Dla kogo nazwa Uniwersytet Krakowski? UJ kontra UP

Uchwałę w sprawie zmiany nazwy Senat Uniwersytetu Pedagogicznego przyjął 24 kwietnia.

Respektując nienaruszalną zasadę autonomii polskich uczelni i wynikające z niej niezbywalne prawo do samodzielnego decydowania o swym statusie, czuję się jednakże w obowiązku zgłosić wobec działań podjętych przez Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie jednoznaczny sprzeciw - podkreśla prof. Jacek Popiel.  

Uchwała przyjęta przez Senat tejże uczelni 24 kwietnia 2023 roku stanowi bowiem w moim przekonaniu nieuprawnioną próbę zawłaszczenia tradycji i wielowiekowego dziedzictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jawi się ona przy tym jako rażąco niezgodna z zasadami etosu akademickiego, podzielanymi przez polskie uczelnie -  dodaje rektor UJ.

Przypomina, że według ustaleń historyków już w dokumencie fundacyjnym uczelni wydanym w 1364 roku przez króla Kazimierza Wielkiego pojawiła się nazwa "studium generale", która w łacinie średniowiecznej oznaczała "uniwersytet" - instytucję szkolną nadającą stopnie naukowe. Ponieważ studium to zostało ufundowane w Krakowie, był to w istocie Uniwersytet Krakowski.

Rektor przypomina różne nazwy, pod jakimi działała najstarsza polska uczelnia. Po jej odnowieniu w 1400 roku przez króla Władysława Jagiełłę i królową Jadwigę Andegaweńską był to "Uniwersytet Studium Krakowskiego" (Universitatis Studii Cracoviensis).

W ostatnich dekadach XVI wieku w obiegu była nazwa "Akademia Krakowska". Później  Szkoła Główna Koronna i  Szkoła Główna Krakowska. W 1802 roku uczelnia uzyskała nazwę Uniwersytet Krakowski na mocy dekretu austriackiej Komisji Nadwornej, i korzystała z niej do roku 1817, kiedy dla uczczenia i podkreślenia jej związków z królewską dynastią Jagiellonów została przemianowana na Uniwersytet Jagielloński.

Władze UJ argumentują, że nazwa "Uniwersytet Krakowski", zapisana po łacinie, pojawiła się w otoku XV-wiecznej pieczęci uniwersyteckiej do dziś reprodukowanej i regularnie wręczanej osobom docenianym przez uczelnię. Taka nazwa była też używana w księgach urzędowych, mowach rektorskich, dziekańskich i promocyjnych. 

Rektor UJ zaznacza w oświadczeniu, że nazwy "Uniwersytet Jagielloński" i "Akademia Krakowska" zostały zastrzeżone jako znaki towarowe na terytorium Polski i całej Unii Europejskiej. 

Nazwa "Uniwersytet Krakowski" stanowi historyczną i wywołującą oczywiste skojarzenia nazwę uczelni - wolno zatem przyjąć, że silnie identyfikuje oraz indywidualizuje ona właśnie Uniwersytet Jagielloński - zaznacza prof. Popiel i podaje jeszcze jeden argument, najbardziej związany ze współczesnością: wyszukiwarki internetowe po wprowadzeniu frazy "uniwersytet krakowski" w pierwszej kolejności wskazują UJ.

Jak poinformował rzecznik prasowy Uniwersytetu Pedagogicznego Adam Gliksman decyzja o przygotowaniu wniosku do Ministerstwa Edukacji i Nauki w sprawie wyrażenie zgody na zmianę nazwy Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie jest spowodowana kilkoma czynnikami.

Najistotniejszym z nich jest fakt, że obecna nazwa odnosi się do zaledwie jednej z dwudziestu jeden dyscyplin nauki obecnych na uczelni - mówi Gliksman i dodaje, że UP ma dziś w swojej ofercie blisko 70 kierunków, w zdecydowanej większości niepedagogicznych. Dyscypliny te zostały wysoko ocenione w niedawnej ewaluacji działalności naukowej, a to daje prawo do ubiegania się o miano uniwersytetu klasycznego - podkreśla rzecznik.

Według władz UP nie bez znaczenia jest fakt, że obecna nazwa prowadzi do różnych nieporozumień, które dotykają pracowników, studentów i absolwentów, ale również i kandydatów na studia. Stąd też po konsultacjach, w których wzięli udział pracownicy uczelni oraz studenci, wydziały i instytuty Senat Uniwersytetu Pedagogicznego podjął uchwałę w sprawie zmiany nazwy uczelni na Uniwersytet Krakowski im. Komisji Edukacji Narodowej - wyjaśnił Gliksman.