"Waszyngton jest jedyną siłą zdolną w jakiś sposób wpływać na Izrael, aczkolwiek ten wpływ też nie jest bezgraniczny. Stąd prawdopodobnie niechęć prezydenta Trumpa do zajęcia jasnego stanowiska względem ewentualnych gwarancji. Najprawdopodobniej zdaje sobie sprawę, że nawet gdyby próbował, to stałby na przegranym stanowisku. Z powodu sytuacji wewnętrznej i dużego poparcia dla radykalnych rozwiązań związanych z kwestią palestyńską, takie gwarancje byłyby niewiele warte, nawet ze strony Stanów Zjednoczonych" – mówił w Radiu RMF24 Marcin Krzyżanowski, były dyplomata i specjalista do spraw bliskowschodnich z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Twoja przeglądarka nie obsługuje standardu HTML5 dla audio
- Relacje Izraela z Hamasem są silnie determinowane przez sytuację wewnętrzną w Izraelu, gdzie premier Benjamin Netanjahu ma coraz mniejsze poparcie, a jego koalicja rządowa cechuje się dużą autonomią poszczególnych członków.
- Obecne zawieszenie broni z Hamasem jest traktowane jako taktyczna pauza, a rząd izraelski nie posiada jednolitego planu dotyczącego przyszłości Gazy i Hamasu po zakończeniu działań wojennych.
- Waszyngton pozostaje jedyną siłą zdolną wpłynąć na Izrael, jednak wpływ ten jest ograniczony, co tłumaczy niechęć prezydenta Trumpa do jednoznacznego zaangażowania w gwarancje bezpieczeństwa.
- Izrael prawdopodobnie będzie dążył do przesiedlenia Palestyńczyków z Gazy, skupiając ich na niewielkim obszarze przy granicy z Egiptem, co jest elementem szerszej polityki bezpieczeństwa.
- Ekspert podkreśla, że irański program nuklearny jest wciąż aktywny i może przyspieszyć, mimo deklaracji prezydenta USA o jego całkowitym zniszczeniu.
- Czy istnieje szansa na pokój na Bliskim Wschodzie?
Ekspert ocenił, że relacje Izraela z Hamasem częściowo determinuje sytuacja wewnętrzna Izraela. Marcin Krzyżanowski wskazał, że chociaż "większość opinii publicznej w Izraelu popiera siłowe rozwiązania, to sam premier Benjamin Netanjahu poparcie ma już dużo mniejsze".
Jest też postacią niezwykle polaryzującą izraelskie społeczeństwo. Pytaniem otwartym jest, na ile premier Netanjahu kontroluje swoją koalicję. Najprawdopodobniej poszczególni jej członkowie mają bardzo dużą autonomię - ocenił gość Radia RMF24 i jako przykład wskazał postawę, jaką przyjął minister bezpieczeństwa wewnętrznego Itamar Ben-Gwir.
Chodzi o sytuację ze stycznia. Polityk w proteście do porozumienia o zwieszeniu broni z Hamasem opuścił rząd Benjamina Netanjahu, przy czym jego partia - Żydowska Siła - nie stanęła w opozycji. Natomiast gdy premier złamał warunki wynegocjowanego porozumienia i wrócił do kampanii wojennej przeciwko Hamasowi, Ben-Gwir wrócił do rządu - wytłumaczył Marcin Krzyżanowski.
W tym kontekście ekspert ocenił, że "jeśli dojdzie do podpisania porozumienia, to najprawdopodobniej sytuacja się powtórzy".
Zawieszenie broni będzie tylko pauzą taktyczną, użytą do podciągnięcia rezerw i odtrąbienia sukcesu [...]. Rząd izraelski nie ma konkretnego, jednolitego planu na to, co zrobić z Gazą i Hamasem. Nie ma planu na to, co będzie dzień po wojnie. Między innymi dlatego tak długo trwa operacja wojskowa sił izraelskich w Gazie - mówił ekspert.
Marcin Krzyżanowski zwrócił uwagę, że "Waszyngton jest jedyną siłą zdolną w jakiś sposób wpływać na Izrael, aczkolwiek ten wpływ też nie jest bezgraniczny".
Stąd prawdopodobnie niechęć prezydenta Trumpa do zajęcia jasnego stanowiska względem ewentualnych gwarancji. Najprawdopodobniej zdaje sobie sprawę, że nawet gdyby próbował, to stałby na przegranym stanowisku - mówił rozmówca Michała Zielińskiego.
Ekspert wskazał też, że amerykańskie gwarancje bezpieczeństwa mogą okazać się nieskuteczne w obliczu konfliktów targających Izraelem od środka.
Z powodu sytuacji wewnętrznej i dużego poparcia dla radykalnych rozwiązań związanych z kwestią palestyńską, takie gwarancje byłyby niewiele warte, nawet ze strony Stanów Zjednoczonych - ocenił. Zdaniem Marcina Krzyżanowskiego Izrael, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo, będzie dążył do "wysiedlenia Palestyńczyków z Gazy zarówno dobrowolnie, jak przemocą".
Coraz więcej wskazuje na to, że Netanjahu będzie realizować politykę spychania Palestyńczyków na południe Gazy, do bardzo niewielkiego obszaru przy granicy z Egiptem. Po stłoczeniu ich w tym miejscu rząd będzie się zastanawiać, co robić dalej, w zależności od tego, jak będzie reagować opinia publiczna oraz Waszyngton - wyjaśnił.
Zdaniem eksperta, deklaracje prezydenta USA o całkowitym zniszczeniu programu nuklearnego Iranu są zbyt daleko idące. Przypomniał on również stanowisko Rafaela Grossi, dyrektora Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, który stwierdził, że ów program niebawem przyspieszy.
Najważniejsze elementy przetrwały, a oprócz tego cały program atomowy to nie tylko obiekty nuklearne, ale również technologia i wiedza. Tę Iran wciąż posiada, więc jest tylko kwestią czasu, kiedy wznowi wzbogacanie uranu i przyspieszy ten proces - ocenił ekspert.
Marcin Krzyżanowski odniósł się również do napiętej sytuacji między Izraelem a Iranem.
W tym momencie między Izraelem a Iranem nie mamy do czynienia z pokojem, lecz przerwą w działaniach wojennych. W jej czasie obie strony przygotowują się do kolejnej rundy - powiedział i dodał, że "Iran w tym momencie czuje się bardzo zagrożony i będzie starał się jak najszybciej odbudować swój nadwątlony potencjał odstraszania".
Gość Radia RMF24 ocenił, że "strona Izraelska wymusza na Amerykanach maksymalizację żądań w zakresie irańskiego programu atomowego".
To może rozbić cały proces negocjacyjny. Retoryka antyirańska jest zasłoną dymną dla izraelskiej polityki. Z jednej strony zasłania brak długofalowej strategii, z drugiej strony tendencje, aby Palestyńczyków z Gazy po prostu usunąć. Aczkolwiek zważywszy, że wola polityczna na porozumienie wciąż istnieje, mamy nadal niewielką, ale jednak realną szansę na zwycięstwo dyplomacji - podsumował Marcin Krzyżanowski, były dyplomata i specjalista do spraw bliskowschodnich z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Opracowanie: Tadeusz Węsierski