dotyczących pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wymienionego sądu prawo odwołania się do właściwego sądu, w konsekwencji opisanej w pytaniu pierwszym formuły prawomocności, powołanie na wolne stanowisko sędziego Sądu Najwyższego może nastąpić bez przeprowadzenia przez właściwy sąd kontroli przebiegu wymienionego postępowania kwalifikacyjnego - o ile doszłoby do jej zainicjowania - a brak tego rozwiązania, naruszając prawo do skutecznego środka prawnego, narusza prawo równego dostępu do służby publicznej, przez co nie odpowiada celom interesu ogólnego, a sytuacja, gdy skład organu Państwa Członkowskiego mającego stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (Krajowa Rada Sądownictwa), przed którym toczy się postępowanie w przedmiocie dotyczącym pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego jest kreowany w ten sposób, że przedstawiciele władzy sądowniczej w tym organie wybierani są przez władzę ustawodawczą, nie zakłóca zasady równowagi instytucjonalnej?
(tw)
