Nowy rok szkolny, który właśnie się rozpoczyna, przyniesie największe od lat zmiany w polskim systemie edukacji. Uczniowie i nauczyciele muszą przygotować się na szereg nowości, które obejmą zarówno program nauczania, jak i organizację pracy szkół. Wśród najważniejszych reform znalazły się wprowadzenie nowych przedmiotów, zmiany w liczbie godzin religii, modyfikacje w kalendarzu ferii zimowych oraz likwidacja tzw. godzin czarnkowych. Co dokładnie się zmieni? Przedstawiamy szczegółowy przegląd najważniejszych nowości.
Od 1 września 2025 roku w szkołach pojawią się dwa zupełnie nowe przedmioty. Edukacja obywatelska zastąpi dotychczasową historię i teraźniejszość w szkołach ponadpodstawowych. Jej głównym celem będzie przygotowanie młodzieży do świadomego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym.
W nowym roku szkolnym przedmiot ten będzie realizowany w klasach II liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły I stopnia, a w kolejnych latach obejmie także wyższe roczniki.
Drugą nowością jest edukacja zdrowotna, która zastąpi wychowanie do życia w rodzinie. Przedmiot ten połączy elementy nauk o zdrowiu, nauk medycznych, społecznych, humanistycznych, przyrodniczych i ścisłych. Zakres tematyczny obejmie zdrowie fizyczne, psychiczne, seksualne, społeczne oraz środowiskowe na wszystkich etapach życia.
Edukacja zdrowotna będzie nauczana w klasach IV-VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych. W roku szkolnym 2025/2026 przedmiot ten będzie nieobowiązkowy - rodzice i uczniowie mogą z niego zrezygnować do 25 września.
Decyzja o fakultatywnym charakterze edukacji zdrowotnej została podjęta po licznych protestach społecznych i środowisk kościelnych, a także w wyniku rozmów z nauczycielami. Resort edukacji podkreślił, że zmiana ta ma na celu uniknięcie niepotrzebnych napięć i sporów politycznych w szkołach.
Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie nowej podstawy programowej wychowania fizycznego. Nowe wytyczne kładą nacisk na rozwój umiejętności ruchowych oraz promowanie aktywności fizycznej przez całe życie.
Większość zajęć ma odbywać się na świeżym powietrzu, a uczniowie będą regularnie poddawani testom sprawnościowym. W każdej klasie, w okresie od lutego do kwietnia, nauczyciele WF przeprowadzą testy obejmujące bieg wahadłowy, test wytrzymałościowy, tzw. deskę oraz skok w dal z miejsca.
Dodatkowo, w klasach VII-VIII szkół podstawowych pojawi się fakultatywny dział dotyczący ćwiczeń wymaganych podczas rekrutacji do służb mundurowych i innych zawodów wymagających wysokiej sprawności fizycznej. W szkołach ponadpodstawowych dział ten będzie obowiązkowy dla wszystkich uczniów.
Od nowego roku szkolnego religia lub etyka będą odbywać się tylko raz w tygodniu, bezpośrednio przed lub po obowiązkowych zajęciach edukacyjnych. Zmiana ta wywołała sprzeciw części środowisk religijnych oraz została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał orzekł, że rozporządzenie jest niezgodne z konstytucją, jednak ministerstwo edukacji podkreśliło, że to minister odpowiedzialny za oświatę kształtuje prawo oświatowe w Polsce, a rozporządzenia publikowane w Dzienniku Ustaw są obowiązującym prawem.
Zmiany dotkną także organizacji ferii zimowych. Od 2025 roku uczniowie będą wypoczywać w trzech, a nie jak dotąd w czterech terminach. Nowy podział województw na grupy oznacza, że nie będzie już osobnego terminu dla województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Ferie będą odbywać się w następujących terminach:
- 19 stycznia - 1 lutego: mazowieckie, pomorskie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie
- 2 - 15 lutego: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, zachodniopomorskie, małopolskie, opolskie
- 16 lutego - 1 marca: podkarpackie, lubelskie, wielkopolskie, lubuskie, śląskie
Od września 2025 roku uczniowie będą mogli kształcić się w nowym zawodzie - technik gospodarki nieruchomościami. Nauka w tym kierunku będzie możliwa zarówno w technikum, jak i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.
Wiosną 2026 roku po raz pierwszy na maturze zostanie również przeprowadzony egzamin pisemny z języka ukraińskiego jako języka obcego. Dotychczas egzamin ten był obowiązkowy wyłącznie dla maturzystów ze szkół i oddziałów dla mniejszości narodowej ukraińskiej.
Od 1 września 2025 roku znikają tzw. godziny czarnkowe, czyli obowiązkowa godzina dostępności nauczyciela w szkole w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy. Rozwiązanie to, wprowadzone w 2022 roku, budziło wiele kontrowersji wśród nauczycieli i dyrektorów szkół.
Skrócony zostanie także okres zatrudnienia nauczycieli bez stopnia awansu zawodowego - z dwóch lat szkolnych do jednego roku. Uszczegółowiono przepisy dotyczące wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźne, a także wprowadzono nowe zasady wypłaty składników wynagrodzenia.
Nauczyciele, którym do emerytury brakuje mniej niż rok, będą mogli skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie lub rehabilitację uzdrowiskową. Przywrócona zostaje także możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły na kolejny okres bez konieczności przeprowadzania konkursu.
W niepublicznych szkołach i placówkach oświatowych zwiększono wymiar godzin, w których nauczyciele specjaliści mogą świadczyć pomoc psychologiczno-pedagogiczną - z 4 do 9 godzin tygodniowo, także na podstawie umów cywilnoprawnych.
Z dniem 31 sierpnia 2025 roku wygasły przepisy łagodzące ograniczenia dotyczące zatrudnienia nauczycieli korzystających ze świadczeń kompensacyjnych. Od nowego roku szkolnego nauczyciele pobierający świadczenia kompensacyjne nie będą mogli pracować w szkołach, przedszkolach ani ośrodkach, nawet w niepełnym wymiarze godzin, pod groźbą zawieszenia świadczenia. Wyjątki, wprowadzone w związku z napływem dzieci z Ukrainy, przestaną obowiązywać.