Decyzją Watykanu kościół w Kalwarii Pacławskiej koło Przemyśla, gdzie znajduje się Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej, został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. Dekret został uroczyście ogłoszony 13 sierpnia podczas Wielkiego Odpustu Kalwaryjskiego przez metropolitę przemyskiego w obecności biskupów przemyskich, prowincjała franciszkanów z Krakowa, licznie zgromadzonego duchowieństwa zakonnego i diecezjalnego oraz rzeszy pielgrzymów.
Tytuł honorowy bazyliki mniejszej (basilica minor) jest nadawany przez papieża świątyniom wyróżniającym się wartością zabytkową, liturgiczną, pielgrzymkową i duszpasterską. "Jerozolima Wschodu", jak mówią jedni, czy "Jasna Góra Podkarpacia", jak mówią drudzy, czekała na ten moment blisko cztery wieki.
To rzeczywiście nobilitacja tego miejsca. Nobilitacja miejsca, w którym Pan Bóg działa (...). Bazylika to dom, to dom Boży (...). To dom Króla, który jest niezwykłym Królem, dom samego Boga w Trójcy Świętej Jedynego. Tutaj to dom także Jego Matki - mówił metropolita przemyski abp Adam Szal.
Minister prowincjalny franciszkanów z Krakowa o. Marian Gołąb przypomniał, że to już drugie wyróżnienie Kalwarii Pacławskiej ze strony Watykanu, Stolicy Apostolskiej, Ojca Świętego. W XIX w. Kapituła Watykańska wydała akt koronacyjny zatwierdzony przez papieża Leona XIII i 15 VIII 1882 r. odbyła się koronacja łaskami słynącego Obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej koronami papieskimi. O samym akcie koronacyjnym informuje kamienna tablica wmurowana obok ołtarza Matki Bożej - powiedział.
Specjalny list na tę uroczystość wystosował Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio.
Byliśmy dziś świadkami niezwykłej, historycznej chwili, uroczystego ogłoszenia decyzji Ojca Świętego, który w uznaniu wielowiekowej tradycji i aktualnego znaczenia kościoła Znalezienia Krzyża Świętego w Kalwarii Pacławskiej podniósł go do godności bazyliki mniejszej. To niewątpliwy dowód uznania dla rzesz pielgrzymów, którzy od stuleci modlą się w tej świątyni i przemierzają kalwaryjskie dróżki, a także dla ojców franciszkanów, otaczających to święte miejsce swoją duszpasterską opieką - napisał.
Nadanie tego honorowego tytułu ma również na celu pogłębienie związku, jakie poszczególne kościoły mają z biskupem Rzymu, i umocnienie niestrudzonym głoszeniem Słowa Bożego, sprawowaniu sakramentów świętych i formowaniu wspólnoty chrześcijańskiej. Dzisiejszą uroczystość obchodzimy w sposób szczególnie podniosły, aby oddać Bogu chwałę za to, w jaki sposób ta świątynia stała się miejscem, w którym dokonywane są akty kultu i czci wobec Jezusa Eucharystycznego, który żyje i mieszka w kościele - dodał ksiądz arcybiskup.
Jesteśmy jednocześnie świadomi, że nadanie tytułu bazyliki mniejszej to nie tylko ukłon w stronę przeszłości, ale również prawdziwe wyzwanie na przyszłość. Kościół jako budynek tym bardziej zasługuje na honory, im bardziej przybliża Jezusową obecność w Słowie i Eucharystii. Jest to ta obecność, która buduje prawdziwą wspólnotę chrześcijańską, podsyca wiarę, nadzieję, a przede wszystkim miłość między współbraćmi w Chrystusie. Głęboko wierzymy, że tutejsza świątynia będzie spełniać swoje zadanie na miarę godności, do której został wywyższona - podkreślił.
Podczas okolicznościowego kazania ordynariusz archidiecezji przypomniał historię powstania sanktuarium kalwaryjskiego i cudownego obrazu Matki Bożej. Matka Boża obrała sobie to miejsce, aby odbierać tu cześć, aby słuchać naszych próśb i pomagać nam (...). Czeka na nas. Szuka nas (...). Maryja uczy nas tu wielu rzeczy (...). Chciałaby, abyśmy byli w sprawach Boga Ojca. Chciałaby, abyśmy szli za Jezusem. Chciałaby, abyśmy zatęsknili za Panem Bogiem, który jest miłością. Zachęca nas do tego, aby wyjść na piękną drogę, na pielgrzymkę wiary, która prowadzi do świętości (...). Dziękujemy Maryi, że jest dla nas wzorem zjednoczenia z Bogiem - przekonywał abp Szal.
Na zakończenie Eucharystii swoje słowa wdzięczności do przełożonych archidiecezji, prowincji zakonnej, duchowieństwa, osób konsekrowanych i wszystkich wiernych skierował kustosz sanktuarium o. Krzysztof Hura. Dzień 13 sierpnia Roku Pańskiego 2020 otwiera nową kartę w dziejach kalwaryjskiego sanktuarium. Wyniesienie tej świątyni do godności bazyliki mniejszej, jest ukłonem Stolicy Apostolskiej w stronę milionów pielgrzymów, którzy tutaj od ponad 350 lat wydeptują kalwaryjskie dróżki i wpatrują się w cudowne oblicze Matki Bożej cierpliwie słuchającej - zaznaczył.
Po mszy św. po raz pierwszy zostało wykonane oratorium "Otwórzcie drzwi Chrystusowi" na orkiestrę symfoniczną, chór i solistów, które skomponował Andrzej Głowienka, twórca form sakralnych, pierwszy polski tenor śpiewający w Teatro alla Scala w Mediolanie, wykładowca w Pontificio Istituto Ambrosiano di Musica Sacra w Mediolanie. Utwór ku czci św. Jana Pawła II, kalwaryjskiego pątnika, powstał z okazji przypadających w tym roku jego 100. urodzin.
Franciszkański kompleks klasztorny w Kalwarii Pacławskiej powstał na wzgórzu Karpat Wschodnich w XVII w. z inicjatywy kasztelana, wojewody, pisarza i historyka Andrzeja Maksymiliana Fredry, a odnowiony został w XVIII w. przez szlachcica Szczepana Józefa Dwernickiego, uznawanego za drugiego fundatora Kalwarii.
Wokół bazyliki i klasztoru, pośród łąk i lasów rozsianych jest ponad 40 kaplic, w większości wchodzących w skład Drogi Krzyżowej, Dróżek Pana Jezusa, Dróżek Matki Bożej, Dróżek Pogrzebu i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
W bazylice odbiera cześć słynący cudami obraz Matki Bożej, który przywędrował do Kalwarii z Kamieńca Podolskiego. To przed nim niegdyś modlili się między innymi hetman Stanisław Żółkiewski, król Jan Kazimierz czy król Jan III Sobieski.
Kalwaria Pacławska to nie tylko miejsce pielgrzymkowe, ale również - wypoczynkowe, z parkiem krajobrazowym, rezerwatem przyrody i ścieżką edukacyjno-historyczno-przyrodniczą.
