Stowarzyszenie prawników USA - American Bar Association (ABA) - wezwało prezydenta RP Andrzeja Dudę do ponownego zawetowania ustaw, które "poważnie podważyłyby niezależność sądownictwa w Polsce". Oświadczenie w tej sprawie wydała prezes ABA Hilarie Bass. Tego samego dnia uchwały krytykujące zmiany w projektach opublikowała także Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego i Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.
Wyrażono w nim opinię, że obecne ustawy, tak jak i te z lipca, mogą skutkować przejściem na emeryturę ok. 40 proc. sędziów Sądu Najwyższego oraz usunięciem obecnych sędziów z Krajowej Rady Sądownictwa. Wskazano na "konstytucyjny mandat" KRS do chronienia niezależności sądownictwa.
W oświadczeniu wyrażono obawę, że ustawy, o których mowa, "naruszają polską konstytucję, poza tym, że nie odpowiadają międzynarodowym standardom dotyczącym niezależności sądownictwa". Wskazano na coraz wyraźniej widoczne "upolitycznienie wymiaru sprawiedliwości".
W oświadczeniu jest informacja, że ABA wysłała do Polski delegację prawników z zadaniem dalszego monitorowania sytuacji i wspierania wysiłków mających na celu zachowanie niezależności sądownictwa.
ABA informuje na swej stronie internetowej, że ma ponad 400 tys. członków i jest jedną z największych na świecie organizacji zawodowych.
Również Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego przyjęła uchwałę, w której wyraża "zdecydowany sprzeciw wobec zmian ustawy o KRS i ustawy o SN". Prawnicy z UJ apelują do prezydenta Andrzeja Dudy, by nie dopuścił do wejścia w życie tych ustaw.
Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego wyraża zdecydowany sprzeciw wobec uchwalonych ustaw o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i ustawy o Sądzie Najwyższym - napisano w przyjętej 18 grudnia uchwale.
Według Rady "nieuzasadnione niczym usunięcie części sędziów Sądu Najwyższego przez obniżenie ich wieku emerytalnego, wprowadzenie nadzwyczajnego środka zaskarżenia prawomocnych orzeczeń, który ma być rozpatrywany z udziałem ławników obsadzanych w procedurze politycznej, reforma postępowań dyscyplinarnych, która stwarza możliwości nacisku na sędziów, poddanie KRS bezpośredniemu wpływowi polityków - nie są sposobami naprawienia sądownictwa, natomiast niszczą największe jego wartości, jakimi są niezależność sądów i sędziowska niezawisłość".
Rozwiązania te są sprzeczne z obowiązującą Konstytucją RP - podkreślono w uchwale.
Rada Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego wezwała także władze publiczne "do uwzględnienia raportów Komisji Weneckiej".
Wskazują one na niedające się pogodzić z wartościami europejskimi sposoby ingerowania w niezależność sądownictwa wynikające z uchwalonych zmian. Zwracają także uwagę na niedopuszczalnie silną władzę Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, któremu całkowicie podporządkowano prokuraturę, a obecnie w coraz większym zakresie podporządkowane są sądy. Wyłaniający się stan polskiego systemu wymiaru sprawiedliwości nie mieści się w standardach Unii Europejskiej oraz Rady Europy - wskazano w uchwale Rady Wydziału.
Wzywamy Pana Prezydenta Rzeczypospolitej, członka wspólnoty akademickiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, aby nie dopuścił do wejścia w życie uchwalonych ustaw. Wzywamy Pana Prezydenta, aby w tej trudnej chwili wypełnił swoją powinność strażnika Konstytucji i dotrzymał złożonej Narodowi przysięgi prezydenckiej - zaapelowała Rada.
Rada Wydziału Prawa i Administracji UŚ w Katowicach także wyraziła solidarność ze środowiskiem sędziowskim. Zapewniła sędziów o swym poparciu i zaapelowała do prezydenta Andrzeja Dudy, by nie podpisywał tych ustaw.
Jesteśmy przekonani, że przyjęte w sposób sprzeczny z Konstytucją RP zmiany drastycznie obniżą standard ochrony praw jednostki i postawią nasze państwo poza cywilizacyjnym kręgiem Zachodu - napisali autorzy uchwały, podpisanej przez dziekana WPiA UŚ prof. Czesława Martysza.
Naukowcy zwrócili się z apelem do prezydenta, by nie podpisywał ustaw o KRS i SN. Zatroskani o stan praworządności w Polsce prosimy strażnika Konstytucji o wywiązanie się z powierzonej mu roli - czytamy w uchwale.
Przedstawiciele Rady ocenili, że obecnie niezależność i niezawisłość sędziowska "są likwidowane i wystawiane na próbę przez władzę wykonawczą". Wyrazili solidarność z polskimi sędziami. Wobec demontażu systemowych gwarancji niezależności, dla sędziów nadszedł czas indywidualnych wyborów i dawania świadectwa przyzwoitości. Jesteśmy przekonani, że polscy sędziowie nie zawiodą społecznego zaufania - napisano w uchwale.
Ustawa o SN wprowadza m.in. możliwość składania do SN skarg nadzwyczajnych na prawomocne wyroki polskich sądów, w tym z ostatnich 20 lat. W SN powstaną dwie nowe izby - Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Dyscyplinarna - z udziałem ławników wybieranych przez Senat. Ta druga będzie prowadziła postępowania dyscyplinarne wobec sędziów i przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Ustawa przewiduje też przechodzenie sędziów SN w stan spoczynku po ukończeniu 65. roku życia, z możliwością przedłużania tego przez prezydenta RP (dziś ten wiek to 70 lat).
Nowelizacja ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa wprowadza wybór 15 członków KRS-sędziów na wspólną czteroletnią kadencję przez Sejm - dotychczas wybierały ich środowiska sędziowskie. Każdy klub poselski ma wskazywać nie więcej niż 9 możliwych kandydatów. Izba ma ich wybierać co do zasady większością 3/5 głosów - głosując na ustaloną przez sejmową komisję listę 15 kandydatów, na której musi być co najmniej jeden kandydat wskazany przez każdy klub. W przypadku niemożności wyboru większością 3/5 głosowano by na tę samą listę, ale o wyborze decydowałaby bezwzględna większość głosów.
(ph, az)
