Mieszkańcy Górnego Śląska chcą wpisać tradycyjne święto górnicze - obchodzoną 4 grudnia Barbórkę - na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Koordynatorzy starań apelują więc do społeczności o przesyłanie zdjęć czy filmów z minionych i tegorocznych obchodów.
Barbórka, czyli uroczystość ku czci patronki górników św. Barbary, jest w górnictwie dniem wolnym od pracy, dniem świątecznym. Zgodnie ze starym zwyczajem tych, którzy mieszkają na górniczych osiedlach, wczesnym rankiem budzi marszem górnicza orkiestra. Następnie w śląskich kościołach odprawiane są msze w intencji górników, a później cała społeczność świętuje.
Obyczaj ten praktykowany i pielęgnowany jest na Górnym Śląsku co najmniej od połowy XIX wieku do chwili obecnej. Oczywiście w tej chwili Barbórka świętowana jest nie tylko na Górnym Śląsku, ale właśnie ten region jest matecznikiem tego zjawiska w kształcie, w jakim dzisiaj je znamy - powiedziała dr Beata Piecha-van Schagen z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
Dodała, że świętowanie Barbórki odbywa się na kilku płaszczyznach. Po pierwsze na płaszczyźnie religijnej, bo źródłem tej tradycji jest uroczystość ku czci patronki górników św. Barbary, ale także na płaszczyźnie zawodowo-zakładowej oraz rodzinnej, ponieważ górnicy tego dnia wspólnie świętują - wyjaśniła Piecha-van Schagen.
Pojawił się więc pomysł, by wpisać ten zwyczaj na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, a później - niewykluczone - że także na światową listę. Koordynatorem tych starań jest wspomniane zabrzańskie muzeum.
Uzyskanie takiego wpisu pozwoliłoby, zdaniem pracowników muzeum, zachować to dziedzictwo, które w jakimś stopniu już jest narażone na różnego rodzaju zagrożenia. Ochroną Barbórki warto byłoby już teraz zająć się z przyczyn oczywistych. Liczba kopalń, a co za tym idzie, górników w ciągu ostatnich 30 lat na Górnym Śląsku zmniejszyła się drastycznie. Dlatego uważamy, że uznanie Barbórki za dziedzictwo niematerialne przyczyni się do podtrzymywania tej tradycji przez kolejne pokolenia - zaznaczyła Piecha-van Schagen.
Część wniosku, która zawiera m.in. opis i historię tradycji Barbórki, została już przez pracowników zabrzańskiego muzeum przygotowana. Wśród zawartych we wniosku pomysłów na ochronę tego dziedzictwa koordynatorzy proponują prowadzenie badań naukowych lub działalność popularyzatorską w postaci wydawnictw, konkursów, czy strony internetowej.
Teraz jednak koordynatorzy tych starań potrzebują pomocy tzw. depozytariuszy, czyli osób, które dane zjawisko praktykują i pielęgnują. W tym przypadku to przede wszystkim sami górnicy, ale też kopalnie, związki zawodowe, czy Kościół lokalny.
Dlatego zwracamy się z apelem do wszystkich tych osób, aby podzieliły się z nami swoimi zdjęciami, krótkimi relacjami, filmami, nagraniami dźwiękowymi - wszystkim, co pozwoli nam zobrazować barbórkowe obchody na Górnym Śląsku - powiedziała Piecha-van Schagen.
Dodała, że już teraz - w połowie w listopada - rozpoczynają się imprezy i spotkania barbórkowe, które potrwają do połowy grudnia.
(ł)
