W ramach projektu IPN „Łączka i inne miejsca poszukiwań” młodzież upamiętnia ofiary dwóch totalizaryzmów hitlerowskiego i komunistycznego. Na Zamku Królewskim odbył się finał piątej edycji.
Młodzież pod kierunkiem swoich opiekunów miała okazję zapoznać się z realizowaną przez IPN misją poszukiwania i identyfikacji szczątków ofiar reżimów totalitarnych.
Obecny na uroczystości minister oświaty i nauki dr hab. Przemysław Czarnek podziękował organizatorom i uczestnikom projektu i powiedział: "Łączka" stała się czymś ważnym. Jak powiedział pan prezydent Andrzej Duda, przywracamy godność państwu polskiemu. Bo oni godności nigdy nie stracili. Państwo polskie straciło godność, bo swoich bohaterów pogrzebało w dołach śmierci, bezimiennych i jeszcze na nich pochowano tych zbirów, którzy byli odpowiedzialni, jeśli nie bezpośrednio, to politycznie za tragedię tysięcy Żołnierzy Niezłomnych, Żołnierzy Wyklętych, którzy mieli być na zawsze zapomniani.
Dziesięć lat temu przyjechaliśmy na "Łączkę" w Warszawie. To takie miejsce, wtedy nie do końca znane, to miejsce pod cmentarnym murem, gdzie w latach 40. i 50. komuniści grzebali swoje ofiary. Wydawało się przez długi czas, że prawda o bohaterach nigdy nie ujrzy światła dziennego, bo nie dokumentowano tego miejsca. Żadne nazwisko nie było w księdze cmentarnej. Nie było grobów, nie było pomników. (...) Wydawało się, że tak już będzie zawsze. A jest inaczej. Po dziesięciu latach możemy powiedzieć, że szczątki tych, po których miał nie pozostać żaden ślad, zostały odnalezione. Po dziesięciu latach możemy powiedzieć, że miejsce pod cmentarnym murem nie jest już nieznane. Wie o tym miejscu każdy Polak, każda Polka. O tym uczy się każdy uczeń w polskiej szkole. I możemy po tych dziesięciu latach powiedzieć z dumą: wykonaliśmy zadanie, które jest naszym polskim obowiązkiem - odnalezienie szczątków, identyfikacja, godny pochówek. Ale jest też jeden efekt, w postaci tego projektu. Polska młodzież bierze udział w projekcie historycznym (...) Młode pokolenie upomina się o pamięć o naszych polskich bohaterach - powiedział zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej prof. Krzysztof Szwagrzyk.
W piątej edycji projektu "Łączka i inne miejsca poszukiwań" wystartowało 38 zespołów, łącznie 214 osób. W tym roku po raz pierwszy w przedsięwzięciu wzięły udział grupy z zagranicy: trzy zespoły harcerzy z Wilna - 18 osób. Każdy z przygotowanych przez uczestników projektu filmów trwa dwie minuty, a ich fabuła nawiązuje do przywracania pamięci ofiar hitlerowskiego i komunistycznego totalitaryzmu w całej Polsce.
Do finału V edycji zakwalifikowano 14 filmów, które wyświetlono podczas uroczystości na Zamku Królewskim. Harcerze Związku Harcerstwa Polskiego na Litwie zaprezentowali etiudę "Ocalić od zapomnienia", w którym opowiedziano historię przypadkowego odkrycia przez jednego z harcerzy zniszczonego przez Sowietów, zapomnianego miejsca pochówku polskich żołnierzy walczących z bolszewikami w 1920 r.
Uczniowie Szkoły Podstawowej Zespołu Szkół Miejskich nr 1 w Grajewie przedstawili historię mjr. Jana Tabortowskiego "Bruzdy", którego oddział w nocy z 8 na 9 maja 1945 r. zdobył Grajewo i uwolnił aresztowanych przez UB żołnierzy podziemia. Większość zespołów uczestniczących w projekcie "Łączka i inne miejsca poszukiwań" realizowało etiudy w formie fabularyzowanych dokumentów.
W konwencji filmu animowanego powstała "Łączka naprawdę właściwa" - dzieło uczniów z Zespołu Szkół Plastycznych w Gdyni. Uczniowie Zespołu Szkół Salezjańskich im. ks. Bosko w Łodzi zrealizowali etiudę "Ojciec". Inspiracją do jej powstania była autentyczna historia rodziny Cybulskich. Uczennica łódzkiej szkoły opowiada historię śmierci swojego pradziadka, więźnia obozu Radogoszcz, zamordowanego przez Niemców w egzekucji pod Zgierzem.
Wszyscy uczestnicy projektu otrzymali pamiątkowe dyplomy i upominki.
Realizowany od 2017 r. przez IPN projekt "Łączka i inne miejsca poszukiwań" ma charakter edukacyjny. Jego celem jest zainteresowanie młodych ludzi najnowszą historią Polski przez pryzmat poszukiwań nieznanych miejsc pochówku ofiar reżimu totalitarnego. W ramach projektu uczniowie poznają rolę, jaką w poszukiwaniach odgrywają poszczególne dziedziny wiedzy (m.in. archeologia, antropologia, genetyka), zdobywają wiedzę o historii poprzez poznawanie losów ludzi, uczą się poszanowania dla życia ludzkiego i odpowiedzialności za swoje czyny i decyzje.
