W piątek, 15 marca przy Pomniku Ofiar Faszyzmu odbyła się uroczystość otwarcia Muzeum KL Plaszow – wystawy plenerowej „KL Plaszow. Miejsce po, miejsce bez”.
W dawnym obozie koncentracyjnym KL Plaszow otwarto nową wystawę plenerową. Ekspozycja składa się z 15 tablic, a także 41 punktów terenowych, przedstawiających historię obozu. W uroczystości wzięli udział dawni więźniowie, a także osoby, które przeżyły holokaust.
Ekspozycja jest częścią prac wykonanych w terenie poobozowym, których celem było podkreślenie i opisanie zachowanych śladów przeszłości tego miejsca: cmentarzy żydowskich, dróg i ścieżek, reliktów zabudowy obozowej. Założeniem Muzeum KL Plaszow było pozostawienie terenu dawnego obozu w możliwie niezmienionym i autentycznym stanie.
Otwarcie wystawy i uporządkowanego poobozowego terenu to szczególny, symboliczny moment. Po latach wspólnych wysiłków i starań pokazujemy, jak ważne jest to miejsce dla miasta, mieszkańców i wszystkich, którzy chcą, by pamięć o obozie przetrwała, by to miejsce było objęte właściwą opieką. KL Plaszow to historia Krakowa i historia krakowian, ale jednocześnie także część historii świata. To część historii wojny, która pochłonęła wiele ofiar – także w Krakowie, dokładnie w tym miejscu. Obejmując je troską, zapewniając mechanizmy ochrony w postaci działalności muzeum, oddajemy ofiarom należny szacunek. Niech ten teren – świadek i miejsce pamięci dla wszystkich którzy go odwiedzają będzie też przestrogą i apelem o pokój − mówi prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
W uroczystości, poza prezydentem Krakowa, wzięli udział także Yacov Livne − ambasador Izraela, Helena Jakubowicz − przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie oraz Lili Haber − przewodniczącą Związku Krakowian w Izraelu i członkini Rady Muzeum KL Plaszow. Obecni byli także członkowie rodzin świadków wojennych wydarzeń w Krakowie.
Podczas uroczystości słowa byłych więźniów obozu oraz współczesnych poetów przywołali studenci krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego.
Osiemdziesiąt lat temu w krakowskim Podgórzu funkcjonował obóz pracy i koncentracyjny Plaszow, który był częścią niemieckiej polityki Zagłady. Przeszło przez niego ok. 35 tys. więźniów, przede wszystkim Żydów, ale także Polaków i Romów, ok. 6 tysięcy osób straciło w nim życie.
W 1945 roku Niemcy, ewakuując obóz, praktycznie zrównali go z ziemią i skutecznie zatarli ślady zbrodni, jaka się tam dokonała. Na terenie miejsca pamięci pozostały jednak trzy masowe groby i dwa cmentarze żydowskie. Dziś obszar miejsca pamięci jest objęty ochroną konserwatora zabytków i ma status cmentarza wojennego.
Zaraz po wojnie miasto Kraków i władze państwowe, osoby indywidualne i stowarzyszenia podejmowały działania, aby wiedza i pamięć o tym miejscu przetrwały. Przez wiele lat ich głównym symbolem był postawiony na miejscu straceń pomnik Ofiar Faszyzmu. Od 2016 roku w proces upamiętnienia włączały się krakowskie instytucje, przede wszystkim Muzeum Krakowa, a w styczniu 2021 roku zostało powołane Muzeum KL Plaszow.
