W tym roku przypada 100-lecie pierwszej uroczystości wręczenia Nagród Nobla. Nagrody zostaną wręczone dzisiaj, w Sztokholmie, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Wyjątkiem jest - wzbudzający najwięcej emocji - Nobel Pokojowy. Laureat, którym w tym roku jest Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej Sekretarz Generalny, Kofi Annan - odbierze go w Oslo.
Dlaczego akurat w Oslo? Tego tak do końca nie wiadomo. Jedna z hipotez zakłada, że Alfred Nobel zrobił to z tylko sobie znanych powodów. Inna, do której coraz częściej skłaniają się historycy mówi, że wynalazca dynamitu postrzegał Szwecję i Norwegię, połączone zresztą unią personalną, za jedno państwo i uznał, że także słabszemu krajowi należy powierzyć odpowiedzialne zadanie. I tak, co roku, to właśnie na Norwegię zwrócone są oczy całego świata. Dyrektor Norweskiego Instytutu Nobla podkreśla, że Pokojowa Nagroda musi wzbudzać dużo emocji. Jeśli kandydat przechodzi bez echa, jeśli nikt nie protestuje bądź nie mówi o nim z entuzjazmem, to oznacza, że kandydat nie zrobił nic znaczącego. Rzeczywiście wśród laureatów Pokojowej Nagrody Nobla są osoby, które budzą duże kontrowersje, jak przywódca Autonomii Palestyńskiej, Jaser Arafat. Warto też wymienić byłego
Pozostałe Nagrody Nobla, w dziedzinie literatury, fizyki i chemii, medycyny lub fizjologii oraz ekonomii wręcza król Szwecji. Nagroda to dyplom, medal oraz dokument potwierdzający wysokość nagrody. Każdy dyplom jest unikatowym dziełem sztuki. Podobnie jak złoty medal. Napis na wszystkich medalach to cytat z "Eneidy" Wergiliusza: "...Cieszy, że życie zostało ulepszone dzięki wynalezionym umiejętnościom...". Na Pokojowej Nagrodzie Nobla jest jeszcze drugi napis: "...Za pokój i braterstwo narodów...".
W Oslo już od kilku dni jest jedyny Polak, który może się poszczycić pokojowym wyróżnieniem. Chodzi, rzecz jasna, o Lecha Wałęsę, który dostał Nobla w 1983 roku. Nagrodę, w imieniu byłego prezydenta, odebrała jego żona. Szef norweskiego Komitetu Noblowskiego określił Lecha Wałęsę jako inspirację dla wszystkich, którzy walczą o wolność i godność ludzką. To człowiek, którego udział jest niezbędny w ewentualnym przyszłym porozumieniu między władzami a polskimi robotnikami. Wałęsa w wystąpieniu odczytanym przez jego żonę, napisał, że w tym wyjątkowym dniu jego miejsce jest z gdańskimi robotnikami: "z tymi, spośród których się wywodzę i do których przynależę". Przywołał pamięć tych, którzy stracili życie albo zostali uwięzieni z powodu swojej wierności wobec Solidarności. Pokojowy Nobel dla przewodniczącego Solidarności to - według jego słów - dowód na to, że nasza idea żyje i rośnie w siłę.
Nagrody Nobla nie mogą być przyznawane pośmiertnie, chociaż był jeden
wyjątek. W 1961 roku Nobla Pokojowego otrzymał były sekretarz generalny ONZ Szwed, Dag Hammarśeld, który zmarł rok wcześniej. Zdarzało się też, że niektórzy laureaci zostali wyróżnieni kilkakrotnie, na przykład Maria Curie- Skłodowska - dwa razy. Rekordzistą jest Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, któremu trzykrotnie przyznano Pokojową Nagrodę Nobla.
Nagroda Nobla ma wiele polskich akcentów. Jednym z nich są pocztowe znaczki. Z okazji rocznicy szwedzka poczta wydała w tym roku serię okolicznościowych znaczków. Ich autorem jest Czesław Słania - Polak mieszkający od ponad 40 lat w Szwecji. Jest uznawany za jednego z najlepszych grawerów na świecie. W jego mieszkaniu w Sztokholmie odwiedził go Cezary Puzyna:
12:25
