PIT-38 to deklaracja przeznaczona dla osób uzyskujących dochody z obrotu papierami wartościowymi, na przykład dla inwestorów (graczy) giełdowych. Obowiązek jego złożenia mają podatnicy, którzy w ciągu roku podatkowego uzyskali przychody: z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, z tzw. krótkiej sprzedaży papierów wartościowych (czyli ze sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych), ze sprzedaży pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, ze sprzedaży udziałów w spółkach albo udziałów w spółdzielni, z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część uzyskali przychody, lub ponieśli koszty uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia walut wirtualnych. Obowiązująca stawka podatku od dochodów kapitałowych z takich źródeł to 19%. Podatkiem od zysków kapitałowych w wysokości 19% objęte są również zyski np. z kont i lokat bankowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Obowiązek odprowadzenia podatku od takich zysków ciąży jednak na - odpowiednio - bankach i towarzystwach funduszy inwestycyjnych (podatek ryczałtowy). Ich klienci otrzymują już kwoty netto (pomniejszone o podatek) i nie wykazują ich w rocznym zeznaniu podatkowym.
Do zeznania PIT-38 należy wpisać sumę przychodów wykazanych przez poszczególne domy maklerskie w wystawionych dla klienta informacjach PIT-8C oraz sumę kosztów związanych z tymi przychodami - zarówno wykazanych w informacjach PIT-8C, jak i niewykazanych przez podmioty sporządzające te informacje, o ile podatnik może je udokumentować.
Co do zasady, kosztem uzyskania przychodu są:
- wydatki poniesione na odpłatne nabycie zbywanych papierów wartościowych (koszt nabycia tych papierów rozliczany jest w dacie ich sprzedaży a w przypadku wielokrotnego obrotu - rozliczany jest metodą FIFO - first in - first out)
- wydatki poniesione przez podatnika w roku podatkowym np. w związku z obsługą rachunku (prowizje pobrane przy kupnie i sprzedaży, opłata za założenie i prowadzenie rachunku, koszty transferów czy zdeponowania papierów) - w tym przypadku datą rozliczenia jest faktyczny termin poniesienia tych kosztów,
- w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub udziałów nabytych w drodze spadku - wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych udziałów oraz papierów wartościowych.
W przypadku nabycia papierów wartościowych lub udziałów w drodze darowizny, cena nabycia wynosi 0 zł, natomiast wolny od podatku jest dochód uzyskany z ich zbycia w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn.
Podstawą opodatkowania jest dochód wyliczony w sposób opisany powyżej, pomniejszony o ewentualne straty z inwestycji kapitałowych z lat ubiegłych. Dochód uzyskany z tego źródła można obniżyć o wcześniej poniesione straty w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, jednak z zastrzeżeniem, że w żadnym z tych lat kwota obniżenia nie może przekroczyć 50% wysokości straty. Możliwe jest też jednorazowe (czyli nie tylko o 50% kosztu lecz o całą wartość tego kosztu) obniżenie dochodu uzyskanego z kapitałów pieniężnych w jednym z najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 mln zł. Jeżeli strata przekracza ten limit, to nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu - znów w zastrzeżeniem, że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty. Te zasady dotyczą strat powstałych po 31 grudnia 2018 r.
Osobno wykazuje się dochody uzyskanie i koszty poniesione w związku z obrotem walutami wirtualnymi. Do wypełnienia tej części zeznania zobowiązani są nie tylko podatnicy, którzy w roku, którego dotyczy zeznanie, osiągnęli przychody z tego typu transakcji, ale również ci, którzy jedynie ponieśli koszty uzyskania przychodów w postaci wydatków na nabycie waluty wirtualnej.
PIT-38 online to jedno z kilku zeznań rocznych, które są przygotowywane dla podatnika przez organy podatkowe w usłudze Twój e-PIT. Zeznanie jest tworzone na podstawie danych o dochodach zawartych w wystawionych przez domy maklerskie informacjach PIT-8C (dom maklerski jest zobowiązany wystawić taki dokument, gdy jego klient w roku podatkowym wykona choć jedną transakcję sprzedaży papierów wartościowych lub zamknie pozycję na rynku kontraktów terminowych). Podatnik może odrzucić zeznanie przygotowane w usłudze Twój e-PIT, zaakceptować je bez zmian, wprowadzić w nim poprawki (na przykład wskazać organizację pożytku publicznego, której przekaże 1,5% podatku) i dopiero je zaakceptować albo nie podjąć żadnych działań. Odrzucenie zeznania sprawia, że podatnik musi je wypełnić i złożyć samodzielnie, zaś akceptacja jest równoznaczna ze złożeniem zeznania w dniu dokonania akceptacji. Natomiast gdy podatnik nie podejmie żadnych działań do dnia, w którym upływa termin rocznych rozliczeń podatkowych (co do zasady jest to 30 kwietnia, ale w niektórych latach termin jest obligatoryjnie przesuwany, jeśli ostatni dzień kwietnia wypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy), następuje automatyczna akceptacja zeznania, równoznaczna z jego złożeniem w dniu upływu tego terminu. Dowodem, że PIT-38 został złożony, jest wygenerowanie i przesłanie podatnikowi Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO).
Zeznanie PIT-38 można rozliczyć także za pośrednictwem e-Urzędu Skarbowego, ale poza usługą Twój e-PIT, a także w tradycyjny sposób, dostarczając do właściwego urzędu skarbowego papierowe zeznanie PIT-38 osobiście lub pocztą.
Jeżeli z wyliczeń zawartych w formularzu PIT-38 wynika konieczność zapłaty podatku, termin na spełnienie tego obowiązku jest identyczny jak termin złożenia rocznego zeznania.
