30 lat temu - 28 listopada 1970 roku - z rosyjskiego kosmodromu Kapustin Jar wystartowała rakieta geofizyczna "Wertikal 1" z polską aparaturą naukową do badania Słońca.
Rakietę, przeznaczoną do badań Słońca i górnych warstw jonosfery, wyposażono w zestaw urządzeń do rejestracji promieniowania rentgenowskiego i ultrafioletowego. Wyniosła ona na wysokość 487 km polski przyrząd - Spektroheliograf SFKO do fotografowania Słońca w promieniach rentgenowskich. Ten pierwszy polski eksperyment kosmiczny został przygotowany przez zespół uczonych pod kierownictwem prof. Jana Mergentalera. Polski spektroheliograf z "Wertikal l" powrócił na ziemię na spadochronie i był w 1971 roku wykorzystany ponownie w innej rakiecie tego typu. W następnych latach polskie przyrządy nowego typu służyły naukowcom w eksperymentach rakietowych "Wertikal 5", "Wertikal 8", "Wertikal 9", "Wertikal 11".
Obserwacje rentgenowskie mają duże znaczenie dla badań Słońca, które świeci tak intensywnie w promieniowaniu widzialnym, że nie można dostrzec wszystkich gwałtownych zjawisk zachodzących na jego powierzchni. Wybuchy na Słońcu wyzwalają duże ilości promieniowania rentgenowskiego i są dobrze widoczne w tym paśmie. Emisja rentgenowska jest tłumiona przez atmosferę i może być
obserwowana tylko z kosmosu - rakiet i satelitów.
04:00
