Wiele osób, które ukończyło 55. rok życia, może liczyć na wcześniejsze świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie kompensacyjne, bo o nim mowa, to rozwiązanie dedykowane osobom pracującym w oświacie, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, ale spełniają określone warunki dotyczące wieku, stażu pracy oraz miejsca zatrudnienia.
Świadczenie kompensacyjne to forma wsparcia finansowego dla nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w placówkach oświatowych. Przysługuje ono osobom urodzonym po 1948 roku, które bezpośrednio przed złożeniem wniosku pracowały w jednym z wymienionych typów placówek:
- publiczne i niepubliczne przedszkola,
- publiczne i niepubliczne szkoły (z wyjątkiem niepublicznych szkół bez uprawnień szkoły publicznej),
- placówki kształcenia ustawicznego,
- młodzieżowe ośrodki wychowawcze i socjoterapii,
- specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających szczególnej organizacji nauki,
- ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami,
- placówki zapewniające opiekę uczniom uczącym się poza miejscem stałego zamieszkania.
Warto podkreślić, że świadczenie to nie jest dostępne dla wszystkich nauczycieli - kluczowe znaczenie mają zarówno miejsce zatrudnienia, jak i spełnienie dodatkowych warunków formalnych.
Aby móc ubiegać się o świadczenie kompensacyjne, konieczne jest spełnienie wymagań dotyczących wieku oraz stażu pracy. Wiek uprawniający do uzyskania świadczenia jest różny. Dla kobiet wynosi on co najmniej 56 lat, natomiast dla mężczyzn to co najmniej 61 lat.
Oprócz wieku, niezbędny jest także odpowiedni staż pracy - minimum 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w wymiarze minimum połowy obowiązkowego etatu.
Aby otrzymać świadczenie kompensacyjne, nauczyciel musi rozwiązać stosunek pracy na własny wniosek lub w wyniku określonych okoliczności, takich jak:
- całkowita lub częściowa likwidacja szkoły,
- zmiany organizacyjne skutkujące zmniejszeniem liczby oddziałów,
- zmiany planu nauczania uniemożliwiające zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin.
Prawo do świadczenia przysługuje również w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy po upływie sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym lub odmowy podjęcia pracy w pełnym wymiarze w tej samej szkole.
Wysokość świadczenia kompensacyjnego zależy od zgromadzonych przez nauczyciela składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego. Suma zwaloryzowanych składek i kapitału dzielona jest przez średnie dalsze trwanie życia osoby w wieku 60 lat. Dzięki temu mechanizmowi wysokość świadczenia jest ściśle powiązana z indywidualnym przebiegiem kariery zawodowej oraz zgromadzonymi środkami.
Według danych z maja 2025 roku, świadczenie kompensacyjne pobierało już 10,8 tysiąca osób. Przeciętna wysokość tego świadczenia wyniosła natomiast 4183,39 zł.
Wniosek o świadczenie kompensacyjne można złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Warto wcześniej upewnić się, czy spełnia się wszystkie wymagane warunki oraz przygotować niezbędne dokumenty potwierdzające staż pracy i okresy zatrudnienia w odpowiednich placówkach oświatowych.