Jeden sposób na kilka problemów? Depresja, otyłość, przewlekły ból - wszystkie te przypadłości łączy działanie białka FKBP51, które zdaniem naukowców może być przyszłym celem działań terapeutycznych. Do tej pory nie było cząsteczki, która wystarczająco selektywnie blokowałaby działanie tego konkretnego białka i żadnego innego. Teraz jednak pojawiła się nadzieja, że to będzie możliwe. Badacze z Technical University of Darmstadt informują o tym podczas sesji American Chemical Society (ACS) Spring 2019 National Meeting & Exposition w Orlando na Florydzie.
Białko FKBP51 ma istotne znaczenie w procesie chorobowym w przypadku depresji, cukrzycy, otyłości i przewlekłych stanów bólowych - mówi dr Felix Hausch z Technical University of Darmstadt. Udało nam się opracować bardzo silny i selektywny inhibitor tego białka, nazwany SAFit2, który testujemy na myszach. Zablokowanie FKBP51 może pomóc w terapii wszystkich tych chorób - mówi. Okazało się, że zablokowanie tego białka zmniejsza u myszy poziom chronicznego bólu, korzystnie wpływa na poziom otyłości i ogólny nastrój. Naukowcy są przy tym przekonani, że SAFit2 może się też przydać przy terapii alkoholizmu i niektórych nowotworów mózgu.
Hausch przyznaje, że zainteresował się tym białkiem, gdy pojawiły się prace wiążące je z depresją. Zaintrygowała go szczególna rola, jaką pełni w komórkach. Okazuje się, że FKBP51 pojawia się w wielu tkankach, nie tylko mózgu, ale też mięśniach szkieletowych i tkance tłuszczowej. Pełni też różne funkcje. Na przykład utrudnia przemianę glukozy w korzystny dla nas tak zwany brązowy tłuszcz, przez co sprawia, że organizm chętniej magazynuje tłuszcz zamiast go spalać. Autorzy pracy szybko zorientowali się, że blokowanie aktywności FKBP51 mogłoby pomóc rozwiązać parę problemów, sprawa okazała się jednak trudniejsza, niż myśleli.
Kłopot w tym, że FKBP51 wygląda bardzo podobnie do białka FKBP52. Te dwa białka maja bardzo podobną strukturę, ale przeciwne funkcje - tłumaczy Hausch. Kluczowe znaczenie miała tu selektywność, trudna do osiągnięcia w sytuacji, gdy te białka są tak podobne. W końcu odkryliśmy, że FKBP51 może zmieniać kształt w sposób niedostępny dla FKBP52, co pozwoliło nam znaleźć odpowiednio selektywne inhibitory - mówi. Do znalezienia ukrytego wcześniej miejsca wiązania w FKBP51 badacze wykorzystali metodę magnetycznego rezonansu jądrowego. Są przekonani, że w podobny sposób będzie można szukać w przyszłości także innych leków.
Autorzy pracy informują, że najbardziej obiecujący z inhibitorów, SAFit2 przynosi w badaniach na zwierzętach optymistyczne wyniki. Jego zastosowanie pomaga myszy radzić sobie w stresujących sytuacjach - mówi Hausch. SAFit2 obniża poziom hormonów stresu, wspiera działanie środków przeciwdepresyjnych, chroni przed przybieraniem na wadze, pomaga wyregulować poziom glukozy. Hausch przyznaje jednak, że przed wprowadzeniem tych inhibitorów do testów klinicznych trzeba wykonać jeszcze wiele pracy.
Badacze tymczasem wiążą z inhibitorami FKBP51 jeszcze inne nadzieje. Prowadzą badania zmierzające do ustalenia, czy cząsteczki te nie mogą pomóc w walce z alkoholizmem. W związku z doniesieniami, że w niektórych rodzajach glejaka wielopostaciowego dochodzi do nadmiernej ekspresji FKBP51 zamierzają też sprawdzić, czy inhibitory tego białka nie zwiększą skuteczności działania terapii nowotworowych.
