Od września 2025 roku uczniowie szkół ponadpodstawowych w całej Polsce rozpoczną naukę nowego przedmiotu – edukacji obywatelskiej. Zmiana ta ma na celu nie tylko zaktualizowanie programu nauczania, ale przede wszystkim wyposażenie młodych ludzi w praktyczne umiejętności i kompetencje niezbędne do aktywnego, świadomego uczestnictwa w życiu społecznym i demokratycznym kraju.
1 września 2025 roku to data - tego dnia edukacja obywatelska oficjalnie zastąpi dotychczasowy przedmiot historia i teraźniejszość w szkołach ponadpodstawowych. Nowy przedmiot będzie realizowany począwszy od klasy II liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły I stopnia. W kolejnych latach zostanie on rozszerzony także na wyższe klasy tych szkół.
W liceum edukacja obywatelska będzie prowadzona w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w klasie II oraz jednej godziny w klasie III. W technikum uczniowie spędzą nad tym przedmiotem godzinę tygodniowo w klasach II-IV, natomiast w branżowych szkołach I stopnia - godzinę tygodniowo w klasach II i III.
Ministerstwo Edukacji Narodowej podkreśla, że celem wprowadzenia edukacji obywatelskiej jest "przygotowanie uczniów (...) do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania obywatelskiego w społeczeństwie demokratycznym". Nowy przedmiot ma różnić się od swojego poprzednika przede wszystkim podejściem praktycznym. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji rozporządzenia: "W odróżnieniu od przedmiotu historia i teraźniejszość, który był realizowany głównie w sposób teoretyczny - nowy przedmiot ma kłaść nacisk na kształtowanie u uczniów praktycznych umiejętności i kompetencji".
Praktyczne podejście przełoży się na działania obywatelskie, projekty edukacyjne, a także liczne inicjatywy podejmowane przez samych uczniów. W programie znalazło się miejsce na organizację kampanii społecznych, udział w debatach, pisanie wniosków i petycji, a także symulacje obrad czy wyborów.
Podstawa programowa edukacji obywatelskiej została podzielona na kilka kluczowych działów tematycznych: ja i społeczeństwo, szkoła jako wspólnota, społeczność lokalna i regionalna, demokracja i prawo, Polska - władza, świat polityki i sfera publiczna, Polska w Europie oraz świat globalnych zależności. W ramach tych zagadnień uczniowie będą zgłębiać takie tematy, jak mowa nienawiści, mechanizmy partycypacji, praworządność, prawa człowieka, zagrożenia dla demokracji czy proces legislacyjny.
W sumie podstawa programowa obejmuje 45 wymagań szczegółowych oraz 7 fakultatywnych, które wybierze nauczyciel. W przypadku szkół branżowych I stopnia liczba obowiązkowych wymagań wynosi 31, a fakultatywnych - 7 z 27 możliwych.
Nowy przedmiot zakłada również wyjście poza mury szkoły. Przewidziane są wizyty w instytucjach publicznych, takich jak urzędy gmin, sądy czy domy kultury. Uczniowie będą spotykać się z przedstawicielami władz publicznych, lokalnymi działaczami oraz świadkami historii, co ma pomóc im lepiej zrozumieć funkcjonowanie państwa i społeczeństwa.
Do nauczania nowego przedmiotu uprawnieni są nauczyciele posiadający kwalifikacje w zakresie wiedzy o społeczeństwie, historii lub historii i teraźniejszości.